Freyr - 01.04.2000, Blaðsíða 20

Afkvœmarannsóknir nauta
Argangur nauta sem fædd voru
1993 og notuð á Nautastöð BÍ
Igreininni verður gerð grein fyrir
helstu niðurstöðum sem liggja
að baki afkvæmadómum á naut-
um Nautastöðvar BÍ sem fædd voru
árið 1993.
I fleiri en einum skilningi var
þessi nautahópur hálfgerður áfalla-
hópur. í fyrsta lagi urðu óvanalega
mikil áföll á þeim nautum sem val-
in voru til notkunar á Nautastöðinni
á þessum tíma, en af þessum ár-
gangi komst aldrei í notkun á stöð-
inni nema um helmingur þeirra
nauta sem þangað voru á sínum
tíma flutt til notkunar. Þess vegna
er árgangurinn talsvert miklu minni
en þeir sem komið hafa úr prófun á
síðustu árum, eða aðeins 17 naut. I
öðru lagi voru þeir nautsfeður, sem
voru til notkunar á þessum ári, slak-
ir að gæðum. Til þess tíma hafði
rnjög ákveðið verið fylgt því skipu-
lagi að hver árgangur nauta var
undan tveimur eða þremur bestu
nautunum úr afkvæmarannsóknum
árið áður. Vegna þeirrar stöðu, sem
þama kom upp, var því þama í
fyrsta sinn leitast við að hafa nauts-
feður úr fleiri árgöngum, sem síðan
varð nánast vinnuregla
þegar nýja kynbótamatið
var tekið upp. Það gerist,
eins og margir þekkja, með
næsta árangi nauta, sem
kemur úr prófun,
nautunum frá 1994.
Eins og fram hefur
komið voru 17 naut sem
komu til notkunar í þessum
árgangi nauta. Þessi naut
áttu samtals sjö feður,
þama voru sjö naut sem
voru synir Prests 85019 og
þrír synir Suðra 84023, en
önnur naut áttu einn eða
tvo syni í hópnum.
Gmnnur þeirra upplýsinga, sem
afkvæmadómurinn er byggður á, er
í meginatriðum þrískiptur. I fyrsta
lagi er skipuleg skoðun á kvígum,
þar sem úrlitsþættir em dæmdir.
Mikilvægustu upplýsingamar fást
samt úr skýrsluhaldi nautgriparækt-
arfélaganna sem eru upplýsingar
um afurðasemi, frjósemi og fmmu-
tölu í mjólk. Að síðustu fást upplýs-
ingar úr mjaltaathugun þar sem leit-
að er upplýsinga um mjaltir, skap
og júgurhreysti kúnna.
Kvíguskoðun
Skoðun á dætrum nautanna var
gerð árin 1998 og 1999 og fór fram
um allt land. Árið 1998 fóru síðasta
sinni fram kúasyningar eftir ákvæð-
um búfjárræktarlaga og vom í það
sinn á fremur kúafáum svæðum.
Meginhluti skoðunar fer því fram
sem sérstök skoðun á kvígum í af-
kvæmarannsókn. Við þá vinnu er
höfð sú verklagsregla að skoðun er
aðeins unnin á búum þar sem er að
finna að minnsta kosti tvær dætur
þeirra nauta sem eru í afkvæma-
rannsókn hverju sinni. Vegna þess
að nautin voru tiltölulega fá verða
um leið færri gripir sem nást til
skoðunar á þennan hátt. Samtals
vor skoðaða 664 kýr undan þessum
nautum, flestar, 53, undan Blakk
93026 en fæstar undan Ö1 93032 en
undan öllum öðmm nautum komu
yfir 30 kýr til skoðunar. Skoðun fór
fram í öllum héruðum landsins
nema á Austurlandi.
Að ytra útliti voru þessar kýr
mjög frábrugðnar dætmm næsta ár-
gangs á undan vegna þess að hjá
þessum kúm var ríkjandi feikilega
mikil litafjölbreytni, ákaflega mik-
ið var af skjöldóttum kúm. Einkum
átti þetta við um marga af Prests-
sonunum. Tveir þeirra, Akkur
93012 og Klerkur 93021, gefa tals-
vert mikið af kúm sem em mjög
mikið hvítar, sem er litarmunstur
sem ekki hefur verið áberandi í ís-
lenska kúastofninum. Undan Klerk
voru m.a.s. örfáar kýr sem skráðar
voru alhvítar að lit.
Nokkur fjöldi nautanna virðist
gefa hymdar kýr, við skoðun komu
slíkir gripir fram undan eftirtöldum
nautum: Foss 93006, Fífli 93008,
Hnút 93013, Hrauk
93015, Snarfara 93018,
Hring 83019, Klerk 93021
og Ö1 93032.
Mjög mörg af þessum
nautum eru að skila
fremur stórum og sterk-
lega byggðum kúm, und-
antekningin í þeim efnum
eru dætur Suðrasonanna
og Svarts 93027 sem
margar em fremur grann-
byggðar og stundum
nokkuð veikbyggðar kýr.
í þeim þáttum, sem
dæmdir vom í útlitsmati,
var þetta ákaflega breyti-
Mynd 1. Foss 93006. Dœtur hans gefa mjólk með lágt
próteinhlutfall, glœsikýr að bolbyggingu, júgur- og
spenagerð, með góðar mjaltir og skap.
20 - FREYR 3/2000