Morgunblaðið - 18.03.2001, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 18. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í samtali sem greinarhöfundur átti
við Maríu Guðjónsdóttur og birt var í
Morgunblaðinu 30. ágúst 1996 lýsti
María fjölbreyttu mannlífi í Unuhúsi
á þriðja áratug aldar þeirrar sem
sungið hefur sitt síðasta vers. María
lýsti sendiferðum er hún fór til þess
að færa Unu björg í bú. Greindi frá
hugkvæmni og dirfsku barnanna,
sem fóru í sendiferðir á vegum Unu.
Lýsti skrautlegum söfnuði gesta og
heimilisfólks og dró hvergi úr safa-
ríkum lýsingum né kjarngóðum
orðaforða. Í vísnabálki þeim sem hér
birtist er stuðst við frásögn Maríu.
Til skýringar má geta þess að „brúð-
guminn“, sem nefndur er mun vera
Sigurður Jónasson forstjóri. Þór-
bergur Þórðarson kallaði hann
„Júnesen“. Sigurður var þjóðkunnur
maður. Jafnaðarmaður, guðspeking-
ur, stórvirkur athafnamaður og auð-
kýfingur. Gaf Bessastaði, einnig
Geysi, goshverinn fræga, var um
skeið forstjóri tóbakseinkasölu og
síðar Olíufélags. Hallbjörn Halldórs-
son prentsmiðjustjóri, þjóðkunnur
prentmeistari, ritstjóri Alþýðublaðs-
ins um skeið. Kona hans var Kristín
Guðmundardóttir hárgreiðslumeist-
ari í hárgreiðslustofunni „Holly-
wood“. Hún heilsaði „brúðguman-
um“ Sigurði Jónassyni.
Steinn Steinarr hét Aðalsteinn, en
breytti nafni sínu. Halldór Laxness
lýsti „bolla“ Steins í ljóði og frásögn.
Jón „sinnep“ var nafnkunnur, einn
í hópi þeirra er bundu eigi bagga
sína með „hefðbundnum“ hætti.
Una Gísladóttir, konan sem Unu-
hús var kennt við var sögupersóna í
lifanda lífi. Hvert mannsbarn í
Reykjavík hafði heyrt hennar getið.
Þótt undarlegt megi virðast er engin
ljósmynd til af Unu, hvorki í ljós-
myndadeild Þjóðminjasafns né Ljós-
myndasafni Reykjavíkur. Vekur það
furðu. Ingólfur Davíðsson og Freyja
Jónsdóttir hafa ritað fróðlegar
greinar um Unu, að ógleymdum frá-
sögnum Stefáns frá Hvítadal og Þór-
bergs Þórðarsonar.
Unuhús
Við þökkum Unu þetta hús
hún gerði ei mun á manni og mús.
Við Norðurhvelsins nægtaborð
við nema skulum hennar orð.
„Í hús mitt mega allir koma inn,
en einkum þeir, sem fölir eru á kinn
og líka þeir sem hvergi eiga heima
og höfðingjunum hættir til að gleyma.“
Hér hittust skáld úr Hvítadal
með haltan fót og léttan mal
og ofviti úr Suðursveit
í sálnaflakki og stjörnuleit.
Og hér kom sjálfur Hagalín
með hökutopp og vestfirskt grín.
Við Unu sagði hann þér sé þökk
og út um austurgluggann stökk.
Og Jóni sinnep jafnan var
til jafns við aðra tekið þar.
Hér undir stiga átti hann skjól
í öllum veðrum heims um ból.
Hér átti vændiskonan vé,
sem víxlspor margt á jörðu sté
því hennar skuld var skráð í sand
og skenkt hið fyrirheitna land.
Hér fram var borinn bolli einn
af barmi hans drakk Aðalsteinn,
hans líf var smámynt reist á rönd,
en frægð hans fór um fjarlæg lönd
Og Hallbjörn kom með klaka í topp
og Kristín hans á silkislopp
úr Hollywood, með hár uppsett
til „brúðgumans“ hún brosti nett.
Og „Júnesen“ hann sat og hló
og síðan fast í borðið sló.
Hann sagðist ekki eta fisk
hann aldrei kæmi á sinn disk.
„Á skáldavíxla ég skrifa í nótt,
ég skuldir Þórbergs greiddi fljótt
og bráðum gef ég Bessastað
þó barist verði um Leningrad“
Já, þá var gaman, guð vors lands
og kátt í húsi Hildibrands.
Hún Maja litla lipurtá
hún leiddi börnin ung og smá
að sækja Unu björg í bú,
brauðbita og mjólk úr kú,
kolamola og kandísögn
kjötbita og fisk úr lögn.
En Una setti upp súpupott
og sá að það var harlagott
sem Maja sótti af björg í bú
með bjargálnum og góðri trú.
Þá flaggað var við Fischersund
hjá Frederiksen var helgistund
og fánar blöktu hátt við hún
uns nóttin signdi Nýjatún.
Erlendur var Jesú bróðir besti,
breiddi út faðminn móti hverjum gesti.
Hans augu mild og skær og létt hans lund
og leiðin greið upp þetta dimma sund.
...hún gerði ei
mun á manni
og mús
Erlendur Guðmundsson í Unuhúsi, hjónin Kristín Guðmundardóttir og Hallbjörn Halldórsson og Halldór Laxness.
Stefán frá Hvítadal.
Teikning úr Speglinum: „Sigurður Jónsson, forstjóri Tóbakseinkasölu
Íslands, semur um tóbaksbirgðirnar við Sigurð Jónasson, eiganda Tób-
aksverslunar Íslands. “
Hallbjörn í Gutenberg. Skop-
mynd úr Speglinum.
Guðmundur Hagalín og Þórbergur Þórðarson.
Una Gísladóttir, sem Unuhús við Garðastræti var kennt við,
og Erlendur Guðmundsson, sonur hennar.
Teikning af skáldinu Steini Steinarr frá
árinu 1941 eftir Nínu Tryggvadóttur.
eftir Pétur Pétursson