Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.1996, Blaðsíða 16

Barnavernd
Skýringar á hugtökum og breytum
Vímuefni: í þessari grein er orðið vímuefni notað um öll
hugbreytandi efni, þar með talið áfengi.
Brevtur sem Ivsa meðferdarárancpri
Vímuefnabindindi.
Þegar metinn er árangur vímuefnameðferðar, sem hefur
vímuefnabindindi að markmiði, er algengast að nota lengd
vímuefnabindindis eftir að meðferð lýkur sem mælikvarða
(Harrison og Hoffmann 1989a; Stinchfield et al.1994 og
Charles, G. 1985). Lengd algers vímuefnabindindis eftir
meðferð gefur villandi mynd af árangri hennar að mati
höfundar og annarra er fást við kannanir á árangri
vímuefnameðferðar (Alford, et al. 1991; Stinchfield 1992; og
Kish & Hermann 1971). I þessari rannsókn eru því tvenns
konar breytur hafðar til að lýsa vímuefnabindindi: Algert
vímuefnabindindi og rofið vímuefnabindindi.
Algert vímuefnabindindi (6 mdnuði: Unglingurinn neytti
engra vímuefna 6 fyrstu mánuðina eftir að hann fór frá Tindum.
Algert vímuefnabindindi (1 ár: Unglingurinn neytti engra
vímuefna fyrsta árið eftir að hann fór frá Tindum.
Algert vímuefnabindindi (2 ár: Unglingurinn neytti engra
vímuefna fyrstu tvö árin eftir að hann fór frá Tindum.
Rofið vímuefnabindindi (1 ár: Fyrsta árið eftir að
unglingurinn fór frá Tindum neytti hann vímuefna á einu eða
tveimur tímabilum sem samanlögð voru 10 dagar eða styttri.
Unglingurinn neytti engra vímuefna síðustu þrjá mánuðina
áður en könnunin fór fram.
Rojið vímuefnabindindi (2 ár: Fyrstu 2 árin eftir að
unglingurinn fór frá Tindum neytti hann vímuefna á einu til
fjórum tímabilum sem samanlögð voru 20 dagar eða styttri.
Unglingurinn neytti engra vímuefna síðustu þrjá mánuðina
áður en könnunin fór fram.
Breytingar á líðan unglingsins, hegðun hans
og samskiptum við fjölskyldu
Vímuefnabindindi er ekki algildur mælikvarði á árangur
vímuefnameðferðar unglinga (Alford et al. 1991) og kemur þar
einkum tvennt til: 1) Margir unglingar sem fara í vímuefna-
meðferð eiga við alvarleg hegðunarvandamál að stríða, sem
ekki eingöngu stafa af vímuefnaneyslu, heldur eru einnig
sprottin af djúpstæðum vandamálum í fjölskyldunni eða
alvarlegum áföllum, s.s. kynferðislegu ofbeldi. Þótt vímuefna-
bindindi fylgi ekki í kjölfar meðferðar byrjar að greiðast úr
vanda unglingsins og foreldrar ná aftur tökum á uppeldinu.
Unglingurinn minnkar vímuefnaneysluna, hættir neyslu
ólöglegra vímuefna og gagngerar breytingar verða á hegðun
hans og samskiptum innan fjölskyldunnar. 2) Þegar unglingur á
stuttan neysluferil að baki getur verið vandkvæðum bundið að
greina á milli þess hvort hann á við vímuenaánetjun að glfma
eða hvort um er að ræða tímabundna vímuefnamisnotkun. í
slíkum tilfellum er oft ekki mælt með að unglingurinn haldi
áfram vímuefnameðferð eftir að greiningu og formeðferð lýkur.
Fram kom í viðtölum við unglinga, sem þetta á við um og
foreldra þeirra, að hegðun og líðan sumra þeirra hafði breyst til
batnaðar við dvölina á Tindum.
Til að lýsa árangri sem ekki verður mældur í lengd
vímuefnabindindis hefur höfundur skilgreint eftirfarandi
136
TÍMARIT
HJÚKRUNARFRÆÐINGA 3. tbl. 72. árg. 1996
flokkabreytur: „Lítill eða enginn árangur“, „þokkalegur
árangur“ og „góður árangur“. Skilgreining þessara breyta er
byggð á eftiifarandi:
1. Svörum foreldra við eftirfarandi spurningum í
sfmaviðtali:
a) Hafði dvöl sonar / dóttur þinnar á Tindum áhrif á
líðan hans/ hennar?
1) Er lfðanin verri? 2) Eins og áður? 3) Ögn
skárri? 4) Betri? 5) Mun betri?
b) Hafði dvöl sonar / dóttur þinnar á Tindum áhrif á
hegðun hans/ hennar?
1) Er hún verri? 2) Eins og áður? 3) Ögn skárri?
4) Betri? 5) Mun betri?
c) Hafði dvöl sonar / dóttur þinnar á Tindum áhrif á
samskipti hans/ hennar við fjölskylduna?
1) Eru þau erfiðari? 2) Eins og áður? 3) Aðeins
nánari? 4) Nánari? 5) Mun nánari?
2. Hefur unglingurinn stundað skóla og/eða vinnu eftir að
hann fór frá Tindum?
3. Hefur unglingurinn sætt refsingar vegna afbrota sem
hann framdi eftir að hann var á Tindum?
Góður árangur: Þann flokk skipa unglingar sem
skoruðu jafnt eða meira en 12 á spurningum A til C hér að ofan
og ekki lægra en 3 f neinni spurningu og höfðu stundað skóla
og/eða vinnu nær óslitið eftir að Tindadvöl lauk.
Þokkalegur árangur: Þann flokk skipa unglingar sem
skoruðu jafnt eða meira en 9 en lægra en 12 á spumingum A til
C hér að ofan og ekki lægra en 2 í neinni spurningu og höfðu
stundað skóla og/eða vinnu nær óslitið eftir að Tindadvöl lauk.
Lítill eða enginn árangur: Þennan flokk skipa eftirtaldir
unglingar: 1) Þeir sem skomðu minna en 9 á spurningum A til
C hér að ofan. 2) Þeir sem hvorki höfðu stundað skóla né
vinnu eftir að Tindadvöl lauk. 3) Þeir sem sætt höfðu refsingu
vegna afbrota sem þeir frömdu eftir að þeir vom á Tindum.
Árangur af vímuefnameðferð: Kvarði 1-3 byggður á
ofanskráðum breytum. Lítill eða enginn árangur = 1;
þokkalegur árangur = 2; góður árangur 3;
Breytingar á líðan foreldris og á samskiptum
unglingsins við aðra í fjölskyldunni
Þótt fjölskyldudagskrá Tinda sé fyrst og fremst ætlað að
vera til stuðnings við meðferð unglingsins, kom í ljós í
símaviðtalskönnuninni að margir foreldrar töldu hana hafa haft
beina þýðingu fyrir sig og aðra fjölskyldumeðlimi. Þetta kom
m.a. fram í svömm foreldra við eftirfarandi spurningum um
áhrif fjölskyldudagskrár:
1. Hafði þátttaka þín í fjölskyldudagskrá Tinda áhrif á
líðan þína? Leið þér:
1) verr? 2) eins og áður? 3) ögn skár? 4) betur?
5) mun betur?
2. Hafði þátttaka þín í fjölskyldudagskrá Tinda áhrif á
samskipti þín við aðra í fjölskyldunni?
a) Eru samskipti þín við inaka:
1) erfiðari? 2) eins og áður? 3) aðeins nánari?
4) nánari? 5) mun nánari?
b) Eru samskipti þi'n við hin börnin (þ.e. barnið á
Tindum undanskilið):
1) erfiðari? 2) eins og áður? 3) aðeins nánari?
4) nánari? 5) mun nánari?