Peningamál - 01.09.2004, Page 52

PENINGAMÁL 2004/3 51
verulega hagkvæmni kauphallarrekstrar. Viðskipta-
kerfi kauphalla eru dýr og viðhald og þróun slíkra
kerfa er tæplega á færi smárra kauphalla. Með Norex-
samstarfinu hafa kauphallirnar á Norðurlöndunum nú
aðgang að fullkomnu og þróuðu viðskiptakerfi.
Fjölgun aðila víkkar út rekstrargrunn og bætir einnig
við þekkingu á slíkum kerfum, auk þess sem sam-
eiginlegt kerfi í jafnmörgum löndum gefur samstarf-
inu aukið vægi á alþjóðlegum vettvangi.
Útboð KB banka
Í tengslum við kaup KB banka á danska bankanum FIH
var ákveðið að auka hlutafé KB banka til að fjármagna
kaupin. Útboðið náði til hluthafa og var mjög stórt á ís-
lenskan mælikvarða eða tæplega 40 ma.kr. sem er um
4% af landsframleiðslu. Útboðið gekk hnökralaust fyr-
ir sig og styrkir það þá skoðun að markaðurinn hér á
landi sé að þroskast og ráði nú við verkefni af þessari
stærðargráðu. Viðskipti af þessari stærð reyna á þanþol
greiðslukerfa og miðlun fjár milli aðila. Uppgjör fór
fram án vandkvæða og aðilar virtust vera meðvitaðir
um áhrif þess á eigið fjárstreymi og sá þess stað í
endurhverfum viðskiptum við Seðlabankann.
Breyting á verðbréfaútgáfu Íbúðalánasjóðs
Meiri háttar uppstokkun var gerð á verðbréfaútgáfu
Íbúðalánasjóðs í byrjun júlí þegar gefinn var út nýr
flokkur verðbréfa, íbúðabréf, en samtímis voru boðin
skipti á nokkrum eldri flokkum húsbréfa og hús-
næðisbréfa. Verðbréfaútgáfa Íbúðalánasjóðs hefur á
undanförnum árum myndað kjölfestu innlends
skuldabréfamarkaðar og því var mikilvægt að vel
tækist til. Um síðustu áramót var kynnt skýrsla
nefndar sem fjármálaráðherra skipaði með samþykki
félagsmálaráðherra árið 2002. Frumvarp um breyt-
ingu var lagt fram á Alþingi í febrúar og var það sam-
þykkt í maí. Knappari tími gafst því til undirbúnings
en æskilegt hefði verið en á heildina litið gekk breyt-
ingin þó tiltölulega greiðlega fyrir sig. Skammur
frestur til skipta, takmörkuð upplýsingagjöf og lang-
ur tími sem fór í að skrá bréfin í verðbréfamiðstöð
voru helstu annmarkarnir og má sem dæmi nefna að
Seðlabankinn þurfti að grípa til sérstakra ráðstafana
varðandi tryggingar í viðskiptum lánastofnana við
bankann vegna þess að ekki var hægt að veðsetja bréf
Íbúðalánasjóðs í verðbréfamiðstöð í rúmlega viku.
Ekki er að sjá að nauðsynlegt hafi verið að ætla svo
nauman tíma til þessara breytinga sem gert var.
Erlendir markaðir
Alþjóðlega fjármálakerfið hefur styrkst en töluverð
óvissa framundan
Alþjóðlega fjármálakerfið hefur styrkst undanfarið í
takt við bættar horfur og almennan efnahagsbata í
heiminum. Fjármálakerfið virðist hafa náð góðum
bata eftir undangengna efnahagslægð sem hófst um
það leyti sem eignabóla tæknibréfa sprakk. Markaðir
virðast jafnframt vera betur búnir en oft áður undir að
aðlagast því vaxtahækkunarferli sem hafið er í
Bandaríkjunum. Auk þess er staða fjármálafyrirtækja
sterk um þessar mundir. Hins vegar eru óvissuþættir
til staðar, sem tengjast breyttri peninga- og fjármála-
stefnu, efnahagsþróun og öryggismálum.
Víðtækur efnahagsbati, hvetjandi peninga- og
fjármálastefna og bætt staða fyrirtækja hafa haldið
uppi verði hlutabréfa og leitt til minnkandi vaxtaálags
undanfarin misseri, bæði á mörkuðum þróaðra ríkja
og nýmarkaðsríkja.
Á síðustu mánuðum hefur hækkandi vaxtaum-
hverfi vegna aðhaldssamari peningastefnu valdið
óvissu og á öðrum ársfjórðungi hækkaði ávöxtunar-
krafa skuldabréfa, en hefur lækkað á ný. Eftir mörg ár
verulega hagstæðra skilyrða á skuldabréfamörkuðum
hefur róðurinn þyngst vegna aukinnar óvissu. Þrátt
fyrir versnandi skilyrði hefur ríkt stöðugleiki á helstu
mörkuðum. Talið er að efnahagsumhverfið, mark-
vissari áhættustýring hjá mörgum lánastofnunum og
fyrirsjáanlegt vaxtahækkunarferli bandaríska seðla-
bankans hafi einkum hjálpað til við aðlögunina.
Gera má ráð fyrir að peninga- og fjármálastefna á
næstu mánuðum verði helsti áhrifavaldur á fjármála-
mörkuðum þegar dregur úr örvandi áhrifum á efna-
hagslífið. Markaðsaðilar einblína nú á þróun efna-
hagsbatans og áhrif hans á vaxtastig og verðmat
eigna, þar sem yfirvöld hafa lagt áherslu á að þau
muni grípa strax til aðgerða ef stöðugleika er ógnað.
Væntingar gætu því breyst hratt.
Fram til þessa hefur lítill verðbólguþrýstingur
slegið á væntingar um að vaxtahækkunarferlið verði
bratt í Bandaríkjunum og Evrópu. Þrátt fyrir að
kjarnaverðbólga hafi verið lítil, hafa olíu- og önnur
hrávöruverð hækkað mikið. Markaðsaðilar gera ráð
fyrir að langtímaverðbólga verði lítil, en ekki er hægt
að taka það sem gefið, sérstaklega ef framleiðsluslaki
í helstu iðnríkjunum heldur áfram að minnka.
Í sumum tilvikum hafa yfirvöld einnig áhyggjur af að