Tíminn - 05.12.1944, Blaðsíða 5

102. blað
TtMlM, þriðjMdajgiim 5. des. 1944
43T
Kvennabálkur'
.Tímans
H ár fi r e i ð s l a h v e nn a e r
brcytiletfri en vindurinn.
Hér birtist mynd af sænsku
leikkonunni Ingrid Bergman, er
lék aðalhlutverkið í mynd þeirri
er gerð var eftir hinni frægu
sögu Ernest Hemingway „For
whom the bell tolls“ (o: Þeim,
er klukkurnar hringja til graf-
ar). Gerist saga sú í Spánar-
styrjöldinni. Hlutverkið krafðist
þess að ungfrúin léti skera hár
sitt eins og sést hér á mynd-
inni. — En skömmu eftir að
myndin var sýnd í Ameriku,
tóku hárgreiðslusérfræðingarn-
ir greiðslu þessa upp á arma
sina. Hárið er klippt mjög stutt
og lokkarni&liðaðir um allt höf-
uð. Gamli „drengjakollurinn"
endurfæddur í dálítið breyttri
myndi!
Bœhurnar o y heimilið.
Eftir R. E. KIMBALL, doktor í uppeldisfræði.
Eru bækurnar á heimili yðar
aðeins' hlutir, sem ) safna í sig
ryki og eru öllum til ama á hrein
gerningardögum? Eða eru þær
aðeins til upp fyllirígar í hill-
unum, af þvi að þær hafa meira
eða minna skrautlega kili, en
en eru þó engu feagnlegri en
myndirnar af honum langafa-
bróður yðar sem hanga í dimm-
asta horni stofunnar. Óskið þér
þess máske stundum, að hún
Stína litla sýndi meiri áhuga
fyrir þókalestri eða að Jói leggði
frá sér flugvélalíkönfn og tæki
sér góða bók í hönd litla stund?
Nú á dögum e^ prentlistin
orðin svo kostnaðarlítil og tal-
andi auglýsingar bókaútgefend-
anna svo blekkjandi, að hætt er
við því á stundum, að heimilis-
bókasafnið verði hálfgerð >rusla-
kista í stað þess að vera safn
úrvals bóka. Góð dómgreind í
vali bóka gerir bókasafnið á-
nægjulega eign.
Ef bækurnar eiga að komast
á sína réttu hillu innan heim-
ilisins, verður að byrja að kenna
yngsta barninu góða meðferð
þeirra. Ekkert barn, sem orðið
er nógu stálpað til þess að sitja
uppi og taka eftir, er of ungt
til þess að fá ást á bókum.
Myndabækur koma auðvitað
fyrst til greina. Þegar valdar eru
bækur fyrir sárung börn, verður
að gæta þess ,að velja aðeins
þær bækur, er barninu geðjast
að. Kaupið handa því bækur
með myndum aif einstökum
hlutum eða lifandi verum,
dregnum með fáum dráttum.
Hreyfingarnar þurfa að vera
eðlilegar og auðskildar og þann-
ig að auðvelt sé að fylgjast með
þeim og skilja söguna, er þær
segja.
Byrjið að kenna barninu virð-
ingu fyrir bókum, jafnskjót't og
það getur flett blöðum þeirra.
Komið því í skilning um, að
bækur má ekki handleika með
kámugum og óhreinum fingr-
um, að borðið, sem bókin liggur
á, verður að vera þurrt og
hreint, að ekki megi væta fing-
urna í munnvatni sínu um leið
og flett er við, að ekki megi
brjóta blað í bókinni í stað bók-
merkis eða leggja hana á grúfu,
, sé maður kallaður burt í skyndi.
Kennið því umfram ^llt að láta
bókina á sinn stað í hilluna að
lestri loknum.
Þegar barnið er orðið það
gamalt, að það fer að hafa gam-
an af sögum, fá foreldrarnir bezt
tækifæri til þess að koma inn
hjá því ást á góðum bókum. Á
þessu stigi málsin§ eru barninu
oft sagðar sögur eða lesið upp-
hátt fyrir það. Veljið fyrst sög-
ur á einföldu barnamáli, svo
stuttar, að hægt sé að lesa þær
eða segja allar í einu. Svo auð-
skildar verða þær að vera, að
barnið þurfi ekki að grípa fram
í með spurningum, sem valda því
heilabrotum og taka frá því
söguþráðinn. Barn yðar mun
brátt eignast uppáhaldssögur og
vill. fá að heyra þær aftur og
aftur, ef til vill svo, oft, að það
getur að síðustu sagt þær sjálft
frá orði til orðs.
}
Ef þér notið þessa aðferð, mun
það síðar koma í ljós, að barnið
hlýtur hrós kennarans i smá-
barnaskólanum fyrir þafi, hve
óvenju fljótt það er að „grípa“
það, seírí það les, og skarar þar
fram úr jafnöldrum sínum. Þér
hafið því búið barnið dyggilega
undir skólaveruna með því að
velja handa því fyrstu bæjc-
urnar.
Ekkert dregur meira úr kjarki
hins unga lesanda’ en það að
lenda á bók, sem það hefir eng-
an skilning já. Fjalli bókin um
hugðarefni h'ansfles hann hana
spjaldanna á milli. Brátt mun
hann biðja um fleiri bókur sömu
tegundar. Þetta gefur yður góða
berídingu um það, hvers konar
bækur þér eigið að kaupa handa
honum í framtíðinni.
Eitt ber þó að varast í þessu
sambandi. Maður sá, sem vel er
lesinn, eins og kallað er, er alls
staðar heima, eða kann a. m. k,
góð skil á öllum tegundum bók-
mennta. Engu barni ætti að
leyfast að lesa bækur um ein-
hliða efni. Hjálpið barninu t'il
þess að öðlast víðari sjóndeild-
arhring með því að vekja áhuga
þess á fjölbreyttari efnum.
Ég álít það barn hamingju-
samt, sem elst upp á heimili, þar
sem til er gnægð bóka, er hæfa
aldri þess og áhugamálum. þar
sem nýjar bækur eru keyptar að
staðaldri. Barrí, sem byrjar lest-
ur bóka við slíkair aðsttæður,
eignast hugðarefni, er bjarga því
frá leiðindum, búa huga þess
undir lífsbaráttuna og vekja hjá
því áhugamál, er endast ævi-
langt.
yilhelm Moberg:
Eiginkona
FRAMHALD
ekki sænga hjá Elínu! — Föðurbróðir hans er gamall og aflóga
tarfur, sem ekki fær einu sinni að þefa af ungri kvígu framar.
Það er glampi í augum Hermanns: Lífið hefir þann sama stóra
ágalla og áhrif áfengisins, að það fjarar út. Annan ágalla hefir
lífið ekki. Menn verða bara að temja sér að vera ánægðir með
það, meðan það endist. Annan tilgang hefir lífið ekki. Og það
er svo margt af ungum stúlkum á jörðinni. — Eru þær tíl einskis
orðnar fulltíða konur? Hafa mæður þeirra alið þær með þjáning-
um og feður þeirra fætt þær og klætt í sveita síns andlitis, til
þess eins, að þær leiki lausum hala og séu augnagaman manna?
Er það tilætlunin, að enginn komi við þessa fallegu kroppa? Er
keltan til þess eins, að þær hvíli þar hendur sínar, meðan þær
bíða í þrá? Nei. Karlar og konur eru sköpuð til þess að veita hvert
öðru gleði líkama síns. Og þó forðast fólk hvað annað og er van-
sælt, hræðist helvíti af völdum prestsins og prestinn vegna hel-
vítis. Hversu mikið af unaði fer ekki forgörðum i heiminum á
hverjum einasta degi! Og þess háttar sóun á að vera eitthvað
lofsvert! Sá, sem fyrstur prédikaði, var mikill í einfeldni sinni.
— Þið eigið gott, .frændi, þessir, sem einskis þurfið að iðrast.
Hermann krafsar með fingrunum í kjálkaskeggið. Meinið var,
að lífið entist honum svo miklu lengur en eignirnar. Flestum
verður á hinn bóginn það, sem þeir eiga, endingarbetra en lífið.
Kannske verður maður því fegnastur að síðustu að deyja.
— Það er undir því komið, hvernig maður lifir, skýtur Hákon
inn í. /
Hákon er argur í skapi morguninn eftir, þegar hann fer á fæt-
ur og nýr dagur blasir við honum. Hann hatar®hvern nýjan dag,
sem rennur upp yfir hann, eins og langvinnan, sársaukafullan
sjúkdóm. Það er ekki neitt að sækjast eftir eða hlakka til. Hon-
um léttir, er hann sér sólina ganga undir, en honum er alveg
sama, hvort hún rís einhvern tíma upp aftur eða ekki. Ef til vill
stafar þetta af því, að hann verður að búa yfir þessari leyndu
þrá, af því að hann verður að heyja þetta stríð í felum. Allt það
andstreymi, sem hann hefir hingað til getað afborið, leggst nú
tvöfalt þyngra á hann en áður.
Eins og vextirnir af jarðarskuldinni. Fæddist hann í þennan
heim til þess eins að borga skatta og vexti? Það var happ fyrir
þanp, sem hirti peningana, 'en þungbært fyrir hann. Ef þ9,ð
kraftaverk gerðist, að hann gæti borgað vextina þetta árið, þá
tók bara sama eymdin við næs^a ár og öll ókomin ár. Vextirnir og
skattarnir voru eins og tvær greipar, sem spenntar voru um háls-
in á honum og vörnuðu honum að draga andann frjáls.
En hvers vegna lætur hann kúga sig til þess, sem hann vill
ekki? Hvers vegna er hann að lafa á þessu koti, sem kallað er, að
hann eigi?
Þetta líf, sem hann lifir, er óþolandi. Hann getur ekki lifað,
þannig, þangað til hann er kominn að fótum fram og verður
lagður til í skemmunni.
— Þú hefir heyrt um Ingjald sterka? segir Hákon við gamla
manríinn. — Lagðist hann ekki út?
Hérmann kinkar kolli í ákafa, eins og höfuðið hafi losnað frá
hálsinum að aftan. Hákon er að spyrja um bónda langt, langt
fram í ætt. Hvort hann sé enn í minnum hafður. JHermann hefir
heyrt afa sinn segja: Ingjaldur sterki var þrjózkufullur og of-
stopasamur maður. Hann þoldi ekki neinar hömlur. Og hann var
í ráuninni hundheiðinn; hann trúði ekki á annað en þrumurnar og
sólskinið og jarðargróðurinn. Hann neitaði líka að greiða prest-
inum tíund, því að presturinn boðaði honum aðra guði. Harín
kom af stað deilum og reis upp gegn bæði presti og sýslumanni,
bæði geistlegum og verzlegum yfirvöldum. Og hann fékk ekki vilja
.sinum framgengt í byggðinni. Hqnum var neitað um bóndá-
dóttur, sem hann lagði hug á. Foreldrar hennar álitu, að skapferli
hans væri svo ótamið og 'guði* vanþóknanlegt. Þá yfirgaf Jiann
heimili sitt og lagðist út í skóginn og tók kvenmanninn með sér
— rændi henni frá foreldrum hennar. En hún vildi vera hjá hon-
um — hann tók stúlkuna ekki nauðuga.
Ingjaldur sterki gróf'sér jarðhús undir fallinni furu, og þar
lifðí hann með frillu sinni, eins og hún var kölluð í byggðinni.
Þau drógu fram lífið á veiðum. Enginn þorði að amast við Ingj-
aldi, og hann gerði ekki neinum neitt. Konan ól honum börn
í jarðhýsinu, en að lokum þreyttist hún á lífinu í skóginum, tók
börn sín og leitaði til bæja. En Ingjaldur sterki var kyrr í skóg-
inum til dauðadags, því að hann vildi lifa lifi síríu, án þess að
aðrir væru að skipta sér af honum. Lik hans fannst í botnlausu
mosadýi, örskammt frá bæjunum. Hann hefði getað fengið hjálp
til þess að komast upp úr pyttinum, ef hann hgfði viljað — já,
ef hann hefði aðeins viljað kalla á hjálp. En hann kaus heldur
að sökkva en leita á náðir manna.
Svo ósveigjanlegur var þessi skógarmaður. Og þar eð hann
hafði verið svo guðlaus maður, var líkami hans brytjaður sund-
ur í trogi, og siðan látinn liggja í þessu botnlausa dýki. Þetta
var á þeim tímum, er skógarmenn voru enn við líði — fyrir meira
en hundrað árum. Og prófasturinn hefir skrifað heilmikið. um
Ingjald sterka, og hann bendir á hinn hræðilega dauðdaga* hans
sem dæmi til aðvörunar syndurum.
Og Hermann gamli sötrar síðustu brennivínslöggina: Ingjaldur
sterki var maður, hann vék ekki úr vegi fyrir neinum, hann var
frjálsborinn maður. Það hafa aldrei verið margir með hans yf-
irbragði í þessum þrælaheimi. Og þrælarnir hafa alltaf viljað
brytja hina frjálsu menn í sundur í trogi — og sökkva þeim í
botnlaust dýki.
Hákon kinkar kolli og er honum sammála. Hvað er hann sjálf-
ur? Þræll. Hann þrælar, til þess að auðkýfingurinn geti fengið
fimm hundruð dali á ári í eftirtekju af jörð sinni, til þess að
presturinn geti fengið tíund sína og sýslumaðurinn skattan^. Og
samt er hann niðji Ingjalds sterka. Hans, sem var gæddur þeim
dug, að stinga lyklinum í skrána og halda til skógar.
Hermann gamli er að velta útaf. Hákon sækir hálm og býr um
hann í skotinu við hlóðirnar. Brennivínslöggin hefir rokið fljótt
upp í höfuðið á gamla manninum, þvi að enn er ekki farið að
bregða birtu.
Bóndi getur ekki setið yfir brennivínsflöskunni virka daga. Það
þarf að sá í hvíldarekruna, jörðin bíður ekki nema sinn tíma. En
Hákon vantar sáðkorn. Hann fer upp á loft og sópar innan rúg-
tunnuna og og getur skrapað saman eina skeppu af vorrúgi. Hvað
segir það í hina sáðfreku jörð?
ANDRl GAILI
Eftir KARL EVALD
(Barnasaga)
FRAMHALD
Það var eitt í verkahring prófasts á þeim tímum, að
spyrja prestsefnin áður en þeir tækju við embætti. Próf
þetta fór fram í kirkju einni alHangt frá höfuðborg-
inni- . % M
Nú rann upp dagur sá, er séra Andri átti í fyrsta
skipti að spyrja prestsefni. Prófastur skipaði Pétri
vinnumanni sínum að beita hestum fyrir vagn sinn.
Pétur gerði það. Á leiðinni mættu þeir stúlku. Hún
bar körfu í hendi sér með ketti í. Laut hún djúpt, er
hún sá prófast.
„Kattesíkúrfíó“, sagði séra Andri.
„Hu-u-u-u-h,“ sagði ökumaðurinn.
„Haltu áfram, Pétur,“ sagði Andri, „skiptu þér ekki
af þessu, ég er að rifja upp fræði mín,“
„Gaman er að vera lærður maður,“ hugsaði Pétur
og herti á klárunum.
Stukku nú hestarnir og fóru út af veginum. Lenti
vagninn í moldarbarði, og þyrlaðist rykið yfir prófast-
inn.
„Moldesírokíó," sagði Andri.
„Hu*u-u-u-u-h,“ sagði Pétur og stöðvaði hestana.
„Vilduð þér nokkuð, herra prófastur,” sagði hann.
„Áfram, áfram,“ sagði Andri. „Vertu ekki að hugsa
um mig, ég er að lesa speki mína.“
„Ekki fá nú allir að þjóna svona mönnum,“ hugsaði
Pétur og sló í hestana. Óku þeir nú fram hjá kúahóp.
Stóð ein kýriri við veginn. Hringaði hún halann og létti
á blöðru sinni.
„Kúepissíantíó,“ sagði prófasturinn.
„Hu-u-u-u-u-h,“ sagði ökumaður og tók í taumana.
„Við skulum nú halda áfram,“ sagði Andri. „Þú átt
ekki að láta fræði mín rugla þig. Þú skilur þau ekki.“
Komu þeir nú til staðarins. Prestsefnin biðu í kirkj-
unni og kviðu spurningum lærða prófaetsins.
Staðarmenn framreiddu mat handa prófasti, til þess
að hann yrði vægari við prestsefnin.
SOLARGEISLINN
ÞEGAR SYRTIR AÐ.
Uftrygging er sú trygging sem oftast getur hjaipað. pegar annaO
brestur. Auk pess sem tryggingin er ó sinum tima greidd aO fuilu.
pá feest einnig oft lán út á tryggingarskiiteini
LÍFTRYGGIÐ YÐUR OG BÖRNIN HJÁ „SJÓVÁ"
Sjóvátnjqqii||iaq íslands?
Kjörskrá
• \ 1 •
til prestskosninga í Hallgrímsprestakalli í Reykjavík við
prestskosningu, sem fram á að fara í þessum mánuði,
liggur frammi kjósendum safnaðarins til sýnis í Barna-
skóla Austurbæjar, (gengið inn um suðurálmuna) frá
laugardegi 2. des. til föstud. 8. s. m. frá kl. 10—12 árd.
og 13—17 síðd.
Kjörskráin er samin eftir manntali 1943. Þeir þjóð-
#
•kirkjumenn, sem flutt hafa inn í sóknina eftir þann
tíma og tilheyra Hallgrímssöfnuði, geta kært sig inn á
kjörskrána.
Kærur, út af kjörskránni, skulu sendar til oddvita
sóknarnefndar, SIGURBJÖRNS ÞORKELSSONAR,
Fjölnisveg 2, fyrir 15. þ. m.
Sóknarnefndm.
f