Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.1996, Side 36

athuguð í þeirri endurskoðunarvinnu
ekki síst í ljósi þess að í millitíðinni hafa
verið sett ítarleg lög um félagsþjónustu
sveitarfélaga. Samspil laga um
félagsþjónustu sveitaríélaga og laga um
heilhrigðisþjónustu ætti því að gera jafn
ítarleg sérákvæði um heimaþjónustu
aldraðra og er að finna í gildandi lögum
ónauðsynleg.
6. Framkvæmd
heimahjúkrunar og ábyrgð
heilsugæslunnar
Af lögum um heilbrigðisþjónustu og
reglugerð fyrir heilsugæslustöðvar er
ljóst að heimahjúkrun er ein þeirrar
þjónustu sem heilsugæslan skal veita.
Jafnframt er ljóst af reglugerð fyrir
lieilsugæslustöðvar, erindisbréfi
hjúkrunarforstjóra og hjúkmnarlögum að
hjúkrunarfræðingar skulu skipuleggja og
hafa faglega ábyrgð á hjúkmnarþjónustu,
þ.m.t. heimahjúkrun.
Umfang heimahjúkmnar á
starfssvæði hverrar heilsugæslustöðvar
hlýtur að takmarkast af tvennu: annars
vegar þörf og hins vegar þeim rekstrar-
fjármunum sem til ráðstöfunar em.
Lögin um málefni aldraðra leggja
ríka áherslu á að það sé tilgangur
laganna að tryggja að aldraðir geti svo
lengi sem verða má búið við eðlilegt
heimilislíf. Ef þessi tilgangur laganna
stæði einn og sér er hætt við að upp
kæmu erfið úrlausnarefni. Hvaða
sjónarmið eiga að ráða? Á einstaklingur-
inn rétt á því að vera heima þó kostnaður
við heimaþjónustu sé orðinn meiri en
kostnaður vegna stofnanadvalar? Þessu
sýnist mér skynsamlega svarað í lögun-
um um málefni aldraðra. Lögin lýsa því
markmiði að aldraðir skuli eiga völ á
þeirri heilbrigðis- og félagslegu þjónustu
sem þeir þurfa á að halda og að hún sé
veitt á þvf þjónustustigi sem er eðlilegast
og hagkvæmast miðað við þörf og ástand
hins aldraða.
Þetta mikilvæga atriði,varðandi það
að veita þjónustu á því þjónustustigi sem
er eðlilegast og hagkvæmast miðað við
þörf og ástand hins aldraða, kemur
einnig fram í skilgreiningu laganna á
stofnunum fyrir aldraða. Þjónustu-
húsnæði fyrir aldraða (það sem við enn í
daglegu tali köllum dvalarheimili eða
elliheimili) er skilgreint sem íbúðir eða
dvalarheimili sérhannað fyrir þarfir
aldraðra og ætlað þeim öldruðum sem
ekki eru færir um að annast heimilishald
þrátt fyrir heimaþjónustu.
Lögin um málefni aldraðra gera því
skýrt ráð fyrir þvf, að þrátt fyrir markmið
um að búa sem lengst við eðlilegt
heimilislíf, þá komi að því að ekki sé
lengur forsvaranlegt að einstaklingurinn
búi lengur heima. Hin eina eðlilega
viðmiðun í því sambandi er þjónustuþörf
hlutaðeigandi. Spyrja þarf hvort hún sé
orðin svo mikil að stofnanaþjónusta ein
geti sinnt henni innan marka forsvaran-
legs kostnaðarramma? Það hlýtur að vera
ekki síst hlutverk hjúkrunarfræðinga að
taka þátt í þessu mati.
Þó að þarna sé um að ræða ákvæði f
sérlögum um framkvæmd þjónustu við
aldraða tel ég engu að síður að þessi
ákvæði hafi að geyma kjama málsins
varðandi framkvæmd og ábyrgð heilsu-
gæslunnar á heimahjúkrun. Heilsugæsl-
an skal bjóða upp á heimahjúkrun. Sú
þjónusta skal veitt um kvöld, nætur og
helgar eftir því sem þörf og rekstrarfé
leyfir. Hjúkmnarfræðingar eiga að hafa
vakandi auga með því og grípa í taumana
varðandi einstakling sem nýtur svo
umfangsmikillar heimahjúkrunar að
stofnanaþjónusta væri eðlilegri kostur
fyrir hlutaðeigandi.
Þiggjendur heimahjúkrunar ^
skiptast sjálfsagt í stærstum dráttum í
tvennt. Annars vegar eru einstaklingar
sem til frambúðar em lasburða en þó
ekki meira en svo að regluleg heima-
hjúkmn gerir hlutaðeigandi kleift að búa
heima. í þennan flokk falla einkum
aldraðir og öryrkjar. Hins vegar eru
einstaklingar sem vegna tímabundinna
veikinda þurfa á heimahjúkmn að halda
uns heilsu er náð. I þennan flokk falla
fyrst og fremst þeir sem eru að koma af
sjúkrahúsi eftir aðgerð. Þessir tveir j
flokkar eiga sér sammengi sem í raun
gerir framkvæmd heimahjúkrunar hvað
erfiðasta. Þetta er annars vegar sá hópur
í fyrri flokknum sem er orðinn svo
lasburða að ekkert nema stofnanadvöl er
framundan. Hins vegar er í seinni
flokknum hópur sem strangt til tekið
hefði átt að dvelja aðeins lengur á
sjúkrahúsi til að jafna sig betur en ýmsar
aðstæður gerðu útskrift nauðsynlega.
7. Lokaorð
Ég hef nú rakið helstu ákvæði sem
gilda um heimahjúkmn og hlutverk og
ábyrgð hjúkrunarfræðinga í því
sambandi.
Mest hvílir á heilsugæslunni
varðandi framkvæmd heimahjúkmnar
fyrir þann hóp einstaklinga sem ætti í
raun að dvelja innan stofnunar en er
heima m.a. vegna ástandsins í
heilbrigðismálum.
Bókalisti
Bækurnar og bæklingana er hægt að nálgast á skrifstofu Félags íslenskra hjúkmnarfræðinga
Bækur
Aldarspor
Hvítabandið 1895-1995
Höfundur: Margrét Guðmundsdóttir.
Útgefandi: Hvítabandið, 1995.
AORN Journal
Útgefandi: Association of Operating
Room Nurses, Bandaríkjunum 1996.
Cancer pain Relief
second Edition
útgefnadi: WHO, Genf 1996.
Hvordan klarer patienter sig efter
hoftebrud?
Höfundar: Yrsa Andersen, Preben
Ulrich Pedersen og Else Mplgaard
Pedersen.
Útgefandi: Dansk sygeplejerád, 1996.
Kvalitetssikring fra A til Z
-en grundbog for sygeplejersker
Höfundar: Yrsa Andersen, Preben U.
Pedersen og Marianne Nord Hansen.
Utgefandi: Dansk sygeplejerád, 1995.
Redegörelse fra udvalget vedr0rende
analyse af segeplejerskeomradet
Utgefandi: Sundhetsministeriet,
Kaupmannahöfn 1995.
Sakse og pincetter i sárplejen
Höfundar: Kirsten Miiller og Anne-Lise
Salling Larsen.
Útgefandi: Dansk sygeplejerád, 1996.
Sár og Sygepleje
Höfundar: Pia Koustrup og Karen Ryge
Loannou.
Útgefandi: Dansk sygeplejerád, 1996.
156
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 3. ibl. 72. árg. 1996