Þjóðmál - 01.09.2013, Blaðsíða 51

50 Þjóðmál haust 2013
Bjarni Jónsson
Ógöngur hins opinbera
Inngangur
Ísumarhefti Þjóðmála 2013 er ritdómur Jóns Magnússonar um bókina Bús­
áhalda byltingin — sjálfsprottin eða skipu­
lögð eftir Stefán Gunnar Sveinsson . Rit verk
þetta ber með sér hversu hurð skall nærri
hælum við bankahrunið í október 2008 —
þegar Seðla bankanum tókst með harðfylgi
og dugn aði starfsfólks þar og í bönkunum
að halda uppi nánast hnökralausri greiðslu­
miðlun — og í janúar 2009 þegar hættuleg
öfgaöfl voru nærri búin að bera lögregluna
ofur liði, bera eld að Alþingis húsinu og
steypa þingbund inni ríkisstjórn landsins .
Þá munaði hársbreidd að lýðveldið riðaði
til falls . Spyrja má hvar forseti lýðveldisins,
verndari þess, stoð og stytta, hafi verið þá?
Hvers vegna gerði hann enga tilraun til að
grípa inn í rás viðburðanna og bera klæði á
vopnin, eins og þó hefði mátt ætlast til af
honum við þessar aðstæður?
Framsóknarflokkurinn verðlaunaði of­
beld is seggina með því að lofa að verja minni­
hluta stjórn vinstri flokkanna, Sam fylk ingar
og Vinstri hreyfingarinnar græns fram boðs,
van trausti á Alþingi fram að kosn ing um .
Eftir þingkosningarnar í apríl 2009 mynd­
uðu þessir tveir flokkar ríkisstjórn sem
marg ir telja verið hafa verstu ríkisstjórn lýð­
veldi s tímans á mælikvarða hagstjórnar og
sam félagssáttar .
Þessi alræmda ríkisstjórn Jóhönnu Sig­
urðardóttur kenndi sig við norræna velferð,
en vinnubrögð hennar voru eins langt frá
stjórnarháttum á hinum Norðurlöndunum
og hugsast má . Og ekkert er fjær sanni en að
hún hafi komið á velferðarkerfi, nema fyrir
eigin hlöðukálfa sem hún raðaði ótæpilega
á ríkisjötuna og Laugarvatnsstjórnin situr
enn uppi með marga þeirra, jórtrandi í
hlað varpanum .
Það er óhugsandi, að ástandið, sem hér
hefur verið reifað, gæti myndazt á hinum
Norður löndunum . Þau urðu t .d . fyrir
bankakreppu í byrjun tíunda áratugar
20 . aldar innar — eins og Göran Persson,
sænskur jafnaðarmannahöfðingi, lýsti í
heim sókn sinni hingað haustið 2008 þegar
hann gerði tilraun til að gefa góð ráð sem
lítið var farið eftir hér — án þess að hinum
þingbundnu konungsstjórnum þar eða í
finnska lýðveldinu væri hætta búin .
Íslenzkt samfélag er ólíkt hinum norænu
samfélögunum eins og þeir Íslendingar geta
gerst borið um sem búið hafa um hríð í
öðru norrænu landi, en þeir eru fjöl margir .
Hér skortir norræna stjórnfestu, lang­
tímamarkmið og fjármálalega ábyrgðar­
tilfinningu . Allt þetta fjarlægðumst við á
valdaskeiði ríkisstjórnar vinstri flokkanna og
nú er svo komið, að lýðveldið er í nauðvörn
vegna halla á ríkisrekstri, gjaldeyrishafta,
stöðnunar hagkerfisins, óleysts uppgjörs