Saga - 2006, Blaðsíða 97

Dönsk versl un á hra›ri ni› ur lei›
Glæsi skei› dönsku versl an anna á Ís landi um og eft ir alda mót in
reynd ist fleg ar allt kom til alls svana söng ur fleirra. Eft ir 1910 tóku
flær a› t‡na töl unni hver á fæt ur annarri. Af stærstu versl un un um
má nefna Brydes versl un í Hafn ar stræti sem var› gjald flrota 1914 og
var flrota bú i› selt Duus-versl un.14 Thom sen hvarf end an lega úr
landi 1916 og gam alt versl un ar stór veldi á Su› ur landi, Lefolii á Eyr -
ar bakka, hætti einnig rekstri í lok fyrri heims styrj ald ar.15 Styrj öld in
var› til fless a› fl‡ta fyr ir enda lok um dönsku versl an anna. Bret ar
settu hafn bann á Mi› veld in og úti lok u›u næst um al veg vi› skipti
Ís lend inga vi› Nor› ur lönd. fia› jók enn á erf i› leika Dit levs Thom -
sens a› hann var fl‡sk ur kon súll og ger›u Eng lend ing ar kröfu um
a› hann af sal a›i sér emb ætt inu. fiví neit a›i Thom sen og settu Eng -
lend ing ar hann flá á „svart an lista“ me› fleim af lei› ing um a› hon -
um var ómögu legt a› reka versl un á strí›s ár un um.16
Láni dönsku versl un ar stétt ar inn ar var svo sann ar lega mis skipt
á strí›s ár un um. Í Dan mörku rann upp gósentí› sem köll u› hef ur
ver i› gúllas tíma bil i› eft ir vafasöm um út flutn ingi fla› an á ni› ur -
su›u vör um til Mi› veld anna. Á Ís landi voru dönsku versl an irn ar
aft ur á móti a› vesl ast upp af vöru skorti og vi› skipta hindr un um
flví banda menn tak mörk u›u versl un vi› Dan mörku og reynd ar
Nor› ur lönd öll af ótta vi› a› vör un um væri laum a› til fi‡ska -
lands. Sam band i› vi› Dan mörku veikt ist mjög á strí›s ár un um,
ekki a› eins á póli tísk um vett vangi held ur einnig hin um efna hags -
lega.17
Vi› skipta tengsl in vi› Dan mörku voru end ur n‡j u› eft ir a› fri› -
ur komst á en um fang i› var› ekki fla› sama og fyr ir strí›. Dönsku
Ís lands kaup menn irn ir máttu muna fíf il sinn fegri. fieir voru bún ir
a› missa stærsta hlut ann af ís lensku út flutn ings versl un inni í hend -
ur ís lenskra út vegs fyr ir tækja e›a sölu sam taka fleirra. Inn flutn ing ur
frá Dan mörku minnk a›i einnig tals vert, ekki síst á vör um sem áttu
upp runa sinn utan Dan merk ur, og kaup menn irn ir sneru sér æ
endalok dönsku verslunarinnar á íslandi 97
14 Morg un bla› i› 23. okt. 1914, bls. 1627.
15 Steen Thom sen, „Thom sens versl un í flrjár kyn sló› ir“, bls. 11. — L‡› ur Páls -
son, „Á rúst um Lefolii“, Ár nes ing ur II (1992), bls. 25.
16 Hdr. Steen Thom sen, Købmændene Thom sen i Reykja vik, kafli 5, bls. 6–7.
17 Sjá m.a.: Sól rún B. Jens dótt ir, Ís land á brezku vald svæ›i 1914–1918. Sagn fræ›i -
rann sókn ir 6 (Reykja vík 1980), eink um kafla IV. — Matth í as fiór› ar son,
Dansk-is landsk sam hand el, bls. 91–94.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 97