Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Blaðsíða 36

SOFFÍA AUÐUR BIRGISDÓTTIR
að farast í brimrótinu. Ekki eru gefin nein fyrirheit um samfundi hennar og
smiðsins á himnum en ef tekið er mið af réttlætiskennd sögumanns er það
meira en líklegt!
Stutt innskot um Jómfrúarfœðinguna
Til þess að sýna fram á að það fæðingarmyndmál sem hér hefur verið skoðað
sé ekki tilviljunarkennt ætla ég að benda á nokkuð svipaða myndmálsbeit-
ingu í annarri smásögu hins færeyska sagnameistara.
í Jómfrúarfœðingu ber svo við að ung íslensk skipsjómffú, hin sautján ára
gamla María, tekur léttasóttina á jólanótt í miklum veðurofsa meðan „sæ-
rokið af hvítfyssandi hafinu gekkyfir skipið í voldugum hryðjum" (58).4 Til
að gera langa sögu stutta þá fer Heinesen að á svipaðan hátt og í Stormnótt,
hann skiptir á milli víðra sjónarhorna þar sem skipinu og samspili þess við
hafið og veðrahaminn er lýst og þrengri sjónarhorn þar sem athyglinni er
beint að fólkinu um borð - og þá sérstaklega að Maríu litlu sem á fyrir hönd-
um erfiða fæðingu. Og myndmálið tengist á báðum sviðum:
Þá um kvöldið magnaðist rokið í ofviðri. Brimskaflarnir gengu stans-
laust yfir skipið, hrófið bylti sér og kveinkaði einsog kona í barnsnauð.
(60)
Það var tvísýnt um Maríu litlu, grannur líkaminn engdist í boðaföll-
um þjáninganna einsog skip í stórsjó. (67)
Skipinu er líkt við „konu í barnsnauð" og hinni fæðandi konu við „skip í
stórsjó.11 Og skipið er hætt komið engu síður en hin fæðandi stelpa:
Brotsjór sleit upp tvo björgunarbáta og skolaði þeim fyrir borð og það
varð að treysta festingarnar á bátunum sem eftir voru. Um ellefuleytið
losnaði fremri lestarlúgan - það varð að hafa hraðar hendur, sjó-
klæddir menn streðuðu útí nóttina með áhöld, luktir og kaðla. (60)
Niðrí jómfrúrkáetu var stelpan að fæða, hún barðist fyrir tvöföldu lífi
sínu. Það hrundu sviti og tár niður kinnarnar á henni einsog regn-
dropar á rúðu og angistarveinin voru orðin raddlaus. í þröngri káet-
unni glímdu öfl tortímingar og sköpunar og vildu útkljá þá
ósættanlegu togstreitu sem þau endalaust standa í um valdið í heim-
inum. (70-71)
En allt fer þó vel að lokum; sveinbarn er í heiminn borinn og storminn og
sjóina lægir; stelpan og skipið komast bæði heil í höfn.
34
malogmenning.is
TMM 2000:3