Birtingur - 01.01.1967, Blaðsíða 11

JÓN STEFÁNSSON: NOKKUR ORÐ UM MYNDLIST
Grein þessa birti Jón Stetánsson listrnálari upphaflega f
tímaritinu Oldinni. Birtingur telur hana svo gagnmerka,
að hún megi ekki liggja flestum ókunn í löngu gleymdu
riti. Þess vegna cr hún endurprentuð hér.
Myndlistin er ung hér á íslandi, og því er
ekki að undra, þótt áhugi fyrir henni og
skilningur á henni séu lítil ennþá. Enda verð-
um við, sem við pentlist fáumst, á hverjum
dcgi, sem líður, varir við ýmiskonar lítilsvirð-
ingu, háskalega hleypidóma og gagngerðan
misskilning á starfi okkar. Við höfum aldrei
átt verulega upp á pallborðið hjá þjóðinni
og lítið tillit verið tekið til okkar. Við höfum
lítt orðið varir við virðingu fyrir okkar verk-
um. Meðan milljónum var veitt til ýmiskonar
bygginga, voru ekki 30—40 þúsund krónur
til, til að byggja yfir verk okkar, í eigu lands-
ins. Verk, sem nú grotna niður og rykfalla,
innilokuð í kjöllurum og á hanabjálkum.
Mun þetta einhvern tíma þykja einkennilegt
menningarfyrirbrigði vorra tíma.
Margir, sem hafa tileinkað sér einhver „slag-
orð“ um list, þykjast hafa betur vit á myndlist
en við málarar, sem þó höfum varið öllu lfíi
okkar til að komast eitthvað inn í þessi flóknu
mál. Enginn myndi skrifa um stærðfræði eða
önnur vísindaleg efni, né skrifa ritdóma um
bækur vísindalegs efnis, sem ekki vissi einu
sinni undirstöðuatriðin í þessum vísinda-
greinum. En um list þykjast allir geta skrifað
og allir vera dómbærir. Hver maður er vitan-
lega sjálfráður um það, hvaða myndir hann
velur í sín eigin híbýli, að fara þar eftir smekk
sínum og tízku, þótt þetta alla jafna gefist
misjafnlega. En það eru ekki allir kallaðir til
að fræða aðra um list, því að það er mikill
misskilningur að halda, að maður geti dæmt
um list af srnekk sínum einum. Smekkur
manna er reikull og háður ýmsum persónu-
legum og almennum hégiljum og hugarflækj-
um, sem einmitt öll góð list reynir að yfir-
stíga. Öll góð list ristir miklu dýpra en svo,
að hún eingöngu eigi að verða smekklegt
augnagaman og stofuprýði. Góð list leitar inn
að dýpstu rótum andlegs lífs, auðgar andans
kenndir og eykur víðsýni. Fyrir okkur, sem
höfum gert leitandi list að starfi okkar, er
það álíka skoplegt að tala um smekklega list
sem um smekklegt eldgos. Það eru allt önnur
öfl, sem eru starfandi í listaverkum en þau
afturhaldssömu vanahugtök sem skapa smekk
fjöldans. Listhneigðin fer ekki eftir almennri
menntun, þó að menntunin sé á þessu sviði
sem annars staðar ákjósanleg og nauðsynleg
þeim sem langt vilja komast. Bæði hér og
annars staðar hef ég hitt hámenntaða menn,
sem töluðu eins og hálfvitar um list, en ég
hef líka hitt almúgamenn og sveitamenn úr
einangruðum byggðum sem höfðu bæði skiln-
ing á og gleði af mörgu sem máli skipti.
BIRTINCUR
9