Peningamál - 01.09.2004, Side 18

PENINGAMÁL 2004/3 17
Sökum tekna af sölu eigna nam lánsfjárafgang-
ur til júníloka í fyrra 4½ ma.kr., en á sama tímabili
í ár nam lánsfjárþörf rúmlega 3 ma.kr., þrátt fyrir
betri innheimtu lána. Hefur henni verið mætt með
útgáfu ríkisbréfa á innlendum markaði. Lánsfjár-
þörfin er sambærileg milli ára þrátt fyrir bókhalds-
breytingar.
Vinnumarkaður
Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi eykst
Ekki hefur dregið úr atvinnuleysi í takt við aukin um-
svif í þjóðarbúskapnum. Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi
hefur aukist jafnt og þétt frá aprílmánuði og var 3,4%
í ágúst. Þróun árstíðarleiðrétts atvinnuleysis að und-
anförnu svipar meira til ársins 2002, þegar atvinnu-
leysi jókst, en síðasta árs þegar atvinnuleysi var
byrjað að dragast saman.
Atvinna eykst á höfuðborgarsvæðinu en minnkar á
landsbyggðinni
Niðurstöður vinnumarkaðskönnunar Hagstofunnar
sýna áframhaldandi samdrátt4 í vinnuaflsnotkun á
fyrri helmingi ársins, miðað við sama tíma í fyrra.5
Atvinnuþátttaka dróst saman um eina prósentu vegna
fækkunar fólks á vinnumarkaði um 2.800. Samdrátt-
ur í vinnuaflsnotkun og atvinnuþátttöku var meiri á
öðrum ársfjórðungi en hinum fyrsta og hægar dró úr
atvinnuleysi.
Vinnuaflsnotkun samkvæmt vinnumarkaðskönn-
un Hagstofunnar, mæld sem fjöldi starfandi, dróst
saman um 0,4% á fyrri hluta ársins miðað við sama
tíma í fyrra og skýrist eingöngu af fækkun starfandi
fólks á landsbyggðinni því að starfandi fólki fjölgaði
á höfuðborgarsvæðinu. Ef miðað er við vinnutíma
þeirra sem voru í vinnu var samdrátturinn meiri.
Heildarvinnutímafjöldi á fyrri hluta ársins dróst
saman um tæplega 1½% frá sama tíma í fyrra og
skýrir samdráttur í vinnutíma á landsbyggðinni um
80% þar af. Hagvöxtur var umtalsverður á fyrri helm-
ingi ársins og hefur framleiðni því aukist verulega frá
fyrra ári.
Aukið atvinnuleysi kann að skýrast af fækkun sumar-
afleysingastarfa
Skammtímaatvinnuleysi (þ.e. þeir sem hafa verið at-
vinnulausir skemur en sex mánuði) tók kipp upp á við
í maí, um það leyti sem atvinnuleysi jókst á ný.
Skýrist það nær eingöngu af auknu atvinnuleysi
meðal yngri kvenna. Þessi þróun er frábrugðin því
1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 |2004
0
10
20
30
-10
-20
-30
12 mánaða breyting (%)
Skattar af neyslu og innflutningi 1998-2004
Mynd 10
Heimild: Fjársýsla ríkisins.
Hreyfanlegt 6 mánaða meðaltal
Virðisaukaskattur
Vöru- og -innflutningsgjöld
Mynd 11
Atvinnuleysi 2002-2004
Heimildir: Vinnumálastofnun og Seðlabanki Íslands.
J F M A M J J Á S O N D
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
% af mannafla
2002
2003
2004
Árstíðarleiðréttar tölur fyrir landið allt
hagsskrifstofu fjármálaráðuneytisins um ársverk á vinnumarkaði
(nefnarinn) í útreikningum sínum og gera þeir ráð fyrir 0,9% fjölgun
ársverka fyrstu sex mánuði ársins miðað við sama tíma í fyrra.
Niðurstöður vinnumarkaðskönnunar Hagstofunnar sýna hins vegar
samdrátt á fyrstu sex mánuðum ársins hvort sem skoðað er vinnuaflið
(-0,9%), fjöldi starfandi (-0,4%) eða heildarvinnutími (-1½%) .
4. Samkvæmt staðgreiðsluskrá Hagstofu Íslands fækkaði starfandi fólki
óverulega eða um 0,2%. En það að atvinnutekjur jukust aðeins um
4,4% milli ára á meðan launavísitala, sem mælir breytingar á föstum
launum, hækkaði um 5,6% bendir til þess að samdráttur hafi orðið í
heildarvinnutíma þeirra sem voru við vinnu. Sjá einnig umfjöllun í
Peningamálum 2004/2.
5. Þessar niðurstöður benda til að atvinnuleysishlutfall á fyrri hluta ársins
hafi verið hærra en 3,5% vegna þess að ársverk hafi verið færri en
Vinnumálastofnun reiknar með. Vinnumálastofnun notar áætlun Efna-