Þjóðmál - 01.12.2007, Qupperneq 46
44 Þjóðmál VETUR 2007
því.ekki.óhjákvæmilega.til.þess.að.svo.verði.
áfram .
Hvað.með.stjórnmálalegar.ástæður?.Hér.
komum. við. að. valdi. ríkisins. til. skattlagn-
ingar .. Gjaldmiðlasvæði. geta. öðru. hverju.
orðið. fyrir. áföllum. sem. hafa. mismunandi.
áhrif.innan.þeirra ..Þessi.mismunandi.áhrif.
geta. þá. komið. fram. í. því. að. sum. svæðin.
blómstra. en. önnur. visna .. Þetta. kann. að.
ógna. stjórnmálalegri. samstöðu. og. leiða.
til. efnahagslegrar. sundurleitni. í. einstaka.
tilvikum ..Millifærslur.verðmæta.til.að.jafna.
aðstöðumun.svæðanna.geta.komið.til.móts.
við.þess.háttar.vandamál ..Slíkar.millifærslur.
geta.í.einstaka.tilvikum.verið.nauðsynlegar.
til.að.halda.svæði.saman.sem.efnahagslegri.
einingu .. Penelope. Hartland. (1949). færir.
fyrir.því.rök,.í.sérlega.áhugaverðri.rannsókn,.
að.án.slíkra.millifærslna.í.kreppunni.miklu.í.
kringum.1930.hefðu.Bandaríkin.leyst.upp.
sem. myntsvæði. og. dollarinn. liðið. undir.
lok ..
Tilvist. þjóðargjaldmiðla. getur. því. verið.
réttlætt.með.því.að.þeir.geri.millifærslur.frá.
ríkari. til. fátækari. svæða.mögulegar ..Gætið.
þó. að. einu,. sem. er. gífurlega. mikilvægt. í.
þessu. samhengi,. að. ef. mismunandi. svæði.
sem. nota. sama. gjaldmiðil. eru. sveigjanleg,.
vegna.þess.að.verð.er.sveigjanlegt.og.hvorki.
atvinnuleysi. né. kreppa. ríða. yfir. í. kjölfar.
áfalla,. þá. eru. millifærslur. sem. þessar. ekki.
nauðsynlegar .. (Þetta. er. lykilinn. að. sígildri.
rannsókn. Roberts. Mundells. frá. 1961. um.
hagkvæm.gjaldmiðlasvæði .).
Er.þörf.fyrir.íslensku.krónuna?
Það.er.ljóst.að.fyrri.ástæðan.fyrir.tengslum.ríkis.og.peninga,.sem.ég.kalla.sögulega,.
á.ekki.við.á.Íslandi ..Reyndar.eiga.sögulegar.
ástæður. þjóðargjaldmiðla. nær. hvergi. við,.
því. þó. að. öll. ríki. hafi. einhverjar. tekjur. af.
útgáfu.peninga.þá.er.ekkert.ríki.sem.reiðir.
sig. á. þær,. sem. meiriháttar. uppsprettu.
tekna .. Að. vísu. er. fróðlegt. að. Zimbabwe.
gerði.þetta.um.tíma,.en.ofnotar.nú.úrræðið.
og.verðbólga. eykst.þar. svo.hratt. að. tekjur.
ríkisins.af.seðlaprentun.eru.í.raun.lægri.en.
ef.verðbólgan.væri.minni .
Hvað.um.síðari.ástæðu.sambands.ríkis.og.
gjaldmiðla?. Hér. þarf. að. huga. að. sérstöðu.
íslenska. hagkerfisins .. Þjóðin. er. fámenn.
(um. 300. þúsund. íbúar) .. Þjóðartekjur. eru.
um. 12. milljarðar. evra .. Framleiðslan. er. í.
meginatriðum. bundin. við. mjög. fá. svið ..
Helstu. framleiðslugreinar. eru. fiskveiðar.
og. fiskvinnsla,. fjármálastarfsemi,. stóriðja.
og. orkuvinnsla. tengd. henni,. ásamt.
ferðaþjónustu .. Samanlagt. standa. þessar.
greinar. undir. 90%. af. útflutningstekjum.
landsins .1.Þessu.til.viðbótar,.sem.er.jafnvel.
enn. mikilvægara,. byggjast. allar. greinarnar.
á. alþjóðlegum. viðskiptum. og. standa. and-
spænis. verðlagningu. sem. ákveðin. er. dag.
frá.degi.á.alþjóðlegum.mörkuðum ..Skortur.
á. sveigjanleika. í. verðlagningu. er. því. ekki.
vandamál,.sem.að.öðrum.kosti.myndi.kalla.
á. peningalegar. millifærslur. innanlands,. til.
að.auðvelda.aðlögun.ef.áföll.riðu.yfir.landið ..
Það. er. erfitt. að. sjá.hvers. vegna. tenging. er.
á.milli.gjaldmiðils.og.ríkis.á.Íslandi,.nema.
vegna.þess.að.þannig.hefur.það.verið.í.yfir.
90.ár,.þ .e ..allar.götur. síðan. landið. losnaði.
undan. Dönum. og. varð. fullvalda. árið.
1918. og. sjálfstætt. árið. 1944 .. Það. er. því.
fullkomlega.eðlilegt,.a .m .k.frá.hagfræðilegu.
sjónarmiði,.að.sjá.fyrir.sér.Ísland.nota.annan.
gjaldmiðil.en.íslensku.krónuna ..
Áður.en.farið.er.nánar.út.í.þann.möguleika.
er.rétt.að.líta.stuttlega.á.þau.lönd.þar.sem.
sambandið.milli.ríkis.og.gjaldmiðils.er.ekki.
til.staðar ..Þau.eru.þrenns.konar:.Sum.hafa.
tekið.upp.gjaldmiðla.annarra.ríkja.þar.sem.
þau.reyndust.sjálf.ófær.um.að.stjórna.sínum.
eigin.gjaldmiðli,. önnur.vegna.þess. að.þau.
voru.of.lítil.til.að.halda.úti.eigin.gjaldmiðli.
1 Þessar atvinnugreinar standa undir 35% af. . . . . . .
þjóðarframleiðslu.og.skapa.yfir.20%.starfa.á.Íslandi ..