Neisti - 20.05.1984, Blaðsíða 4

Gegn her og NATO
Friðarpáskar 1984
HÖRFAÐ
Eftir Má Guðmundsson
Eins og kunnugt er var friðarvika
haldin í Norræna húsinu nú yfir pásk-
ana. Að friðarpáskunum stóðu ótal
svokallaðar friðarhreyfingar, Samtök
herstöðvaandstæðinga og Varðberg,
sem eru samtök Natósinna. Þeir sem
stóðu að friðarpáskunum urðu að
samþykkja og undirrita eftirfarandi
yfirlýsingu:
„Við undirritaðir gestir á Friðar-
páskum 1984 heitum á íslensk stjóm-
völd að taka upp einarða andstöðu
gegn kjamorkuvígbúnaði og vopna-
kapphlaupi.
Við skomm á Bandaríkin og Sovét-
ríkin og önnur kjamorkuveldi að gera
samkomulag um stöðvun kjamorku-
vígbúnaðar og hefja kerfisbundna af-
vopnun. Meðan unnið er að slíku
samkomulagi ætti hvergi að koma fyr-
ir kjamorkuvopnum eða tækjum
tengdum þeim.
Slíkt samkomulag gæti orðið fyrsta
skrefið til allsherjarafvopnunar sem
er lokatakmark friðarbaráttu.“
Það eru í sjálfu sér engin undur eða
stórmerki að Natósinnar geti ritað undir
þessa yfirlýsingu, enda er hún það al-
mennt orðuð, að þeir geta rúmað sína
stefnu innan hennar. Að vísu teygja þeir
sig út á ystu nöf með því að samþykkja
það, að ekki skuli komið fyrir kjamorku-
vopnum eða tækjum tengdum þeim
meðan unnið er að samkomulagi milli
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna um
gagnkvæma afvopnun. Afstaða Banda-
ríkjastjómar og Nató í heild er önnur
sem stendur, sem sé sú, að nauðsynlegt
sé fyrir Nató að koma fyrir nýjum kjam-
orkueldflaugum til að styrkja stöðu sína
í samningum við Sovétríkin. Þetta atriði
hefur þó ekki valdið Natósinnunum
neinum meiriháttar vandræðum, enda
snem þeir sig út úr þessu með því að
benda á að sögnin ,,ætti“ væri notuð í
setningunni, og því væri hér aðeins
ábendingu að ræða.
Að öðm leyti er ekkert í þessari yfir-
lýsingu sem veldur Natósinnum vand-
ræðum, enda undirritaði forsætisráð-
herra Nató og hemaðarframkvæmda-
stjórnarinnar, Steingrímur Hermanns-
UNDAN ÍHALDINU
son, yfirlýsinguna á síðasta degi friðar-
páskanna, og sló sig til riddara sem frið-
arsinna fyrir bragðið. Meginstefnan í
yfirlýsingunni er sú, að aðalatriðið í bar-
áttunni fyrir friði hér og nú, sé sam-
komulag milli Bandaríkjanna og Sovét-
rfkjanna um gagnkvæma kjamorku-
afvopnun. Þetta er í rauninni ekkert
annað en það sem menn eins og Geir
Hallgrímsson hafa alltaf verið að
tönnlast á. Hins vegar gengur þetta
þvert á stefnu Samtaka herstöðvaand-
stæðinga, sem hafa einmitt lagt áherslu á,
þar til þá núna, að það þyrfti að berjast
gegn afvopnun Nató hér og nú, óháð því
hvaða samningar kunna að nást á milli
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Þetta
er einnig stefna friðarhreyfinganna úti í
Evrópu. Þær setja engin skilyrði fyrir
baráttunni gegn því að Nató komi upp
nýjum meðaldrægum kjamorkueld-
flaugum í Evrópu. Þær berjast gegn
þeim fyrst og fremst hver á sínum stað,
hér og nú og án allra skilyrða. Á friðar-
páskunum var hins vegar reynt að forð-
ast allt það sem sneri beint að þeirri
hervæðingu sem hér er, þ.e. herstöðinni
áMiðnesheiðinni.
Þótt ávarp friðarpáskanna hafi verið
þvert á stefnu skilyrðislausrar baráttu
gegn hervæðingu Nató, var vissulega
mögulegt að dagskráin bætti þar eitt-
hvað úr. Þó er ekki að sjá að svo hafi
verið. Að svo miklu leyti sem pólitík
kom til umræðu á friðarvikunni, var
fyrst og fremst um það að ræða, að um-
ræðuvettvangur væri skapaður fyrir mis-
munandi sjónarmið, þ.m.t. sjónarmið
Natósinna. Afleiðingin af öllu þessu var
því sú að festa í sessi það sjónarmið að
kjamorkuhervæðingin og vopnakapp-
hlaupið séu báðum ,,risaveldunum“ að
kenna, og grafa undan hugmyndum um
einhliða afvopnun. Og hvað þýðir það
þegar bæði fulltrúi Samtaka herstöðva-
andstæðinga og Varðbergs lýsa því yfir í
sjónvarpi að friðarvikan hafi verið vel
heppnuð og hafi skapað traust á milli
aðila og dregið úr tortryggni? Við mun-
um ávallt vantreysta Natósinnum og tor-
tryggja þá á allan hátt, og viljum fá að
halda í það sjónarmið í friði og vonandi
er það enn sjónarmið meirihluta þeirra
sem vilja berjast gegn hersetunni og
vem íslands í Nató.
Undanhald
'Víst er, að mörgum sósíalistum og
herstöðvaandstæðingum brá, þegar það
lá fyrir að Samtök herstöðvaandstæð-
inga voru komin í samfylkingu með
Varðbergi. Þetta varömgglega ekki létt
skref fyrir miðnefnd Samtaka her-
stöðvaandstæðinga, og ekki til þess ætl-
ast í upphafi að svona færi. Fulltrúi SHA
í undirbúningshópi friðarpáskanna
reyndi með orðalagsbreytingum og slík-
um brögðum að koma í veg fyrir að
Varðberg yrði þátttakandi í friðarpásk-
unum. Það vom hins vegar fulltrúar
þjóðkirkjunnar sem endanlega börðu
það í gegn að Varðberg yrði fullgildur
aðili að friðarvikunni.
Miðnefnd Samtaka herstöðvaand-
4