Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 18

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
18
Inn í vaxtaferilinn frá 13. september sl. var verðlögð 0,75
prósentna hækkun vaxta fram til áramóta, þar af 0,25 prósentna
hækkun við útgáfu Peningamála nú. Markaðsaðilar virðast því vænta
þess að stýrivextir nái hámarki í lok þessa árs í 10,25% en að þeir taki
síðan fljótlega að lækka og verði u.þ.b. 8% eftir eitt ár og rúmlega
6% eftir tvö ár. Eins og áður er þetta heldur hraðari lækkun vaxta
en lesa má út úr svörum greiningaraðila (sjá rammagrein 3) en þeir
gera ráð fyrir að stýrivextir verði um 9,25% eftir eitt ár og 7,5% eftir
tvö ár. Áfram virðist því gæta meiri bjartsýni meðal markaðsaðila en
sérfræðinga á markaði um hve hratt Seðlabankinn muni draga úr
aðhaldsstigi peningastefnunnar.
Vöxtur útlána orðinn enn meiri
Þótt fjármálaleg skilyrði virðist orðin ívið aðhaldssamari en þau voru
á vormánuðum sér þess ekki stað í útlánavexti. Þvert á móti hefur
útlánavöxturinn aukist verulega. Innlend útlán og verðbréfaeign
lánakerfisins voru í júnílok 27% meiri en fyrir ári. Útlán til fyrirtækja
jukust mikið, eða um 37%, útlán til einstaklinga hafa einnig aukist
hröðum skrefum. Bankarnir hafa á þessu ári aukið markaðshlutdeild
sína verulega, einkum á kostnað Íbúðalánasjóðs. Í ágústlok voru útlán
innlánsstofnana rúmlega 50% meiri en í ágúst í fyrra og tæplega 53%
meiri sé leiðrétt fyrir gengis- og verðuppfærslu. Útlán innlánsstofnana
til einstaklinga höfðu á sama tíma aukist um tæplega 128% sem að
stærstum hluta má rekja til nýrra húsnæðisveðlána. Á móti hefur
dregið úr húsnæðisveðlánum Íbúðalánasjóðs og lífeyrissjóða til
einstaklinga. Samanlögð útlán innlánsstofnana, lífeyrissjóða og fjár-
festingarlánasjóða (þ.m.t. Íbúðalánasjóðs) til einstaklinga jukust um
tæplega 18% á einu ári til júlíloka.
Gengistryggð útlán innlánsstofnana hafa aukist mikið eins
og önnur útlán að undanförnu og nam tólf mánaða vöxtur þeirra
til ágústloka rúmlega 60%. Ekki er því að sjá að hátt gengi
krónunnar hafi dregið mikið úr lántöku í erlendum gjaldmiðlum.
Þó ber að hafa í huga að fyrirtækin sem taka þessi lán hafa mörg
hver gjaldeyristekjur eða verja lánunum til erlendrar fjárfestingar.
Hraður vöxtur gengisbundinna útlána til innlendra fyrirtækja er því
ekki endilega merki um mikla innlenda fjárfestingu. Því er óvíst að
hve miklu leyti má túlka þennan mikla vöxt sem vísbendingu um
vöxt innlendrar eftirspurnar. Töluverður hluti vaxtarins kann að
tengjast svokallaðri útrás íslenskra fyrirtækja. Gengisbundin útlán
innlánsstofnana námu í lok ágúst rúmlega 53% útlána þeirra, sem er
svipað og fyrr á árinu.
Þróun peningamagns
Vöxtur peningamagns og sparifjár (M3) hefur aukist verulega frá
vormánuðum og var rúmlega 24% í júlílok á tólf mánuðum. Lítil
skammtímatengsl eru á milli vaxtar peningamagns og verðlagsþróunar.
Langvarandi vöxtur peningamagns umfram nafnvöxt landsframleiðslu
getur eigi að síður verið vísbending um langtímaþrýsting á verðlag.
Þó ber að túlka vöxt M3 og annarra mælikvarða á peningamagn af
varúð vegna þess að við viss skilyrði getur t.d. flótti fjárfesta úr áhættu-
sömum í áhættuminni eignir leitt til þess að M3 þenst út. Þetta gerðist
2001 2002 2003 2004 2005
Vöxtur útlána janúar 2001 - júlí 2005
Mynd III-7
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Útlán lánakerfis í lok hvers ársfjórðungs, útlán innláns-
stofnana, Íbúðalánasjóðs og lífeyrissjóða í lok hvers mánaðar
Breyting frá sama tímabili á fyrra ári (%)
Lánakerfið
Innlánsstofnanir, Íbúðalánasjóður og lífeyrissjóðir
0
5
10
15
20
25
30
0
5
2002 2003 2004 2005
Gengisbundin lán heimila og hlutfall þeirra
af heildarlánum janúar 2002 - júlí 2005
Mynd III-8
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Hlutfall gengisbundinna lána heimila af útlánum innláns-
stofnana, Íbúðalánasjóðs og lífeyrissjóða í lok hvers mánaðar
Ma.kr.
Gengisbundin lán til heimila, samtals (vinstri ás)
Hlutfall gengisbundinna lána heimila (hægri ás)
10
15
20
25
30
35
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
%
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Mynd III-6
Stýrivextir Seðlabankans 2002-2007
%
Stýrivextir
14. september 2005
17. maí 2005
4
5
6
7
8
9
10
11
PM 2005/2
PM 2005/3
Gular og rauðar línur sýna framvirka vexti. Kassar sýna vaxtaspár sam-
kvæmt könnunum meðal greiningaraðila fyrir útgáfu Peningamála
2005/2 og 2005/3.
Heimild: Seðlabanki Íslands.