Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Page 103

um verkum sínum í að þurrka út mörk draums
og veruleika. Þessi mörk hafa alltaf verið óljós
íbókum Vigdísaren í Stúlkunni ískóginum hafa
þau verið endanlega fjarlægð. Skógurinn er
órjúfanlegur hluti af tilveru Guðrúnar og stúlk-
an í skóginum er alltaf til staðar. Stúlkan í
skóginum er Fuglastúlkan vinkona Guðrúnar
og hluti af henni sjálfri. Guðrún setur oft upp
samtöl á milli Fuglastúlkunnar og sjálfrar sín og
notar 1. persónu, fleirtölu: „Við urðum 46 ára í
gær“ (bls. 129). Þannig er Fuglastúlkan ætíð
nálæg, ólíkt stúlkunni á ströndinni sem er bæld-
ur hluti af sjálfi ísbjargar.
Við afdrifank hvörf í lífi ísbjargar og þegar
illskan sem ísbjörg hefur tileinkað sér og ásett
sér að rækta er að sliga hana birtist henni stúlka
á strönd. þetta gerist fyrst þegar ísbjörg er 8 ára
og stendur yfir líki föður síns sem hefur skorið
sig á púls. Þá „hófst saga sem síðar áttí eftir að
heltaka“ Isbjörgu, eins og segir í bókinni, upp-
haf nýs lífs. Stúlkan birtist Isbjörgu næst þegar
hún er ellefu ára og hefur orðið fyrir sinni fyrstu
nöturlegu kynlífsreynslu, því næst þegar hún
hefur misþyrmt Vilhjálmi frænda sínum til að
leiða hann í allan sannleikann um skuggahliðar
lífsins og þá skynjar Isbjörg fyrst að stúlkan á
ströndinni er hún sjálf:
. . . hlátur sæsorfnu stúlkunnar hljómar í
mínum eigin barka. Þeytist upp í hálsinn.
Skýst um í munnholinu. Hringsnýst þar uns
hann stingur sér aftur á kaf ofan í mig.
Ég finn að ég er einsog hún. Ég er einsog
þessi stúlka. Ég er ekki aðeins ísbjörg heldur
líka einsog stúlka á strönd á fjarlægri eyju
(bls. 179).
Eftir það getur ísbjörg kallað til sín sæsorfnu
stúlkuna þegar hún þarf á henni að halda. Það
gerir hún þegar hún hefur selt líkama sinn í
fyrsta sinn og einnig þegar „viðskiptavinur"
hennar þröngvar upp á hana ástarjátningu.
Ströndin er athvarf Isbjargar sem hún leitar til
þegar veruleikinn verður óþolandi. Stúlkan hún
sjálf eða sá hluti sjálfs hennar sem geymir það
góða og óspillta:
Hún er gleði mín. Mín einkablekking sem
kemur til mín og lagar allt í lífinu sem hefur
farið aflaga. Það er von mín sem býr í
stúlkunni. Styrk von sem svæfir myrkrið.
Óttann (bls. 208).
í lok bókarinnar ákallar ísbjörg stúlkuna á
ströndinni sem kemur til hennar og tekur í hönd
hennar og leiðir hana með sér burt úr grimmum
veruleikanum til strandar sinnar þar sem þær
renna saman. Þannig hverfur Isbjörg inn í eigin
draum líkt og Grímur í Kaldaljósi, fyrstu skáld-
sögu Vtgdísar, hverfur í bókarlok inn í eigið
listaverk á vit framliðinnar fjölskyldu sinnar og
líkt og Guðrún, stúlkan í skóginum, hverfur að
lokum alfarin til skógar síns ... — eða hvað?
Síðasta málsgrein Stúlkuimar í skóginum
kallast á við þá fyrstu og lokar þar með hring-
ferlinu, sem er að verða eitt af höfundareinkenn-
um Vigdísar Grímsdóttur. Hér hafa þó þær
breytingar orðið að textinn í bókarlok, sem er sá
sami og bókin hefst á, er skáletraður. Þetta er
merkingarbært þar sem í sögunni eru aðeins
skáletraðar tilvitnanir í aðra eða þær línur sem
Guðrún lærir utan að úr bókunum sem hún
finnur í ruslinu. Lokalínur sögunnar eru þannig:
Og ég vissi ekki þá hvort þetta var allt saman
draumur en mér fannst allt í einu einsog ég
sæú á rúminu heima hjá mér og væri nýkom-
in úr gönguferð. Og ég var að lesa og fugl-
amir mínir sátu á sænginni, höfði mínu og
öxlum og sungu orðin með mér.
— VHtu kaffi, spurði hún.
— Já, svaraði ég.
Ég horfði á líkama minn speglast í gljáandi
gólfflísunum. Spegilmynd gestgjafa míns sá
ég ekki. . .
Ég mundi ekki hvenær ég hafði fundið þessa
bók en það gerði ekkert 'til, það kæmi til mín
seinna (bls. 259).
Um leið og lesandi Stúlkunnar ískóginum lýkur
lestri bókarinnar er gefið í skyn að Guðrún sé
að byija að lesa sömu bók. Þannig endar Vigdís
Grímsdóttir enn einu sinni skáldsögu á fullkom-
lega tvfræðan hátt og skilur lesanda eftír ringl-
aðan. Hvað gerðist í þessari sögu? Myrti Hildur
Guðrúnu í þágu listar sinnar? Eða er öll sagan
heilaspuni Guðrúnar? Hver er Hildur? Hefur
Vigdís Grímsdóttir leyft til að fara svona með
lesendur sína?
TMM 1993:3
101