Þjóðlíf - 01.05.1986, Qupperneq 68

Það fer nú ekki milli
mála að einmitt andleysi
sögunnar og boðskapur
um aðlögun að ríkjandi
viðhorfum hefur tryggt
henni sölumetið.
sagt eru hliðstæð rök til þess að stelpur
leggjast í ástarsögur. Það gera strák-
arnir raunar líka, þær eru bara dulbún-
ar. Eða hvaða höfundur spennusagna
og -mynda þorir að sleppa ástamálun-
umúrverkisínu?
En þurfa þá ekki unglingar Ifka
bækur og kvikmyndir sem fjalla beinlín-
is um þeirra sérstöku vandamál og
stöðu? Ráða þeir ekki betur við örygg-
isleysið, múghyggjuna, ný hlutverk,
upphaf kynlífs og ástar ef þeir sjá þetta
sérstaklega tekið fyrir sem ungl-
ingavandamál? Það væri einmitt þetta
sem skoðanakönnun þyrfti að kanna.
Auðvitað hafa flestir slampast í gegn-
um unglingsárin án slíkra bóka, en það
sannar ekki að þær gætu ekki verið
gagnlegar.
Sextán ára í sambúð
Hvað sem öllu ofangreindu líður held
ég að metsölubók ársins 1985, Sextán
ára ísambúð eftir Eðvarð Ingólfsson,
sé unglingum álíka gagnleg og fanga er
slagbrandur fyrir herbergisdyrum og
rimlar fyrir glugga. Aðeins titillinn er heil
stefnuskrá: tjóðrum unglinga, lokum þá
sem allra fyrst inni í föstum hlutverkum
Meðaljónsins. Og sagan stendur við
fyrirheit titilsins í einu og öllu. Söguhetj-
an gengst upp í friðsamlegri sambúð
við vaxandi bumbu, hamingja hans í
lífinu er að eignast notað sjónvarpstæki
og annað innbú, óvænt terta á kvöldin
og fjölskyldusamkvæmi. Ekkert þar
fyrir utan. Þetta er bara sagan um það
hvernig sviplaus einstaklingurtileinkar
sér samnefnara lífsgæða í samfé-
laginu, tekur öll meðaltalsviðhorf góð
og gild - spurningalaust. Einkalífið eitt
skiptir máli, einstaklingssérkenni eru
engin, barafylgt viðurkenndri fyrirmynd
(bls. 85):
Við skulum biðja þess áður en við
sofnum. Biðja þess á jólanótt að barnið
fæðist heilbrigt.
Hann var viss um að það væri
áhrifaríktað biðja slíka bæn á sjálfri
jólanóttinni þegar heimurinn var að
minnast fæðingar frelsarans. Þau trúðu
bæði á Guð og báðu stundum saman á
kvöldin.
Lísa fór með bænina en Árni bað
Faðirvorið á eftir. Þau voru ófeimin við
að biðja upphátt hvort í návist annars.
Þau höfðu vanist þvíþegar þau voru
eittsinn í kristilegum félögum, hann í
KFUM en hún í KFUK. Síðan þá var
bænin ekkert feimnismál.
Andstæða parsins í sögumiðju, sem
heldur saman í gegnum þykkt og þunnt
staðfestan og tryggðin holdi klædd, eru
vinir þeirra sem rjúka sundur og sam-
an, og foreldrar hennar höfðu skilið,
móðir hennar er þunglyndissjúklingur.
Söguhetjur hugsa ekki um annað en
nánustu fjölskyldu sína, vini og vinnufé-
laga. Bókin er full af nöfnum úr poppinu
- til að telja lesendum trú um að sögu-
hetjan sé unglingur, en annars bendir
fátt til þess. Lagleg hnáta er að leggja
snörur sínar fyrir Árna og gerist æ opin-
skárri á þeim vettvangi. En hann stenst
það allt af kristilegri hugprýði - því
hann kann boðorðin. Annars er ekki að
sjá að þetta sé mikil freisting fyrir hann
því andlegt líf er ekki sjáanlegt í honum
frekar en öðrum persónum þessarar
bókar sem rísa hæst í þjakandi aula-
bröndurum eins og þessum (bls. 27):
.. . um nískasta Skotann sem sagði
við son sinn: „Skiptu þessu bróðurlega
milli ykkar systkinanna, Nonniminn, -
og rétti honum blöðru. Ha, ha, ha.
Það fer nú ekki milli mála að einmitt
andleysi sögunnar og boðskapur um
aðlögun að ríkjandi viðhorfum hefur
tryggt henni sölumetið. Það eru ekki
unglingarsem kaupa bókina, heldur
foreldrar þeirra, frændfólk, afar og
ömmur. Vilja þau þá að unglingarfari í
sambúð sextán ára? Nei, það tekur
enginn alvarlega. Hitt hafa kaupendur
frétt að ritstjóri Æskunnar skrifaði hollar
bækur, sem hefðu góð áhrif á unglinga.
Síðan er salan eins og snjóbolti í fjalls-
hlíð. (ósjálfstæði sínu og öryggisleysi
vilja flestir bara kaupa þá bók til gjafa
sem selst best.
Nú er ég ekki að segja að áhrif bók-
arinnar á lesendur hljóti að verða þau
að heilaþvo þá umvörpum til hvers-
dagslegrar meðalhegðunar, andlausrar
takmörkunar við einkalífið. Áhrif bókar
fara eftir því hve gagnrýnum huga hún
68 ÞJÓÐLÍF