Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Page 81

( ... ) smám samanfór það
að skipta minna máli hvort
nokkur maður lœsi það sem í
bókinni stœði.
hans hefðu verið mörg ár að finna lesendur
sína; svo mörg raunar að nútímaleg mark-
aðsviðhorf í bókaútgáfu myndu umsvifa-
laust dæma verk hans úr leik og senda þau
í pappírsendurvinnslu. Fordæmi slíkra
manna hefur haldið við von margra annarra
höfunda sem miður hefur gengið, um að ná
um síðir til lesenda. En þeir er því miður
margir sem hafa gleymst og munu aldrei
rísa upp þó að í verkum þeirra megi finna
mjög merkar bókmenntalegar tilraunir til
allra skapaðra hluta ef fyllstu sanngimi er
gætt. En áheyrendur/lesendur spyrja ekki
um sanngimi. Þeir verða að fá sinn galdur,
þeir verða að fást til að sitja áfram og hlusta
eða fletta yfir á næstu blaðsíðu.
Þannig hefur bókinni tekist að opna leið
fyrir fjölbreyttari bókmenntir og leyfa alls
konar sérvitringum/snillingum að þróa
persónulegan stQ, bæði við ritun og lestur
bókmennta. En hún hefur ekki losað rithöf-
unda undan þeirri einföldu kvöð að í raun
er einn maður bara að segja öðmm manni/
mönnum sögu þó að hann noti til þess
prentað mál. Og ef alls enginn nennir að
hlusta/lesa þá er heldur engin saga þó að
hún sé skráð á pappír sem er hvort eð er súr
og eyðist upp á lagerum og bókahillum þar
til hið eilífa, prentaða orð máist endanlega
út og sporgöngumenn okkar þurfa að leita
aftur að textanum á skinnhandritunum
gömlu.
Þrátt fyrir allar nýjungar og glímu við
form skáldsögunnar þá er í fullu gildi sá
einfaldi smekkur sem kom fram í svari vest-
uríslenska sagnamannsins Eðvarðs Gísla-
sonar þegar Hallfreður Örn Eiríksson
spurði hann í Ámagarði 30. júlí 1974 um
það hvort hann hafi alltaf haft gaman af
sögum: „Ójá, ég hafði gaman af þessu,“
sagði Eðvarð, „þeim sem voru vel sagðar
og dáldið hnyttnar." Svo spyr Hallfreður
aftur hvaða sögur honum hafi þótt
skemmtilegar: „Það var alveg sama hvers
efnis þær vom, ef þær vom vel sagðar; voru
vel sagðar kímnisögur.“ Með öðmm orð-
um: Rithöfundar þurfa að skrifa vel og hafa
húmor. Svo einfalt er það.
Með heiti þessarar greinar, „Frá formi til
frásagnar“, er vísað til þess að á þeim áratug
sem nú er nýliðinn hefur orðið þróun í þá
átt að höfundar eru aftur famir að segja
lesendum sínum sögur líkt og Halldór Guð-
mundsson reifaði hér í Tímaritinu á nýliðnu
ári („Sagan blífur. Sitthvað um frásagnar-
bókmenntir síðustu ára,“ í TMM 3:91, bls.
49-56). Það viðhorf er m.ö.o. á undanhaldi
að það sé nóg að skrifa bara snilldarverk og
láta framtíðinni eftir að sjá fyrir lesendum.
Og það er heldur ekki nóg að skrifa um
eitthvert viðurkennt málefni, taka á vanda
samtíðarinnar, benda svonefndum merk-
ingarfmgri á óréttlætið í heiminum eða ein-
semd mannsins, fylla allt af ímyndunarflugi
Með öðrum orðum: Rithöf-
undar þurfa að skrifa vel og
hafa húmor. Svo einfalt er
það.
eða ofskynjunum úr þjóðsögum, rífa úr sér
hjartað og svipta hulunni af örvæntingu
TMM 1992:1
71