Þjóðlíf - 01.12.1988, Síða 30

ERLENT
Dæmigerð kosningamynd úr baráttunni. Fjölskyldan Bush að bíða eftir messu fyrir
utan kirkjuna sína.
hann reyndi að þræta fyrir lýðum ljósar stað-
reyndir og það þótti bera vitni lélegri dóm-
greind hjá forsetaframbjóðanda.
Innbyrðis deilum demókrata linnti ekki
fyrr en á landsfundinum í júlí. Fylgi við
Dukakis var drepið á dreif með ýmsu móti.
Mario Cuomo fylkisstjóri í New York og Bill
Bradley öldungadeildarþingmaður frá New
Jersey létu báðir líklega og svöruðu lengi vel
„hvorki játandi né neitandi'1, hvort þeir
hyggðust gefa kost á sér á landsfundinum.
Jesse Jackson lét ekki í minni pokann fyrir
Dukakis fyrr en síðasta daginn á landsfund-
inum. Honum gekk vel í forkosningunum og
leit um skeið út fyrir að Dukakis tækist ekki
að afla sér meirihlutafylgis fyrir landsfund-
inn í júlí.
George Bush gekk á hinn bóginn flest að
óskum. Eftir feilstart í Iowa, náði hann sér á
strik í New Hampshire og hét á kjósendur
þar að taka sér eins og hann kæmi til dyr-
anna, „með vörtum og öllum öðrum göll-
um.“ Bush tryggði sér útnefningu repúblik-
ana með stórsigri í forkosningum Suðurfylkj-
anna 8. mars. í sigurávarpinu eftir
kosningarnar 8. nóvember, þakkaði Bush
kjósendum í New Hampshire kærlega fyrir
að hafa veitt sér brautargengi þegar knífði.
Mistæk kosningastjórn
Demókratar glötuðu forskotinu áður en
sjálfur slagurinn hófst í ágústmánuði. Þeir
voru augljóslega sundurlyndir, og höfðu átt í
stökustu vandræðum með að finna sér for-
setaefni. Repúblikanar voru á hinn bóginn
fljótir að koma sér saman um Bush, sem
hlaut í augum fjölmargra kjósenda að vera
vel að útnefningu kominn. Hann hafði jú
áður gegnt varaforsetaembætti hjá hinum
vinsæla Ronald Reagan.
Auk þess gekk kosningastjórn Dukakis
illa. í fyrrasumar missti hann John Sasso,
trúnaðarvin sinn og kosningastjóra, vegna
Biden málsins. Sasso hafði bent fjölmiðlum á
ritstuld Bidens, en lét Dukakis ekki vita af
því framtaki. Dukakis þrætti fyrst í stað fyrir
að hans menn hefðu brugðið fæti fyrir Biden,
en neyddist svo til að láta Sasso gossa.
Venjulega hefst slagurinn vegna forseta-
kosninganna eftir fyrstu helgina í september.
Dukakis beið, en Bush þjófstartaði og hófst
handa strax að loknum landsfundi 20. ágúst.
Hann réð vin sinn Jim Baker, fyrrum fjár-
málaráðherra til að stjórna kosningabarátt-
unni. Baker hefur mikla reynslu af slíku,
enda var þetta í fjórða skipti sem hann stýrði
baráttu repúblikana í forsetakosningum.
Dukakis reyndi að gera starfshæfni eða
kunnáttusemi að helsta kosningamálinu, og
sagði að kosningarnar snerust ekki urn hug-
myndafræði. Á landsfundinum hömruðu
demókratar á því, að Bush hlyti að vera mikil
gunga og lélegur stjórnandi. Hann væri alltaf
annars hugar á ríkisstjórnarfundum og hefði
lítið lagt til málanna, eins og íran-kontra
hneykslið sýndi best. „Greyið hann George,
hvar var hann?“ sungu demókratar í kór á
landsfundinum í Atlanta.
Bush engin gunga
Bush og Baker tóku fast á móti. Bush
sagði í ræðu sinni á landsfundi repúblikana
að það þyrfti kunnáttusemi til að láta lestirn-
ar ganga á réttum tíma, en leiðin væri
ákvörðuð á allt öðrum forsendum. En hann
gleymdi ekki að minna á víðtæka stjórnmála-
reynslu sína. Síðan gerði hann harða hríð að
Dukakis og hamraði á uppáhaldsmálum
íhaldsmanna, eins og festu í meðhöndlun
glæpamanna, traustum landsvörnum og ein-
beitni í viðskiptum við Sovétmenn og aðrar
þjóðir.
Dukakis svaraði ekki fyrir sig, og tókst
heldur ekki að finna neitt stórmál, sem dygði
til nauðsynlegrar fylgisaukningar. íran—
kontra hneykslið hafði fjarað út, halli á fjár-
lögum og viðskiptajöfnuði varð ekkert
átakamál og ýmsar aðrar tilraunir Dukakis
runnu út í sandinn. Eina vonin var að kosn-
ingarnar snerust um almennt ástand þjóð-
mála og hvort kjósendur teldu að breytinga
væri þörf.
En ráðgjafar Dukakis voru slæmir. Fram í
miðjan október virti hann föst skeyti Bush að
vettugi og hélt kosningabaráttu sinni áfram
án þess að andmæla áburði andstæðingsins.
Þess háttar diplómatí hafði reynst vel í for-
kosningunum, í átökum við flokksbræður.
Þá sýndist hann heimsmaður, sem væri haf-
inn yfir innanflokkskarp. En í slagnum um
forsetaembættið reyndist þessi mjúka aðferð
dauðadæmd. Bush tókst að festa það orð á
Dukakis, að hann tæki með silkihönskum á
glæpamönnum, vildi veikja varnir landsins
og hataðist við það, að skólabörn sverðu
Bandaríkjunum hollustueið.
Þessi harða hríð sem Bush gerði að Duka-
kis sannfærði ennfremur nógu marga um
það, að Bush væri ekki nein gunga eða veim-
iltíta sem viki sér undan átökum. Hann hafði
hrifsað til sín allt frumkvæði í kosningabar-
áttunni og geystist áfram í skoðanakönnun-
um. Dukakis dragnaðist á eftir, virtist ekkert
sérstakt hafa til málanna að leggja og vera
sífellt í varnarstöðu.
Bush nær hvergi Reagan
Fjölmiðlar könnuðu hug kjósenda 8. nó-
vember, þegar þeir yfirgáfu kjörstaði. Flestir
töldu að starfsreynsla og kunnáttusemi væru
mikilvægustu persónueinkenni frantbjóð-
enda, og meirihlutinn kaus Bush. Hann sigr-
aði með 7 milljóna atkvæða mun, en hafði þó
7 milljónum færri atkvæði en Reagan árið
1984. Dukakis bætti á hinn bóginn 3 mill-
jónum við fylgi Mondales fyrir fjórum árum,
en það dugði ekki til.
En það vakti athygli í þessum kjördags-
könnunum að helmingur kjósenda kvaðst
hafa kosið á móti hinum frambjóðandanum.
Kjósendur Dukakis voru ekki að greiða hon-
um atkvæði sem slíkum, heldur til þess að
koma í veg fyrir að Bush kæmist til valda —
og öfugt. Einnig fengu demókratar traustan
meirihluta í kosningum til Bandaríkjaþings
sem fóru fram sama dag. Fjöldi kjósenda
skipti þannig atkvæðaseðlinum milli demó-
30