Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 68

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
68
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
styrktist og hinn 19. september var vísitalan skráð 105,52. Vísitala
gengisskráningar er sýnd á mynd 1.
Vaxtasveiflur
Stystu vextir á millibankamarkaði fyrir lán í krónum hafa ávallt sveiflast
tiltölulega mikið hér á landi. Stórar sveiflur tengjast oftast lokum
bindiskyldutímabils þegar bankar hafa stillt af stöðu sína og verja hana
með því að hækka vexti til að forðast viðurlög. Minni sveiflur verða
Í lok ágúst og byrjun september bárust af því fréttir að nokkrir
erlendir aðilar, þ.m.t. ríkissjóður Austurríkis, hefðu gefið út
skuldabréf í íslenskum krónum. Skuldabréfin bera háa vexti á
erlendan mælikvarða en eru rétt undir íslenskum skuldabréfavöxtum.
Skuldabréfin hafa verið gefin út til 12, 18, 24 eða 36 mánaða.
Hér fyrir neðan er leitast við að útskýra ferlið og ávinning
útgefendanna af slíkri útgáfu. Erlendur útgefandi gefur út skuldabréf
í krónum á vöxtum sem eru aðeins undir vöxtum hér á landi. Þessi
bréf eru seld aðilum sem girnast háa vexti og eru tilbúnir til að taka
gengisáhættu. Útgefandinn fær íslenskar krónur fyrir skuldabréfin
og gerir síðan skiptasamning við umsjónarbanka útboðsins. Með
skiptasamningnum eyðir hann gengis- og vaxtaáhættu sinni af
íslensku krónunni. Eftir sem áður þarf útgefandi að greiða vexti í
þeirri mynt sem hann skiptir í, t.d. Bandaríkjadölum eða evrum.
Umsjónarbankinn hefur síðan samband við íslenskan banka og gerir
sams konar skiptasamning við hann og eyðir þar með áhættu sinni
algjörlega. Íslenski bankinn verðleggur skiptasamninginn með tilliti
til þess hvað varnir kosta, þ.e. hvað það kostar að kaupa íslensk
skuldabréf á innlenda skuldabréfamarkaðinum, t.d. ríkisbréf á
gjalddaga 2007 eða vexti af láni á millibankamarkaði með krónur.
Mögulega getur íslenskur banki notað skuldabréf sem hann á í eigin
safni til varna og þarf þá ekki að fara inn á innlendan verð bréfa-
markað. Hugsanlegt er einnig að erlendur milligöngubanki verji sig
beint með því að fara sjálfur inn á markaðinn hér á landi og kaupi
íslensk skuldabréf.
Ávinningur útgefanda er að hann getur selt hávaxtabréf á
lágvaxtatímum, hann tekur þó hvorki gengis- né vaxtaáhættu af
íslensku krónunni. Þegar síðan kemur að gjalddaga gengur skipta-
samningurinn til baka, hann fær krónur ásamt vaxta mun og notar
til að greiða kaupanda skuldabréfsins.
Kaupandi skuldabréfsins fær háa vexti en tekur gengisáhættu.
Hann þarf að kaupa krónur og afhenda seljanda skuldabréfsins
á kaupdegi en á gjalddaga fær hann krónur sem hann þarf að
selja. Þessi kaup fara fram á íslenskum gjaldeyrismarkaði og hafa
þannig gengisáhrif. Það er lítil skynsemi í því fyrir kaupandann að
verja sig gengisáhættunni, því að þá tapast ávinningurinn af háu
vöxtunum. Hugsanlegt er ef gengisbreytingar íslensku krónunnar
verða eiganda skuldabréfsins mjög óhagstæðar að hann taki sig til
og selji krónur framvirkt og losi sig úr áhættunni en þá þarf hann
að sætta sig við tapið og vaxtamuninn og hugsanlegan ávinning ef
gengisþróun snýst við.
Gengi íslensku krónunnar styrkist þegar viðskiptin eiga sér
stað í upphafi, þ.e. þegar kaupandi skuldabréfanna aflar sér
króna til að greiða fyrir skuldabréfin. Þetta snýst síðan við á gjald-
daga skuldabréfsins. Vegna varna eykst eftirspurn á íslensk um
verðbréfamarkaði og ávöxtun lækkar. Smæð íslenska verð bréfa-
markaðarins takmarkar tækifæri til varna og dregur það smátt og
smátt úr ávinningnum af framhaldi viðskipta af þessu tagi.
Ramma grein 1
Útgáfa erlendra aðila á
skuldabréfum í íslenskum
krónum