Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Síða 35

VARAHLUTIR FYRIR UTOPIUR
náttúrlega.28 Þeir femínistar sem fjalla um líftækxii þreytast eklci á að
benda á að b'ftæknin er einungis enn ein leiðin til að temja líkama kvenna
- sem hafa löngum þótt standa óþægilega nálægt skrýmslinu, sérstaklega
þegar þeir eru bamshafandi. Eftír því sem frjósemisfræðum hefur vaxið
fiskur um hrygg hefur kvenlíkaminn verið gerður að viðfangi víðtækra
skilyrðinga og efrirlits.29 Þannig má konan ekki hitt og ekki þetta því það
gæti ógnað hreysti eggjanna og síðar meir heilsu fóstursins. Eins og
Anne Balsamo bendir á em allir kvenlíkamar skilgreindir sem „mögu-
legir móðurlíkamar“ í þessari orðræðu frjósemisfræða, og því verða kon-
ur að gangast undir ýmis boð og bönn og afheita sér um fjölmargt: Ekki
á þeim forsendum að tiltekin efni, hegðun eða lífsmáti sé hættulegur
þeim í sjálfu sér, heldur gæti þetta ógnað heilsu þess barns sem þær
mögulega geta af sér. Konan sjálf og líkami hennar sem heild er því al-
gerlega undirskipaður tilteknum líffæmm og þaðan er stutt yfir í algera
hlutgervingu móðurlífsins, sem skyndilega tekur á sig mjög sjálfstæða
tilvist. Kvenlíkaminn er á valdi karllegrar orðræðu sem ekki aðeins tak-
markar lífsskilyrði hans, heldur hlutar hann niður í varahlutaverslun.
Þessi hlutgerfing móðurlífsins með tilheyrandi hvarfi konunnar kem-
ur fram í bók Smiths, en þar em mæðurnar einfaldlega hvergi sjáanleg-
ar. Karlar eiga fyrirtækið OryggisNet og karlar stjórna varahlutafram-
leiðslunni og versluninni með þá. I lýsingum á tilurð og meðhöndlun
varahlutanna er hvergi minnst á konur, aðeins fóstur. Karlarnir em eig-
endur, ráðsmenn og læknar sem gera aðgerðir á líkömum varahlutanna.
Þeir varahlutir sem koma mest við sögu em hinsvegar kvenkyns: Það er
yfirvofandi fláning og dauði eins kvenklónans sem veldur flóttanum og
efrirförin miðast fyrst og fremst við að ná aftur valdi á henni og annarri
klónu - en frammyndir beggja em við dauðans dyr. Með því að leggja
áhersluna á nýtinguna á kvenklónunum er dregin samsömunarlína milli
yfirráða yfir kvenlíkömum, mæðra jafnt sem klóna: Líkt og klónarnir
eiga konur sér ekki sjálfstæða tílvem, þær em einungis nytsamir hýslar
f\TÍr framleiðslu á nytsömu - og arðbæm - fósturefni. Þessi samsvömn
minnir á táknræn tengsl skrýmslisins og kvenlíkamans í Frankenstein, en
þar em konur einnig skiprimtmt í átökum karla. \’öld kvenna yfir líköm-
28 Sjá Lykke, „Between Monsters, Goddesses and Cyborgs".
29 Sjá Anne Balsamo, Technologies of the Gendered Body: Reading Cyborg Women, Durham
og London, Duke University Press 1996. Sjá einnig greinar Clarke og Casper,
nmgr. 33 og 34.
33