Iðjuþjálfinn - 01.12.1996, Blaðsíða 31
29
- tengsl milli viðbragða og hreyfinga.
- erfiðleikar með skynúrvinnslu.
Aðferðum til að framkvæma FOT, má skipta
niður á eftirfarandi hátt:
- koma einstakling fyrir í sem hentugastri
líkamsstöðu.
- stjóm á höfuðhreyfingum.
- meðferð á vöðvum í andliti.
- meðferð inni í munni.
- meðferð á tungu.
- meðferð á öndun og raddbeitingu.
- matar- og drykkjarþjálfun.
- munnhreinsun.
- möguleg samskiptaform.
- skoðun og ástand einstaklings.
- kalla til aðstandendur.
Við meðferð/þjálfun á andlits og munn-
starfsemi er mikilvægt að meðhöndla ekki
eingöngu andlit og munn heldur líta á lík-
amann sem heild, þar sem staða líkama og
vöðvaspenna hafa áhrif á leikni og starfsemi
andlits og munns. Vegna þessa byrjar hver
meðferð á að koma einstaklingi þannig fyrir
að hann sé í hvað hentugastri líkamsstöðu
með tilliti til hans eigin vöðvaspennu. Hvað
sé hentugasta líkamsstaðan, verður að
skoða og meta með tilliti til þarfa einstak-
lingsins hverju sinni. Það er því hægt að
styðjast við aðferðir Bobaths eða Affolters
eða blöndu af hvoru tveggja.
Nauðsynlegt er að þekkja til eðlilegrar
starfsemi andlits og munn, t.d. að innöndun
kemur áður en kynging á sér stað og á eftir
fylgir útöndun. Markmiðið er því að endur-
skapa þetta ferli.
Til að ná fram réttu hreyfimunstri er mik-
ilvægt að nota í meðferðinni athafnir sem
einstaklingur þekkir. En samkvæmt Bobath
þá notar hann þekktar athafnir í þeim til-
gangi að auka rétt hreyfimunstur, gera þau
sjálfráð og þannig auka færni einstaklings-
ins. Til að læra réttar hreyfingar getur ein-
staklingur þurft aðstoð þjálfarans við að
stýra hreyfingu í rétt hreyfimunstur.
Mikilvægt atriði í „FOT" er skynörvun,
en samkvæmt Bobath gegna skynjun og
hreyfing jafnmikilvægu hlutverki í hreyfi-
ferlinu. Það er t.d. mjög erfitt fyrir einstak-
ling að borða ef hann móttekur röng skynj-
unarskilaboð um hvar kinn, tunga og matur
eru staðsett.
Eins og áður er nefnt er Coombes undir
vissum áhrifum frá kenningum Affolters,
þar sem hún leggur áherslu á að gefa ein-
staklingnum upplýsingar með snertingu,
t.d. á alltaf að hreyfa einstaklinginn á mjög
skipulagðan hátt, þ.e.a.s. hægt og sam-
kvæmt réttu hreyfimunstri. Coombes notar
snertiskynsörvun með varúð, hún nálgast
andlit og munn hægt enda um næma lík-
amshluta að ræða. Áður en farið er að snerta
einstakling er gott að láta hann snerta sig
sjálfan. Aldrei má veita meðferð inní munni
fyrr en einstaklingur þolir sneringu á andlit
og varir.
Coombes bendir á að þjálfari á alltaf að
hafa á hreinu hvers vegna hann framkvæm-
ir eins og hann gerir, og hver ný meðferð á
að vera þaulhugsuð.
Heimildarskrá:
Coombes K, Reg MRCSLT: G/FOT course notes 1996.
Coombers K (1995): Rehabilitation of the fade and oral
tract. Springer, Berlin Heidelberg New York.
Davies PM, (1994): Starting Again, Springer, Berlin
Heidelberg New York.
Bára Sigurðardóttir er iðjuþjálfi á endurhæfingar-
deild Landspítalans. Hún lauk námi t iðjuþjálfun
frá Skolenfor ergo-ogfysioterapeuter íHolstebro í
Danmörku 1985.