Morgunblaðið - 30.08.1983, Blaðsíða 22

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. ÁGÚST 1983
Síðbúin afmæliskveðja:
Björg Björnsdóttir
Lóni í Kelduhverfi
Eftir nokkurra daga fjarveru
kom ég heim sunnudaginn þ. 7. ág-
úst. Kom þá Morgunblaðið beint í
flasið á mér og þar las ég tilkynn-
ingar um að Björg á Lóni yrði 70
ára þ. 9. nk.
Mér þótti slæmt að hafa ekki
vitað þetta fyrr, svo ég gæti sent
henni kveðju í blaðinu. En ég vona
að það komi í sama stað niður, þó
kveðjan sé síðbúin.
Björg'á Lóni er sérstakur per-
sónuleiki, sem gleymist ekki þeim,
sem kynnst hafa. Ég hafði ekki
haft nein kynni af Björgu, en vissi
fyrir löngu að merkisfólk hafði
búið og bjó í Lóni í Kelduhverfi.
Svo var það, þegar Páll okkar
ísólfsson var í essinu sínu hjá út-
varpinu, með þjóðkórinn og fjöl-
breytta yndislega tónlist, að hann
stofnaði tii einskonar samkeppni
um það, hver kynni flest ljóð og
lög í landinu. Þá var það sem
Björg Björnsdóttir í Lóni varð
landskunn. Hún hafði vinninginn
og það svo greinilega, að enginn
komst með tærnar þar sem hún
hafði hælana. Upp frá því hafði ég
áhuga á að kynnast þessari merki-
Iegu konu, en það var hægara sagt
en gjört.
A þeim árum voru fjarlægðir
miklar á fslandi, sem eru nú flest-
ar úr sögunni. Nú er farið á ör-
stuttri stundu leiðir, sem tók
marga daga að fara. Það hefði
þótt mikið ferðalag í þá daga, að
fara frá Þingeyrum í Austur-
Húnavatnssýslu og austur í
Kelduhverfi. Og þegar þar við
bættist, að hugsunarháttur fólks
var þannig, að sá þótti mestur, er
hreyfði sig sem minnst að heiman.
Ég hefði ekki verið talin með öll-
um mjalla, hefði ég tekið mig upp
og þeyst norður i Kelduhverfi til
að sjá hina ljóð- og tónelsku konu,
sem vann svo glæsilegan sigur í
útvarpinu og við það sat.
Því miður er ég ekki nægilega
kunnug til að geta ítarlega rakið
ættir Bjargar, en ég veit að hún er
af góðum komin. Þó þykist ég geta
sagt með vissu, að amma hennar
og nafna, Björg í Lóni, var ein af
dætrum sr. Hjörleifs á Skinnastað
í Öxarfirði, en dætur hans voru
kunnar fyrir raddfegurð og fagran
söng. Heyrt hef ég þess getið.að
aldrei hafi orðið messufali á
Skinnastað í tíð sr. Hjörleifs, með-
an dæturnar leiddu kirkjusönginn.
Björg á því ekki langt að sækja
sönggáfuna. Árni Björnsson trú-
arskáld og tónlistarmaður er al-
bróðir Bjargar. Ýmsir góðir lista-
menn eiga rætur að rekja til
þeirra Skinnastaða eystra. Dettur
mér þá fyrst í hug Árni Krist-
jánsson píanóleikari. öllum ís-
lendingum er kunn hans snilli-
gáfa. Amma hans var ein af dætr-
um sr. Hjörleifs á Skinnastað. Jón
Sen fiðluleikari og Magnús Jóns-
son söngvari munu einnig geta
rakið ættir til Skinnastaðasystr-
anna og svo má víst lengi telja.
Það hefur oft verið gaman að
ættfræðinni. Þegar ég var barn
heyrði ég oft Sigga litla Þorláks-
son segja: Það er ekki sama af
hverjum maður er kominn." Siggi
var um langt árabil söðlasmiður á
Akureyri. Hann var dvergur að
vexti, en völundur í höndum.
Kepptust konur um að eiga frá
honum söðla, því rósasaumurinn á
framlafinu var alveg frábær. Siggi
var prestssonur frá Undirfelli í
Vatnsdal, móðir hans var af ætt
sr. Björns í Bólstaðarhlíð. List-
fengi og margskonar hagleikur er
mjög víða áberandi í þeirri ætt.
Ég skeytti því litlu, sem Siggi var
að segja, en með árunum finn ég
betur og betur, að Siggi hafði á
réttu að standa: „Það er ekki sama
af hverjum maður er kominn".
Tíminn leið og mér auðnaðist
ekki að hitta Björg. En svo var það
eitt vorið að ég fór með Halldóru
okkar Bjarnadóttur á sambands-
Message
rafmaqns-
ritvélar
Litla Message 860 ST rafmagnsritvélin er alvöru ritvél. Letur-
borðið er fullkomið með dálkastilli. Vélin er stöðug og traust,
en tekur þó sáralítið pláss.
Message 990 CR er eins byggð og 860 ST vélin en hefur leið-
réttingarborða að auki.
Message 860 ST eða 990 CR er tilvalin ritvél fyrir minni fyrir-
tæki, í skólann eða á heimilið.
Verðið er ótrúlega hagstætt.
Verö frá kr. 8.250.-

Sá
'm.
SKRIFSTOFUVÉLAR H.F.
%

Hverfisgötu 33 — Slmi 20560 — Pósthólt 377
Reykjavík
ÓSA
fund norðlenskra kvenna norður
að Þórshöfn á Langanesi. Á norð-
urleið var komið við í Lóni, og þá
sá ég fyrst Björgu. Okkur var tek-
ið þar með kostum og kynjum og
meðan hitað var á katlinum spil-
aði Björg á orgelið, svo ég féll í
stafi yfir kunnáttu hennar og
leikni. Og þegar Halldóra minntist
á við hana, hvort hún vildi ekki
semja lag við ljóð sambandsins,
sem Laufey Sigurðardóttir hafði
þá nýlega sent Halldóru, þá var
það auðsótt mál. — Meðan kaffið
var drukkið komst lagið á blað og
var sungið á Þórshöfn.
Fyrstu árin mín á Blönduósi
kenndi Þorsteinn Jónsson frá Ey-
vindarstöðum söng við kvenna-
skólann. Hann var þá sýsluskrif-
ari á Blönduósi. Þorsteinn unni
söng og tónum, hann var í mörg ár
organisti í kirkjunni á Blönduósi
og stjórnaði kórum í sýsiunni. Var
það ómetanlegt fyrir skólann að fá
hann, en því verr féll hann frá
langt fyrir aldur fram, og þá
vandaðist málið. Skóli án söngs
var óhugsandi. En þá vildi svo vel
til, að Björg var við söngkennslu í
Reykjaskóla í Hrútafirði. Ég
hringdi til hennar og bað hana um
að hjálpa upp á sakirnar. Tók hún
því vel og kom nokkru seinna. Það
var tekið til óspilltra málanna og
húsið kvað við af söng. Æfðar
raddir, hvenær sem tími gafst, og
sungið fram eftir öllu. Nauðsyn-
legt var að nota tímann sem best,
því Björg gat ekki verið nema
rúman mánuð í það sinn. Þegar
Björg kvaddi og ég greiddi henni
kaup lögum samkvæmt, varð mér
starsýnt á Björgu. Það var engu
líkara en hún væri hrædd við pen-
inga, enda komst ég að því, að hún
var óvön að taka á móti háum
greiðslum fyrir vinnu sína.
Þegar hún réðst organisti við
Garðskirkju í Kelduhverfi var árs-
kaupið 40 krónur. Að nokkrum
tíma liðnum féilst sóknarnefndin
á, að líklega þyrfti að hækka
kaupið. Sumir vildu hækka það
um helming, í áttatíu krónur, en
öðrum þótti það fullmikið, sextíu
krónur væri nóg. — Peningar hafa
aldrei verið neitt aðalatriði fyrir
Björgu, henni er ljóst að lífs-
hamingjan verður ekki keypt fyrir
peninga. Þar kemur annað til.
Eftir þessi fyrstu kynni kom
Björg á hverju ári til okkar í skól-
ann og kenndi söng, meðan ég
starfaði þar. Reynt var að haga
því svo til, að hún gæti æft söng
fyrir árshátið skólans. Var mesta
furða hve góðum árangri hún náði
á skömmum tíma. Hlakkaði ég
mikið til komu Bjargar. Það var
svo gaman, hvað hún gat komið
manni á óvart. Þessi hógværa,
smávaxna kona gat svo margt,
sem samferðafólkinu var ofvaxið.
Minnisstæðust er hún mér eitt
vetrarkvöld. Veislustúfur var
haldinn í skólanum og gestum
boðið til fagnaðar. Fallega borð-
stofan okkar var full af glöðu fólki
og ljósum prýdd. Þegar menn
höfðu notið þess, er á borð var
borið, stakk einhver upp á því, að
nú yrðu ijós slökkt og sagðar
draugasögur. Var því vel tekið.
Nokkrir tóku til máls og rifjuðu
upp gamlar draugasögur. En auð-
vitað sló Björg öllum við. Hún stóð
upp í þreifandi myrkrinu og hafði
yfir kvæði Einars skálds Bene-
diktssonar um hvarf sr. Odds á
Miklabæ. Fórst henni það snilld-
arlega, hvergi hik né mismæli.
Öllum þótti mikið til koma.
Björg hefur alla æfi átt heima í
Lóni og átt þess lítinn kost að
njóta sinna hæfileika, sem vert
væri. f allmörg ár hefur hún sótt
námskeið í Skálhoiti og býst ég við
að hún hafi komið mörgum þar á
óvart. — Ég man ekki betur en
það væri í fyrrahaust, sem hún
settist við orgelið í Skálholts-
kirkju og spilaði Finiandia, — þá
norrænn ferðamannahópur, flest-
ir Finnar, átti leið þar um. Rak þá
marga í rogastans, en svona er
Björg. Hún er ákaflega þakklát
fyrir námskeiðin í Skálholti. Hún
lifnar öll við eftir veruna þar, og
þegar námskeiði lýkur, byrjar hún
að hlakka til þess næsta. Hún er
mjög þakklát söngmálastjórum
þjóðkirkjunnar og metur þá mik-
ils.
Aldrei hef ég orðið fegnari út-
hlutun Fálkaorðunnar, eins og
þegar ég sá svart á hvítu að Björg
í Lóni hafði verið veitt heiðurs-
merkið. Næst, er ég hitti Björgu
og spurði hana hvernig henni
hefði orðið við, þegar henni var
veittur heiðurinn, svaraði hún
eitthvað á þessa leið: „Ég vissi
bara ekkert hvaðan á mig stóð
veðrið, né hvað ég átti að gera.“ Og
svo bætti hún við: „Mér hefur lík-
lega verið svipað innanbrjósts og
brúðgumanum, sem naut ekki
veislugleðinnar, vegna þess, að
hann kveið svo fyrir brúðkaups-
nóttinni, því hann vissi ekkert
hvernig hann ætti að haga sér,
þegar þar að kæmi.“ Auk þess sem
Björg kann öll ósköp af ljóðum og
lögum, kann hún sæg af skopsög-
um, og segir vel frá. i
Það var ekki ætlun mín að rekja
hér æfiferil Bjargar, mig langaði
aðeins til að senda vinkonu minni
kveðju á merkum afmælisdegi og
þakka henni ógleymanleg kynni.
Ég hugsaði mikið til þín Björg
mín, þegar afmælishófið var í
Skúíagarði þ. 9. þ.m. Mér fannst
ég heyra óminn af söngnum suður
yfir fjöllin.
Með bestu kveðjum og árnaðar-
óskum.
Keykjalundi í ágúst 1983
Hulda Á. Stefánsdóttir.
Þessi mynd er tekin á einum fundi norrænu ritstjóranna. Það er Lennart
Person, aðalritstjóri Svenaka Dagbladet, sem stendur í ræðustólnum.
Ráöstefnu norrænu
ntstjóranna lokið
RÁÐSTEFNA ritstjóra á Norður-
löndunum var haldin í Reykjavík
fyrr í þessari viku, en slík ráðstefna
hefur verið haldin árlega um nokk-
urt skeið. Hér er um að ræða Norð-
urlandadeild innan „International
Press Institude“, sem eru samtök
sem berjast fyrir tjáningarfrelsi í
heiminum.
Þingað var í þrjá daga, frá
þriðjudegi til fimmtudags, og fóru
flestir ritstjóranna heim í gær.
Rædd voru ýmis vandamál sem
blasa við í blaðaheiminum á Norð-
urlöndunum, svo sem ríkisstyrki
til blaða, kapalsjónvarp og fleira.
Það var um 60 manna hópur sem
kom til landsins i tengslum við
ráðstefnuna, ritstjórar með mök-
um sínum. Notuðu menn tímann
milli funda til að ferðat um landið
og var m.a. farið á Snæfellsnes, til
Vestmannaeyja og um Suðurland.