Ráðunautafundur - 15.02.2001, Blaðsíða 132

122
RÁÐUNRUTflFUNDUR 2001
Verðlagsmál Iandbúnaðarins
Guðmundur Sigþórsson
landbúnaðarráðuneytinu
INNGANGUR
í þessu erindi ætla ég að afmarka umfjöllun um verðlagsmál landbúnaðarins við opinberar
ákvarðanir í verðlagsmálum landbúnaðarins. Til að átta sig á stöðu verðlagsmálanna í dag er
óhjákvæmilegt að rifja upp fortiðina og sjá hvað hefur breyst, en svo sem kunnugt er hafa
orðið miklar breytingar á verðlagningu landbúnaðarafurða á s.l. áratug. Þær hafa hnigið í þá
átt að gefa verðlagninguna frjálsari, þ.e. að láta framboð og eftirspum ráða ferðinni og draga
úr opinberum afskiptum.
Segja má að allar þær breytingar sem hafa átt sér stað í verðlagsmálum landbúnaðarins á
s.l. áratug hafi gerst í fullu samráði þeirra aðila sem málið varða og því hafí verið góð sátt um
þær. Skýring þess er það samstarf sem hófst rnilli aðila með skipun Sjömannanefndar í kjölfar
Þjóðarsáttarsanminganna um áramótin 1989/1990.1 Sjömannanefnd áttu sæti sem kunnugt er
fulltrúar launþega, vinnuveitenda, bænda og stjórnvalda.
Tillögur Sjömaimanefndar leiddu til samnings rnilli ríkisstjómarinnar og Stéttarsambands
bænda urn stefnumörkun í mjólkurframleiðslu og sauðfjárrækt í rnars 1991. Mörkuð var
stefna í verðlagsmálum landbúnaðims unr að leggja megináherslu á að ná fram hagræðingu
og verðlækkunum hjá afurðastöðvum sem bændum.
ÁLIT SJÖMANNANEFNDAR OG SAMNINGAR MILLI RÍKIS OG BÆNDA
Vinna Sjömaimanefndar hófst með skipun hennar 21. rnars 1990. Markmið með henni var að
talca til endurskoðunar stefnuna í landbúnaðarmálum með það að markmiði að innlend bú-
vöruframleiðsla verði hagkvæmari og kostnaður lækki á öllum stigurn framleiðslunnar.
Álit Sjömannanefndar og samningar rikis og bœnda 1991 og 1992
í febrúar 1991 skilaði Sjömaimanefnd áfangskýrslu urn framleiðslu sauðfjárafurða. í verðlags-
nrálum var það tillaga nefndarinnar að gildandi verðlagskerfi yrði haldið óbreyttu næstu tvö
ár. Heimilað skyldi rneð lögum að semja um tilteknar fyrirfram ákveðnar lramleiðnikröfur og
horfið frá ákvæðum um sjálfvirkan framreikning verðs. Nefndin var sammála unr að dilkakjöt
þyrfti að lækka urn a.m.k. 20% á næstu 5-6 árum til að halda samkeppnisstöðu sinni gagnvart
öðrum kjöttegundum. Þessar ákvarðanir leiddu til þess að ekki var raunhæft að endurskoða
magntölur verðlagsgrundvallarins, hvorki er varðaði tekjur eða gjöld þau ár sem búið var að
fastsetja tiltekna framleiðnikröfu gagnvart framleiðendum.
Rétt er að rninna á að verð til framleiðenda á kindakjöti hafði haldist nánast óbreytt á
föstu verðlagi á níunda áratugnum. Á sama tíma hafði verð á svínakjöti og nautkjöti lækkað
til framleiðenda urn 20% og á kjúklingum um 30%. Sú lramleiðnikrafa sem nefndin var sam-
mála um fyrir framleiðslu á dilkakjöti hefði að öðru óbreyttu jafnað verðþróunina áratuginn á
undan. Þessi áform voru háð því að hliðstæð framleiðniþróun yrði ákveðin fyrir slátur- og
heildsölukostnað kindakjöts.
Þau atriði sem að framan eru talin og nefndin gerði tillögu um voru bundin í samningi
rnilli ríkisstjórnarinnar og Stéttarsambands bænda í mars 1991.