Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2008, Blaðsíða 8

þriðjudagur 24. júní 20088 Fréttir DV
Kaupmátturinn
fellur
Verðbólgan hefur étið upp launahækkanir síðasta árs. Kaupmátturinn hefur rýrnað um rúm fjögur prósent á
einu ári. Gengisfall krónunnar síðustu daga á líklega eftir að leiða til enn frekari verðbólgu. Afleiðing þess
verður rýrari kaupmáttur og auknar skuldir. Horfum upp á að kaupmáttur getur rýrnað á ársgrundvelli í
fyrsta skipti í mörg ár, segir Ingunn S. Þorsteinsdóttir, hagfræðingur hjá Alþýðusambandi Íslands.
Launahækkanir landsmanna síðasta
árið hafa hvergi nærri haldið í við
verðbólgu. Því er svo komið að fólk
fær minna útborgað að raunvirði en
það fékk fyrir ári og það þrátt fyrir
launahækkanir. Verðbólga síðustu
fimm mánaða ein og sér dugar til
að þurrka upp allar launahækkanir
meðallaunamannsins síðasta árið.
„Verðbólgan er auðvitað algjör-
lega óásættanleg og þýðir auðvitað
að bæði skerðist kaupmáttur dag
frá degi og síðan fara skuldir heim-
ilanna hraðvaxandi dag frá degi,“
segir Grétar Þorsteinsson, forseti
Alþýðusambands Íslands. „Þetta er
skelfilegt og viðfangsefnið í þessu
samfélagi er að tryggja hér ásætt-
anlega verðbólgu og stöðugleika.“
Grétar segir þó vandséð við núver-
andi aðstæður hvenær það mark-
mið náist.
Kaupmáttur
minnkar
Hagstof-
an birti í gær
nýjustu tölur
um launaþró-
un. Samkvæmt
henni hafa
laun með-
almannsins
hækkað um
7,9 prósent á
einu ári. Verð-
bólgan á sama
tíma nemur hins
vegar 12,3
pró-
sentum. Það þýðir að raunveruleg
laun hafa lækkað um 4,4 prósent
þrátt fyrir launahækkanir. Ástæð-
an er sú að þrátt fyrir að krónutalan
á launaseðlinum sé hærri en áður
fæst minna fyrir peninginn. Kaup-
mátturinn hefur með öðrum orð-
um rýrnað. Hjá manneskju með 300
þúsund króna mánaðarlaun myndi
þetta til dæmis þýða að viðkomandi
fær 13.200 krónum minna útborgað
í hverjum mánuði núna en fyrir ári.
Þróunin verður enn geigvæn-
legri ef aðeins er litið til síð-
asta hálfa ársins. Á þeim
tíma hefur verð-
bólgan rýrt launin
um 7,8 prósent
eða hér um bil
um sömu pró-
sentu og laun-
in hafa hækkað
allt síðasta ár.
Gæti enn
versnað
Miklar lík-
ur eru á
að
staðan eigi enn eftir að
versna. Verðbólgan síðustu
tvo mánuði er meiri en hún hefur
verið í á annan áratug. Ofan á þetta
bætist svo að gengi íslensku krón-
unnar hefur hríðfallið síðustu daga.
Þetta leiðir aftur til þess að innflutt-
ar vörur verða dýrari en ella og það
leiðir til aukinnar verðbólgu. Ef ekk-
ert breytist gæti þetta því leitt til þess
að kaupmáttur rýrni enn frekar.
Ingunn S. Þorsteinsdóttir, hag-
fræðingur hjá Alþýðusambandi Ís-
lands, bendir á að nú gerist það
þriðja mánuðinn í röð að kaupmátt-
ur rýrni milli mánaða. Þetta hafi
ekki gerst árum saman. Hingað til
hefur það gerst einn og einn mánuð
að kaupmáttur rýrnar. Nú geti hins
vegar farið svo að kaupmáttur rýrni
á heilu ári.
Misjöfn þróun
Starfsmenn á hin-
um almenna
markaði
virðast hafa sloppið heldur betur frá
verðbólgunni en starfsmenn hins
opinbera. Laun þeirra fyrrnefndu
höfðu hækkað um 7,5 prósent frá
fyrra ári í lok fyrsta ársfjórðungs í ár
meðan laun opinberra starfsmanna
höfðu hækkað um 6,1 prósent. Laun
hvorugs hópsins um sig hafa hins
vegar haldið í við verðbólgu. Nýrri
sundurliðaðar tölur eru ekki til.
Samkvæmt birtingaáætlun frá Hag-
stofunni verða þær tölur tilbún-
ar seint í júlí og taka til tímabilsins
apríl til júní.
Gengið hrynur
Grétar Þorsteinsson, forseti Al-
þýðusambands Íslands, segist veita
því athygli að nú eigi sér stað
svipuð þró- un og í
mars. Í bæði
skipt-
in
hríðfellur gengi krónunnar undir
lok ársfjórðunga. Sjálfur segist hann
þó ekki vilja segja til um hvað hann
gruni að valdi þeirri þróun.
Nokkur ávæningur hefur ver-
ið um það að fjármálafyrirtæki og
öflug fyrirtæki hafi unnið að því að
veikja krónuna í bæði skiptin með
það að markmiði að láta árshluta-
uppgjör sín líta betur út en ella.
Ekki hefur þó verið sýnt fram á það
með óyggjandi hætti. Greining-
ardeild Kaupþings metur stöð-
una þannig að áhættufælni
hafi aukist frá í byrjun maí
og það ásamt hækkandi
skuldatryggingaálagi
á ríki og banka hafi
mikið að segja um
veikingu krón-
unnar.
Brynjólfur Þór GuðMundSSon
fréttastjóri skrifar: brynjolfur@dv.is
„Verðbólgan er auðvitað
algjörlega óásættanleg og
þýðir auðvitað að bæði
skerðist kaupmáttur dag
frá degi og síðan fara
skuldir heimilanna hrað-
vaxandi dag frá degi.“
Kaupmáttur
launafólKs
- júní 2007 til maí 2008
Heimild: Hagstofa íslands
Minna virði en áður Verðbólgan hefur étið upp
launahækkanir síðasta árs. sá sem hefur 300
þúsund í mánaðarlaun hefur tapað 13.200 krónum
þegar tekið er tillit til verðbólgu og launahækkana.
Verðbólgan verður að minnka
mikilvægasta viðfangsefnið er að
ná tökum á verðbólgunni, segir
formaður así. Óvíst er hins vegar
hvenær það getur orðið.
7,
9% 12
,3
%
-4
,4
%
launaþróun Verðbólga
Kaupmáttur