Morgunblaðið - 08.12.1939, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐJÐ
FÖstudagur 8. des. 1939.
Maltín
Bruggið jólaölið tímanlega,
þeim mun betra verður það.
51. í p/hiiun
hkfuajjcjanqwi ejþlli ániÁ
^ökaupíélaqiá
Vjelbálaeigendur.
Smíðum togvindur í vjelbáta.
Leitið upplýsinga hjá osá
Vfelsmiðfan Hfeðinn,
Símar 1365 (þrjár línur).
*
Islensk úrvalsljóð
Nýtt bindi
Steingrímur Thorsteinsson
Bókaverslun ísafoldarprentsmiðju,
Bökunardropar
Á. V. R.
' Rommdrnpar
Vanilludropar
Citrondropar
Möndludropar
Cardemommudropar.
Smásöluverð er tilgreint á hverju glasi.
Oll glös með áskrúfaðri hettu.
Áfengisverslun rfkisins.
Fyrirliggfandi:
H vciti
í 50 kg. pokum, ódýr og góð tegund.
Eggert Krtsffánsson & Co.h.f.
BEST AÐ AUGLYSA I MORGUNBLAÐINU
Minningarorð um Björn Ey-
steinsson, Grímstnngum
F. 1. janúar 1849. D. 23. nóv. 1939.
eð Birni Eysteinssyni er til
raoldar genginn einn af
þeim gömlu birkibeinum í hún-
vetnskri bændastjett, og á hann
að baki sjer einkennilegri sögu en
nokkur annar Húnvetningur. Á
sjerkennilegasti þáttur í sögu bans
rætur sínar í tímabilinu 1881—
1887 — því tímabili er nú sjest
aðeins í fjarska og í hinni óskrif-
uðn sögu þjóðarinnar. Sýnir það
tímabil ‘ glögt skapfestu, þraut-
segju og sjálfsbjargarviðleitni. —
Eftir að búpeningurinn var hrun-
inn niður, fyrir langvarandi harð-
indi, og hungurvofan vofði fyrir
dyrum, vegna siglingateppu, rjeð-
ust fjölda margir yngri og eldri í
að flýja land vestur um haf, og
nema land að nýju í óbygðum
Kanada og víðar, treystandi hinu
forna spakmæli: „Guð hjálpar
þeim sem hjálpar sjer sjálfur“.
Mitt í þessum harða hildarleik
við erfiðleikana, afrjeði Björn að
taka sig upp, en ættjörðina gat
hann ekki yfirigefið — hjer hafði
hann fyrst litið dagsljósið, og hjer
vldi hann bera beinin. Eftir að
húpeningur hans var að mestu
fallinn, og engin sjáanleg leið að
komast áfram af engin ramleik,
yfirgaf hann bygðina og leitaði
sjer og sínum athyarfs inni í hinni
víðáttumiklu auðn óbygðanna, og
mun það eins dæmi á þeim tíma.
Frásagnir þær sem hjer fara á
eftir, eru að mestu bygðar á æfi-
sögubroti er hann sagði sjálfur, og
ljet skrásetja 1914, og bið jeg að-
standendur velvirðingar á að nota
þær heimildir, og hefi ekki ann-
að til afsökunar. en það, að þeim
heimildum treysti jeg hest.
Inn af húnvetnsku dölunum —
Vatnsdal og Svínadal — langt
inni í óbygðum — þriggja kl.st.
gang frá fremsta bæ í Vatnsdal —
er landsvæði eit.t er nefnist For-
sæludalskvíslar — það myndar
dalverpi — er þar unaðslega sum-
arfagurt og landkostir miklir —
þar nærri góð veiðivötn, grasa-
tekja og fuglafang.
Á mjög fögrum' stað við Fella-
kvísl er lióll einn, er nefnist Rjett-
arhóll, var á honum til forna leit-
armannaskáli og síðar fjárrjett. Á
þessum hól bygði Björn bæ sinn.
— Nvi grípa hjer inn í frásagnir
Björns, teknar á víð og dreif úr
nefndu æfisögubroti:
„Vet.urinn 1885—6 lagðist að
með bjargarbanni er hjelst fram
á sumar —----------
„--------Mjer þótti verst hvað
konan mín var nauðug að fara,
hana óaði við að fara svona langt
inn á heiði. Jeg reyndi að gylla
þetta fyrir henni, og sagði að guð
myndi ekki síður vera okkur ná-
lægur þar en í sveitaglaumnum.
Annars fanst mjer, þegar jeg
hugsaði um það með sjálfum- mjer,
að jeg tækist mikinn vanda á
Björn Eysteinsson.
hendur, að fara einn af karlmönn-
um til, með hana vanfæra, barn
á fyrsta ári og Guðrúnu dóttur
mína á 12. ári. Jeg harkaði það
alt af mjer, og lragsaði að ann-
að af tvennu yrði, að duga eða
drepast. Jeg bygði á svokölluðum
Rjettarhól, og ljet bæinn lieita
eftir hólnum. Kunningjar mínir
hjálpuðu mjer til að flytja bæði
við og annað fram eftir, en svo
var vorið kalt, að ekki var orðið
stunguþítt á hólnum fyr en 10
vikur af sumri. .Jeg flutti mig
frameftir í 16. viku sumars — —“.
„---------Jeg hafði undir hönd-
um 34 ær, 4 gemlinga, 2 klára
tamda og fáein tryppi —-------“.
„---------Jeg bað drottinn minn
að lána mjer efni mín aftur. Hann
einn gat lijáljiað og hann einan
gat, jeg beðið — lofaði jeg þá
aftur á rnóti að jeg skyldi frekar
gleðja en hryggja aumingja sem
ættu bágt,------— Jeg stóð ró-
legur upp frá bæninni, og átti víst
að eitthvað myndi rætast. úr þessu,
og fór til konu minnar og hugg-
aði hana. — Síðar. —“
„Níu vikur af sumri fór fyrst
að leysa af vötnunum. Fór þá
strax með net. Það var greni rjett
hjá vatninu. Fór á það um leið“.
„Áður en jeg fór át jeg eins og
vant var soðin’grös í vatni. Verst
þótti mjer að vera tóbakslaus og
úrlaus — iiafði látið úrið með
fleiru upp í skuld------—
Eftir 5 ára dvöl á Rjettarhól
flutti Björn jiaðan með 180 fjár
og 3 hross; hafð borgað upp allar
skuldir; auk þess borgaði þá út
900 kr. til tengdaföður síns upp í
jörðina Skárastaði, er hann seldi
Birni.
Búskapur Björns varð fljótt eft-
ir þetta umfangsmikill, einkum
eftir að hann flutti að Grímstung-
um vorið 1899. Græddist honum
þar fje, og var á tímabili einhver
fjárflesti bóndi í Húnavatnssýslu.
Björn var ölkær, og undir á-
hrifum víns oft óheflaður í fram-
göngu, en svo vanst. þá að því,
að enga átti hann óvildarmenn,
enda aldrei við deilumál riðinn.
Hann var enginn skartmaður,
en undir grófgerðu treyjunni sló
hjarta hins drenglynda manns. Oft
gaf liann snauðum fje á tvær
hendur, en aldrei vildi hann heyra
á það minst, aðeins að hann hefði
borgað skuld.
Björn var harðdrægur við
sjálfan sig, en óhlutgengur í skift-
um við aðra. Hann vildi vera
sjálfum sjer nógur, afla úr skauti
náttúrunnar, en eklri úr vasa ná-
ungans. Hann var nægjusamur í
kröfum, því hann þekti hvað var
að komast; í þrot og hafa, sig upp
aftur, enda lifði hann aldrei yfir
efni fram. Björn var gáfaður, en
eins og fleiri frá þeim tíma óupp-
lýstur maður, meinfyndinn í orð-
um og gamansamur.
Frá Grímstungum flutti Björn
1910 að Orrastöðum, og eftirljet
soniim sínum, Lárusi og Þorsteini,
Grímstunguna; hafði hann þá
keypt hana og litlu síðar Orra-
staði.
Björn var t.víkvæntur. Fyrri
kona hans var Guðbjörg Jónas-
dóttir frá Tindum, en seinni kona
Helga Signrgeirsdóttir frá Skára-
stöðum — þingeysk að ætt. Föð-
urætt Björns er úr Kjósarsýslu,
en móðurættin húnvetnsk — Orra-
staðaætt.
Af börnum hans lifa: Af fyrra
hjónabandi: Jónas bóndi á Hóla-
baki og Guðrún kona Páls á Guð-
laugsstöðum. Af seinna hjóna-
bandi: Lárus hóndi í Grímstung-
um, Eysteini bónda að Guðrúnar-
stöðum, Þorsteinn fyrrnm hóndi á
Öxl og Yigdís kenslukona.
Síðar átti Björn — eftir að hann
varð ekkjumaður — 2 syni með
ráðskonu sinni, Kristbjörgu Pjet-
ursd., Martein verkfræðinema í
Kaupmannahöfn og Erlend bæjar-
stjóra á Seyðisfirði.
Mörg síðustu ár æfi sinnar var
Björn alblindur, en heilsan góð
að öðru leyti, var hann að jafn-
aði glaður og reifur. Eftir að hann
hætti búskap var hann*á vegum
Lárusar sonar síns í Grímstung-
um. Þorsteinn Konráðsson.
Góð bújðrð (höfuðból)
á suðurlandi til sðlu.
Miklar og vandaðar hyggingar.
Mörg og mikli hlunnindi. Rafstöð
til suðu og ljósa. Bílvegur heim
í hlað. Einkasími. Vatnsleiðsla í
hæ og peningshús. Góð fjárbeit,
engin mæðiveiki eða garnaveiki.
Verð 35 þúsund krónur. Útborg-
un 12 þúsund krónur. Eignaskifti
geta komið til greina.
Allar nánari upplýsingar veitir
Bjarni Pálsson lögfræðingur
Vífilsgötu 9, Reykjavík.
KOLASALAN S.f.
Ingólfihvoll, 2. hæð.
Bímar 4514 og 1845.