Lögmannablaðið - 01.12.2011, Blaðsíða 16

16 lögmaNNaBlaðið tBl 04/11
lMfÍ 100 ÁrA
fleiri gera lögfræðiþjónustu
að lífviðurværi
Um aldamótin 1900 fór lögfræðingum
fjölgandi á Íslandi og eftir stofnun
Lagaskólans árið 1908 stefndi í frekari
fjölgun. ekki voru til embætti fyrir alla
þá lögfræðinga sem útskrifuðust og því
fóru fleiri þeirra að gera lögfræðiþjónustu
og málflutning að lífsviðurværi sínu.
með lögum nr. 32 frá 1905 var gert
ráð fyrir að unnt væri að veita mönnum
leyfi til málflutnings fyrir Landsyfir rétti
sem leyst höfðu af hendi lagapróf. Leyfið
tók þó aðeins til einkamála í upphafi
þar sem tveir mál flutningsmenn höfðu
einkarétt til flutnings sakamála og
gjafsóknarmála. alls fengu 39 lög-
fræðingar málflutnings leyfi samkvæmt
þessum lögum og stóð hluti þeirra að
stofnun málflutn ings mannafélags
Íslands.2
Brot úr sögu félags
Yfirréttarmálflutningsmennirnir tveir sem
stóðu að stofnun málflutnings mannafélags
íslands árið 1911 auglýstu þjónustu sína í
blaðinu reykjavík 1911.1
málflutningsmannafélag
íslands stofnað
málflutningsmannafélag Íslands var
stofnað að frumkvæði eggerts Claessen
og Sveins björnssonar sem báðir höfðu
verið settir málafærslumenn við Lands-
yfirdóminn. Hinn 27. nóvember 1911
héldu þeir fund á Hótel reykjavík þar
sem málafærslumenn, embættislausir
lögfræðingar og prófessor einar
arnórsson mættu. Fundi var síðan fram
haldið 11. desember sem síðan hefur
verið talinn afmælisdagur félagsins.3

Persónulegar meiðingar, háð
og hótfyndni
ein af ástæðum þess að málflutnings-
mannafélag Íslands var stofnað voru
erfið samskipti milli málflutningsmanna
en talið er að stofnun félagsins hafi
valdið straumhvörfum í samskiptum
þeirra. Orðbragðið sem notað var í
sóknar- og varnarskjölum var oft á tíðum
persónulegar meiðingar, háð og
hótfyndni. Lítilfjörlegir formgallar voru
notaðir til þess að fá málum vísað frá
dómi, mótmæli gegn umboði sjálfsögð
og ekki þótti ástæða til að mæta í
nokkrum rétti án stefnu og fyllsta
stefnufrests. mun almenningur jafnvel
hafa talið mál ekki sómasamlega flutt
nema málflutningsmennirnir væru
sektaðir fyrir meiðyrði.
Á 25 ára afmæli félagsins sagði
eggert Claessen frá því að eitt sinn er
hann hafði verið skipaður verjandi í
afbrotamáli þá hafi sækjandinn í
sóknarskjali borið það á sig að hann
hlyti að vera samsekur hinum ákærða
því ekki væri einleikið hve hart hann
berðist fyrir málstað hans. Stofnun
félagsins átti að breyta þessu háttarlagi
og sagði annar stofnfélagi, Lárus
Fjeldsted, frá því á 50 ára afmæli
félagsins, að það hefði tekist. Stofnfélagar
hefðu viljað „... fyrir alla muni reyna að
bæta úr þessu sem var til vansa fyrir
stétt vora, enda tókst það fljótlega eftir
að við fórum að ræða þetta í bróðerni
á félagsfundum, en nú má heita það
hreina undantekningu, ef nokkur okkar
gleymir velsæminu með því að koma
óviðurkvæmilega fram við kollega okkar
í störfum,“ sagði Lárus.
Stofnun málflutnings manna félags
Íslands hafði mikil áhrif á störf lögmanna
og efldi virðingu þeirra gagnvart
hverjum öðrum.4
sýslumeNN fYrrum
Fyrir tíma tækninnar voru dómsmál miklu
færri og lítið um dóma í einkamálum og
raunar sakamálum líka úti á lands-
byggðinni. Sýslumenn voru enda sér-
staklega lagnir á að sætta menn og setja
niður deilur ef ágreiningur reis með
þingmönnum þeirra og þegnum. Þeir
voru héraðs höfðingjar og menn virtu þá
almennt og hlýddu ráðum þeirra. Það
var kannski helst í Húnavatnssýslum að
fregnir urðu um ágreining sýslumanns
og bænda þar um slóðir. Sú saga er sögð
af Björgvini Vigfússyni, sýslu manni í
Rangárvallasýslu 1907-1936, að hann
hafi verið svo mikill mannasættir að
Rangæingar hafi talað um tímann fyrir
og eftir að Björgvin kvað upp dóminn.
Sú saga gekk um annan sýslumann,
mikils virtan og dáðan af öllum er þekktu,
Júlíus Hafstein, að í máli sem hann
dæmdi í árið 1940 segi í dómsforsendum
að þar sem hann hafi ekki sakir
embættisanna haft tíma til að kynna sér
nýju réttarfarslögin frá 1936 þá dæmi
hann eftir eldri prósesslögum.9