Ráðunautafundur - 15.02.2003, Page 49

47
um. Ríkisstofhanir hafa því smám saman dregið úr eigin ffamkvæmdum, en í staðinn hafa
komið útboð, einkaframkvæmd eða einkavæðing.
Skógrækt og landgræðsla hafa ekki farið varhluta af þessari þróun, einkum þó skógar-
geirinn. Skógrækt rikisins (S.r.) hefur m.a. orðið að breyta áherslum sínum í kjölfar um-
fjöllunar samkeppnisyfirvalda1. Það hefur haft í för með sér að umfangsmikil framleiðsla á
tijáplöntum í gróðrarstöðvum S.r. hefur að mestu leyti lagst af og gamalgróið, lögbundið hlut-
verk stofhunarinnar, að standa sjálf fyrir ffamkvæmdum í nýskógrækt („að græða upp nýja
skóga, þar sem henta þykir“2), má heita að heyri sögunni til. Minnstur hluti nýskógræktar hér
á landi er nú unninn af starfsmönnum ríkisstofhana. Þess í stað hafa skógræktarverkefni verið
flutt til („úthýst“; e. outsourced) þeirra landeigenda sem gert hafa verktakasamning við ríkis-
valdið um skógrækt á eigin bújörðum. Þær ffamkvæmdir eru samhæföar af hinum sk. „lands-
hlutabundnu skógræktarverkefnum“ (1. mynd), sem ætlað er samkvæmt sérstökum lögum3 að
gera landeigendum kleift að ráðast í skógrækt á eigin jörðum. Þessi „verkefih“ em í raun
opinber fyrirtæki, sem hafa með höndum það hlutverk að stjóma og skipuleggja uppbyggingu
skógræktar á löndum í einkaeign, hvert í sínum landshluta.
RÖK FYRIR STUÐNINGIRÍKISVALDS VIÐ SKÓGRÆKT
Um þessar mundir virðist ríkja pólitísk sátt um áffamhaldandi og jafnvel aukið hlutverk ríkis-
valdsins í fiármögnun skógræktar- og landgræðslumála hérlendis, vegna margháttaðs sam-
félagslegs, umhveríislegs og fjárhagslegs ávinnings.
Frá sjónarmiði umhverfisvemdar gegna skógrækt og landgræðsla mikilvægu hlutverki.
Vöxtur tijáa og annars gróðurs bindur kolefni úr andrúmsloffinu og vinnur þannig gegn
gróðurhúsaáhrifum á hnattræna vísu. Skógrækt og landgræðsla stuðla að myndun og vemdun
jarðvegs og bættri rakamiðlun í jarðvegi, og getur þannig komið í veg fyrir jarðvegseyðingu
og sandfok, sem em enn í dag stærsta umhverfísvandamál sem við er að etja hér á landi.
Skógur skapar skjól og dregur úr öfgum í veðurfari, sem aftur skapar lífsskilyrði fyrir ijöl-
breyttara gróður- og dýralíf4.
Frá sjónarhóli samfélagsins styrkir skógrækt og landgræðsla búsetu, einkum í þeim
byggðum sem standa höllum fæti vegna samdráttar í heföbundnum greinum landbúnaðar. I skógi
verða til efhrsóknarverð útivistarsvæði sem hafa mikla þýðingu fyrir þéttbýhssamfélag. Mörgum
finnst skógi vaxið land fegurra en berar auðnir og opið landslag. í þeim efiium em þó skiptar
skoðanir og ekki sama hvemig að málum er staðið um skipulag og umönnun skóglendis5.
Frá sjónarhóli efiiahagsmála getur skógrækt og landgræðsla bætt rekstrarskilyrði í land-
búnaði og um leið skapað atvinnu og aukna starfsemi í byggðarlögum, sem mörg hver hafa
mjög átt undir högg að sækja mörg undanfarin ár. Þá myndast á löngum tíma grundvöllur að
nýrri auðlind í fullvöxnum skógi. Fjármagnskostnaður og langur vaxtartími er þó hindrun í
vegi fyrir því að einstaklingar geti ráðist í skógrækt sem eingöngu er í hagnaðarskyni, þó svo
að slíkar ffamkvæmdir geti skilað hagnaði og séu þjóðhagslega hagkvæmar6.
1 Sjá; Úrskurð áfrýjunamefndar samkeppnisráðs í máli nr. 19/1998; Barri hf. gegn samkeppnisráði. (http://
www.samkeppni.is/urskurdir/1998/affviunl998.pdf).
2 Sjá; 1. gr. laga um skógrækt 1955/3 fhttp://www.althingi.is/dba-bin/unds.pl?txti=/wwwtext/html/lagasofii/
127b/l 955003 .html&leito=sk%F3 gr%E6kt#word 1).
3 Sjá; Lög um landshlutabundin skógræktarverkefhi 1999 nr. 56 (http://www.althingi.is/dba-bin/unds.pl7txti=/
wwwtext/html/lagasofii/127b/1999056.html&leito=landshlutabundin%5C0sk%F3gr%E6ktarverkefhi#wordl').
4 Ásrún Elmarsdóttir, Bjami D. Sigurðsson, Guðmundur Halldórsson, Ólafur K. Nielsen & Borgþór Magnús-
son, 2003. Áhrif skógræktar á líffiki. Ráðunautafundur 2003.
5 Sbr. Roni Hom, 2002. íslandi glatað - til vamar veðnm. Morgunblaðið, laugardaginn 9. nóvember, 2002, miðopna.
6 Brynjar Skúlason, Aðalsteinn Sigurgeirsson & Guðmundur Halldórsson, 2003. Arðsemi skógræktar á íslandi.
Ráðunautafundur 2003.