Þjóðmál - 01.12.2007, Blaðsíða 45
Þjóðmál VETUR 2007 43
Geoffrey.Wood
Nýr.gjaldmiðill
handa.Íslandi?
Formáli
Stórþjóðir.hafa.nær.undantekningalaust.sinn. eigin. gjaldmiðil .. Í. hnotskurn. eru.
tvær. ástæður. fyrir. þessu. —. sögulegar. og.
stjórnmálalegar .. Gagnlegt. er. að. gera. grein.
fyrir.ástæðunum,.því.það.leiðir.í.ljós.hvenær.
röksemdirnar. fyrir. sambandi. þjóðar. og.
gjaldmiðils.fá.staðist,.en.ekki.síður,.hvenær.
þær.fá.ekki.staðist ..Fyrri.hluti.þessarar.stuttu.
greinar.fjallar.um.þetta,.sem.ryður.brautina.
fyrir. sérstaka. athugun. á. stöðu. Íslands .. Í.
síðari.hluta.greinarinnar.eru.röksemdirnar.í.
fyrri.hlutanum.heimfærðar.upp.á.aðstæður.
í. íslenska. hagkerfinu .. Með. þessu. móti. er.
dregið.fram.hvað.býr.að.baki.sjónarmiðum.
um.að.Ísland.leggi.af.gjaldmiðil.sinn.og.taki.
upp. til. dæmis. evru ..Að. lokum.eru. teknar.
saman.niðurstöður.greinarinnar .
Ríki.og.gjaldmiðlar
Það.eru.yfirleitt. smáríki,. sem.hafa.ekki.sinn.eigin.gjaldmiðil.heldur.nota.þess.
í. stað. gjaldmiðil. einhvers. annars. ríkis ..
Sjaldgæfara. er. að. til. staðar. sé. gjaldmiðill,.
eins.og.evran,.sem.hefur.ekki.neitt.ákveðið.
ríki.að.bakhjarli,.en.er.brúkaður.af.mörgum.
ríkjum ..Áður.en.fjallað.er.um.þessi.sérstöku.
tilvik.er.gott.að. ræða.hvers.vegna.þau.eru.
sérstök .
Gjaldmiðlar. eru.ekki.uppfinning. stjórn-
valda. eða. ríkja;. þeir. þróuðust. til. að. draga.
úr. kostnaði. viðskipta .. Án. gjaldmiðla. geta.
viðskipti.einungis.orðið.með.vöruskiptum ..
Slíkt. fyrirkomulag. er. mjög. tímafrekt. og.
tími. er. takmörkuð. auðlind .. Áður. fyrr.
þróuðust. ýmsar. leiðir. til. að. draga. úr. við-
skiptakostnaði,. en. smám. saman. áttuðu.
einhverjir. sig. á. því,. að. með. samkomulagi.
um.að.taka.eina.ákveðna.vöru.sem.greiðslu.
fyrir.allar.aðrar.vörur,.yrði.mikil.hagræðing.
í. tíma ..Þessi. tiltekna. vara. yrði. gjaldgeng. í.
öllum.viðskiptum .
Peningar. voru. ekki. aðeins. uppfinning.
einkaaðila,. heldur. voru. þeir. til. margra.
ára. aðeins. gefnir.út. af. einkaaðilum ..Ríkið.
tók. yfir. útgáfu. gjaldmiðla. vegna. þess. að.
myntslátta.—. í.gulli. t .d ..—.var. ábatasöm.
iðja .. Réttur. til. útgáfu. pappírspeninga,. án.
tryggingar. í. vöru,. gaf. eðlilega. enn. meira.
af. sér. (og. var. af. þeim. sökum. stundum.
misnotaður) ..Hin.sögulega.ástæða.þess.að.í.
dag.eru.peningar.tengdir.við.þjóðríki,.leiðir.