Peningamál - 01.03.2005, Síða 42

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
42
vegna áðurnefndra gengisáhrifa og þeirrar staðreyndar að verðbólga
hækkaði mjög hratt á vormánuðum 2004 sem slær á árshraða verð-
bólgunnar á fyrri hluta þessa árs. Spáð er að verðbólga verði nálægt
2½% verðbólgumarkmiði bankans á fyrsta ársfjórðungi næsta árs, sem
er heldur minni verðbólga en spáð var eitt ár fram í tímann í desember,
en þá var spáð tæplega 3% verðbólgu miðað við sama ársfjórðung
(3½% verðbólgu miðað við sömu tímalengd). Þegar líða tekur á árið
2006 er hins vegar spáð aukinni verðbólgu sökum vaxandi eftirspurn-
arþrýstings og dvínandi áhrifa gengishækkunarinnar. Tvö ár fram í tím-
ann er nú spáð rétt rúmlega 3% verðbólgu sem er nokkru minni verð-
bólga en gert var ráð fyrir í desember en þá var spáð rúmlega 4% verð-
bólgu miðað við sama ársfjórðung (3½% verðbólgu miðað við sömu
tímalengd). Jafnframt er útlit fyrir að hún haldist yfir 3% út árið 2007
að óbreyttum stýrivöxtum. Verðbólga verður með öðrum orðum áfram
yfir verðbólgumarkmiði Seðlabankans í lok spátímabilsins þótt verð-
bólguhorfur til lengri tíma litið séu nú betri en í desember.
Slagsíða verðbólguspárinnar upp á við eykst enn frekar
Verðbólguhorfur eru ævinlega háðar töluverðri óvissu. Meginspá
bankans sýnir þá framvindu sem talin er líklegust miðað við að stýri-
vextir haldist óbreyttir og gengi krónunnar haldist hátt á spátímabil-
inu, þ.e.a.s. frá spádegi. Ólíklegt er að framvindan verði nákvæmlega
eins og spáð er. Því er afar mikilvægt að horfa til allrar líkindadreif-
ingar spárinnar við ákvarðanir í peningamálum.8
Í megindráttum er óvissa spárinnar nú sambærileg við spáóviss-
una frá því í desember sl. Helstu óvissuþættirnir snúa að áhrifum nýs
umhverfis á innlendum veðlánamarkaði á þróun einkaneyslu, mögu-
leika þess að kjarasamningum verði sagt upp síðar á þessu ári, nægilegu
aðhaldi í ríkisfjármálum og þróun gengis og annarra eignaverða. Nánari
lýsingu á helstu óvissuþáttum spárinnar er að finna í töflu 9.
Ætla má að spáóvissan til tveggja ára sé orðin heldur ósamhverfari
en hún var metin í desember. Ójafnvægið í hagkerfinu hefur haldið
áfram að aukast. Þannig hefur gengi krónunnar styrkst enn frekar og
viðskiptahalli aukist en það eykur líkur á snarpari lækkun gengisins þeg-
ar frá líður. Jafnframt nær spáin nú fram á árið 2007, en þá verða al-
þingiskosningar. Tilhneiging hefur verið til að slaka á aðhaldi í ríkisfjár-
málum í aðdraganda kosninga. Því má ætla að líkur á ónógu aðhaldi í
ríkisfjármálum við lok spátímabilsins séu heldur meiri nú en síðast var
gert ráð fyrir. Báðir þessir þættir gera það að verkum að spáóvissan upp
á við er líklega meiri nú en síðast. Á móti kemur áframhaldandi kröftug
hækkun húsnæðis- og hlutabréfaverðs, sem gæti aukið líkur á snarpri
leiðréttingu síðar á spátímabilinu. Á heildina litið má þó álykta að spá-
óvissan sé meiri upp á við en talið var í desember.
Sem fyrr er talið líklegt að spáskekkjur byggðar á sögulegum
rökum ofmeti þá óvissu sem framundan er. Mat á spáóvissunni er
nokkuð litað af þróun síðustu ára, þegar saman fór tiltölulega mikil
verðbólga og óvissa um verðbólguþróun, en það fylgir jafnan sveiflu-
kenndri verðbólgu.
Mynd 39
Endurskoðuð verðbólguspá
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2003 2004 2005 2006
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
%
Verðbólguspá 2004/4
Verðbólguspá 2005/1

Spátímabil 2005/1
8. Nánari umfjöllun um hvernig líkindadreifing verðbólguspárinnar er reiknuð út er að finna
í viðauka 3.