Tímarit lögfræðinga - 01.07.1975, Blaðsíða 8

í TILEFNI KVENNAÁRS
Frá því að Sameinuðu þjóðirnar voru stofnaðar, hafa samtökin viðurkennt í
orði jafnrétti karla og kvenna. Kemur það m.a. fram í inngangi stofnsamnings
Sameinuðu þjóðanna, sem gekk í gildi 24. október 1945, en í inngangi þessum
ræðir um grundvallarréttindi manna, virðingu þeirra og gildi, jafnrétti karla og
kvenna og allra þjóða, hvort sem þær eru stórar eða smáar. Einnig hefur jafn-
réttishugtakið komið fram í Mannréttindayfirlýsingunni, sem samþykkt var á
allsherjarþinginu í París 10. desember 1948, en sú samþykkt er byggð á inn-
gangi sáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Þrátt fyrir þessa viðurkenningu í orði og þrátt fyrir þær stórstígu framfarir,
sem orðið hafa í heiminum á undanförnum 30 árum, er misrétti gagnvart kon-
um staðreynd í mörgum löndum og hindrar verulega að þjóðfélagslegar, efna-
hagslegar og stjórnmálalegar umbætur náist. Konur eru fullur helmingur mann-
kyns, samt hefur framlag þeirra til þessara mála hvergi nærri verið í samræmi
við fjölda þeirra.
Mikill fjöldi fólks í heiminum í dag er ólæs og óskrifandi. Einkum á þetta við
um þróunarlöndin. Samkvæmt skýrslum Sameinuðu þjóðanna er meiri hluti
þessa fólks konur. Margar af þessum konum eru I raun ánauðugar, þær eiga
ekkert val. Þær eru algjörlega óupplýstar og þar af leiðandi er þeim ókunnugt
um þau sjálfsögðu mannréttindi, sem þeim ber. Þessar konur vinna með berum
höndum að því að yrkja jörðina. Þær eiga oft fjölda barna, þar sem staða
þeirra og virðing innan fjölskyldunnar ákveðst af því, hvað þær geta alið eigin-
manni sínum marga syni.
Árið 1963 hófst undirbúningur að samningu uppkasts að yfirlýsingu um út-
rýmingu misréttis gegn konum. Var þetta undirbúningsstarf unnið af nefnd á
vegum Sameinuðu þjóðanna, sem fjallar um stöðu kvenna. I endanlegri mynd
var yfirlýsingin samþykkt á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna 7. nóvember
1967. Yfirlýsing þessi er hornsteinninn að starfi Sameinuðu þjóðanna í þá átt
að stuðla að jafnrétti kynjanna ásamt grundvallarreglum sáttmála Sameinuðu
þjóðanna og Mannréttindayfirlýsingunni.
Þess má vænta, að nefnd þessi beini kröftum sínum að því í framtíðinni að
tryggja það, að yfirlýsingin verði meira en orðin tóm. Telur nefndin ákaflega
mikilvægt skref I átt til jafnréttis kynjanna í orði og í veruleika að miðla þekk-
ingu og skilningi á efni yfirlýsingarinnar, en markmið hennar er að binda enda
á lagasetningu, venjur, stjórnmálastefnur og viðhorf, sem hindra það, að kon-
ur geti verið jafningjar karlmanna í þeirri viðleitni að skapa betri heim. Yfir-
lýsingin er í ellefu greinum, en efni hennar verður ekki rakið nánar hér.
Árið 1972 var sú ákvörðun tekin á vettvangi Sameinuðu þjóðanna að helga
árið 1975 konunni. Markmiðið með þessu kvennaári er tengt einkunnarorðum
þess: Jafnrétti, framþróun, friður. I þeim felst að stuðla beri að jafnrétti kynj-
anna, að tryggja beri fulla þátttöku kvenna í þróunarstarfinu og að viðurkennt
verði mikilvægi aukins framlags kvenna i þágu heimsfriðarins.
2