Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Page 35

trúverðugur, svo og fjöldi annarra aukaper-
sóna, og á hver sér sína sögu: systirin Anna,
foreldrarnir, frændi Viktoríu . . . Martin
tekur út heilmikinn þroska, en fær hann
ekki á silfurbakka. Undir sögulok eru þau
Viktoría bæði gjörbreytt, orðin um margt
sjálfstæð og ábyrg gerða sinna. Þá tekur við
síðasta eldraun þeirra. Martin þarf að brjóta
odd af oflæti sínu og leggja blessun sína yfir
Bandaríkjaferð Viktoríu. Það er eríitt að
kyngja því að hún skuli taka ferðina fram
yfir hann, en það hefst, og verður hann
maður að meiri. Sjálf þarf Viktoría að
standa frammi fyrir erfiðu vali og taka
ákvörðun upp á eigin spýtur. Bókinni lýkur
með kveðjustund þeirra. Þeim er báðum
ljóst að hún er líklega endanleg, en þau
sætta sig við aðskilnaðinn vegna minning-
arinnar, sem ekki verður frá þeim tekin og
kemur til með að fylgja þeim alla ævi, eins
og ljóð eftir Tove Ditlevsen, eða lag eftir
Lou Reed.
Að lokum
Islenskum lesendum er fengur að ofan-
greindum bókum. Þær eru eins og vorvind-
ar af meginlandinu, á tímum þegar séð er
ofsjónum yfir einhæfni og einstefnu er-
lendra menningaráhrifa. Tilgangur þessa
skrifs var að vekja athygli á þeim. Hvað
sem mönnum kann að finnast um þær verð-
ur ekki fram hjá því horft, að þetta eru
metnaðarfyllri og mennskari verk en met-
sölu-verðlauna-vamingur handa dúkkulís-
um þessa lands. Hér er ekki verið að biðja
um stælingar á dönskum unglingareyfur-
um, þeirra er síst þörf. Við eigum góða
höfunda og góðar bækur innan um. Ban-
eitrað samband á Njálsgötunni eftir Auði
Haralds er innilega hlý og fyndin bók.
Beðið eftir strœtó og Hallœrisplanið eftir
Pál V. Pálsson eru um margt tímamótaverk
í íslenskum bókmenntum. Þá ættu Andra-
bækur Péturs Gunnarssonar að falla í
kramið hjá mörgum krökkum, þótt menn
hugsi almennt ekki um þær sem unglinga-
bækur, og enn eru rnargar ónefndar. ís-
lenskir lesendur eiga það besta skilið og
eiga að vera góðu vanir frá blautu barns-
beini og æ síðan. Krökkum er vel ætlandi
að lesa hvaða góðar bókmenntir sem er, ef
þau eru læs á annað borð. Það er einmitt
meinhollt, krefjandi, eftirsóknarvert og
skemmtilegt að lesa „upp fyrir sig.“ Það
sem kann að fara fyrir ofan garð og neðan
við fyrsta lestur getur beðið betri tíma og
annars lesturs, enda eru góðar bækur bestar
marglesnar, líkt og oft kveðnar vísur mál-
tækisins, og skilningur á þeim vex með
lesandanum og baminu, andstætt brókinni
góðu.
Það mætti byrja á því að kalla hlutina sínum
nöfnum. Kalla reyfara reyfara og sápufroðu
sápufroðu, en ekki unglingabók ársins eða
annað ámóta villandi. Svo skyldi enginn
kaupa bók handa öðrum, nema hann geti
hugsað sér að lesa hana sjálfur.
TMM 1992:1
25