Peningamál - 01.03.2005, Blaðsíða 17

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
17
Ávöxtunarkrafa tveggja ára ríkisbréfa hefur hækkað nokkuð frá
nóvember sl. en ávöxtunarkrafa ríkisbréfa til lengri tíma hefur
lækkað
Miðlun breytinga á stýrivöxtum um óverðtryggða vaxtarófið getur
verið tafsöm og verður fyrir áhrifum margra ytri þátta. Þar togast m.a.
á staðkvæmdaráhrif vegna hækkunar skammtímavaxta, vænt verð-
bólga og þróun skammtímavaxta og vænt gengisbreyting. Vænt
ávöxtun annarra fjárfestingarkosta en skuldabréfa, t.d. hlutabréfa og
fasteigna, kann einnig að skipta máli. Vextir ríkisbréfa til tveggja ára
hafa hækkað nokkuð frá nóvembermánuði sl. Þetta er eins og vænta
má, því að skuldabréf til tveggja ára eða skemmri tíma keppa mjög við
ávöxtun á peningamarkaði og fyrirsjáanlegt er að peningavextir verði
háir á líftíma þessara bréfa og hækki jafnvel frá því sem nú er. Athygl-
isvert er að á sama tíma hefur ávöxtunarkrafa ríkisbréfa með u.þ.b.
fimm eða átta ára líftíma lækkað. Þessi þróun gæti borið vott um
traust á að Seðlabankanum takist það ætlunarverk að halda verð-
bólgu í skefjum. Hækkun skammtímavaxta verði því aðeins tíma-
bundin og gangi fljótt til baka. Fleiri öfl kunna þó að vera að verki.
Lækkun sem orðið hefur á ávöxtun verðtryggðra bréfa til langs tíma
hefur áhrif á ávöxtun annarra skuldabréfa. Leiða má líkur að því að
lækkun á ávöxtun verðtryggðra langtímaskuldabréfa hafi vakið áhuga
fjárfesta, t.d. lífeyrissjóða, á öðrum tegundum skuldabréfa. Geri fjár-
festar ráð fyrir að verðbólgumarkmið Seðlabankans haldi að meðaltali
á líftíma skuldabréfanna er vænt raunávöxtun ríkisbréfa, þrátt fyrir
lækkun undanfarna mánuði, töluvert betri en á verðtryggðum ríkis-
skuldabréfum.
Markaðsaðilar gera ráð fyrir áframhaldandi hækkun stýrivaxta
Væntingar markaðsaðila um þróun stýrivaxta næstu missera er hægt
að meta út frá fólgnum framvirkum vöxtum sem lesa má út úr vaxta-
ferli óverðtryggðra vaxta. Samkvæmt þeim vænta markaðsaðilar
áframhaldandi vaxtahækkana Seðlabankans sem er í samræmi við
yfirlýsingar bankans að undanförnu. Framvirkir vextir gefa til kynna
að stýrivextir bankans nái hámarki snemma í ágúst nk. og verði þá um
10%. Eftir það virðist þess vænst að stýrivextir fari smám saman lækk-
andi og verði komnir í um 7½% eftir tvö ár. Þetta er nokkru skarpari
hækkunarferill en reiknað var með í nóvember sl. í aðdraganda Pen-
ingamála 2004/4, sem endurspeglar líklega sterkari eftirspurn í hag-
kerfinu, meiri verðbólgu, og kröftugri viðbrögð Seðlabankans við
þessum aðstæðum, en vænst var þá.5
Fólgnir framvirkir vextir þurfa ekki að endurspegla nákvæmlega
raunverulegar væntingar markaðsaðila að svo miklu leyti sem áhættu-
þóknun skekkir myndina. Því getur verið gagnlegt að meta væntingar
aðila út frá beinum könnunum. Mynd 13 sýnir að greiningaraðilar
virðast vænta þess að lækkun stýrivaxta hefjist nokkru síðar og verði
hægari en lesa má út úr framvirkum vöxtum (sjá nánar í ramma-
grein 3).
Mynd 13
Stýrivextir Seðlabankans 2002-2007
Gular og rauðar línur sýna framvirka vexti. Kassar sýna vaxtaspár
samkvæmt könnunum meðal greiningaraðila fyrir útgáfu
Peningamála (PM).
Heimild: Seðlabanki Íslands.
2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 |2007
4
5
6
7
8
9
10
11
%
Stýrivextir
8. mars 2005
10. nóvember 2004
PM 2004/4
PM 2005/1
2003 | 2004 | 2005
4
5
6
7
8
9
10
%
Stýrivextir
RIKB 07 0209
RIKB 10 0317
RIKB 13 0517
Stýrivextir Seðlabankans
og ávöxtunarkrafa ríkisbréfa
Mynd 14
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 3. janúar 2003 - 10. mars 2005
2002 | 2003 | 2004 | 2005
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
%
Íbúðabréf (HFF 150434)
Spariskírteini (RIKS 151001)
25 ára húsbréf (IBH 26 0315)
Ávöxtunarkrafa verðtryggðra
langtímaskuldabréfa
Mynd 15
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 3. janúar 2002 - 10. mars 2005
5. Framvirki vaxtaferillinn frá 10. nóvember sl. er aðeins breyttur frá því sem sýnt var í Pen-
ingamálum 2004/4 þar sem aðferðafræðin við mat á fólgnum framvirkum vöxtum hefur
breyst. Sjá umfjöllun í viðauka 1.