Tíminn - 30.12.1944, Blaðsíða 3

108. blai>
TÍM1]\]\, langardagiim 30. des. 1944
' 483
Hermann Jónasson, lormaðnr Framsóknarflokksíns:
v i &
m ó t
i.
Það var á árinu 1944, að ís-
lenzka þjóðin leysti af sér fjötr-
ana og hóf göngu að nýju méðal
frjálsra þjóða, eftir ófrelsi og á-
þján næstum sjö alda. Þess-
vegna mun árið 1944 einatt
verða talið eitt merkasta ártalið
í sögu þessarar þjóðar.
Að ýmsu leyti eru endurminn-
ingarnar frá árinu 1944 ánægju-
legar. Það var þjóðinni mikið
happ, að samtök náðust milli
allra þingflokkanna á Alþingi
um lausn sjálfstæðismálsins. Ó-
samkomulag hafði þó ríkt í mál-
inu og harðár og leiðinlegar
deilur staðið milli Alþýðuflokks-
ins og hinna flokkanna, sér-
staklega þó Sjálfstæðisflokks-
ins og kommúnista.
Það er engin ástæða til að
metast um það, sem liðið er. En
sú staðreynd má þó gjarna
geymast, að það var Framsókn-
arflokkurinn, sem þegar óvæn-
legast horfði, gerði það að tillögu
sinni og fylgdi þeirri tillögu mjög
fast eftir, að flokkarnir fjórir
skipuðu nefnd, til þess að reyna
að ná samkomulagi um þá lausn
í sjálfstæðismálinu, er allir
flokkar gætu staðið að. Nefndin
var kosin og skipuð þrem mönn-
um frá Alþýðuflokknum og ein-
um manni frá hverjum hinna
flokkanna. Árangurinn er öllum
kunnur. Hann náðist vegna þess,
að næstum allir þingmenn
Framsóknarflokksins og meiri
hluti Sjálfstæðisflokksins lögðu
sig mjög fram til þess að þetta
samkomulag gæti náðst.
Það hefði vægast sagt verið
mjög sorglegí, ef lausn sjálf-
stæðismálsins hefði á síðasta á-
fanganum orðið að stórfelldu
ágreinings- og fjandskaparmáli
á Alþingi og hjá þjóðinni.
Þó tókst ekki að ljúka þessu
máli, án þess að á það væri sett-
ur ljótur skuggi. En það voru
mistök þau hin, eftirminnilegu,
er á urðu um kosningu forsetans
að Lögbergi 17. júní. Þingmenn
þeir, er þessum glöpum ollu,
mættu verðskuldaðri andúð og
fyrirlitningu almennings.
En þrátt fyrir þessa atburði
og önnur minniháttar mistök, er
þjóðinni það til sóma, hvernig
lausn þessa máls fór henni úr
Jiendi. Það munu nú flestir eða
allir vera á einu máli um það, að
ánægjulegra hafi verið að leysa
sjálfstæðismálið í samræmi við
ákvæði sambandslagasáttmál-
ans ótvírætt svo sem flokksþing
Framsóknarmanna markaði
stefnuna þegar veturinn 1941 og
Alþingi nokkru síðar. Það er og
bezt að segja það eins og er, að
þessi lausn ein, sem var án vafa
í samræmi við sambandslaga-
sáttmálann, fullnægði réttlætis-
tilfinningu landsmanna, og var
hin fyrsta lausn, sem var fram-
kvæmanleg, bæði inn á við og
út a við. Það var vitað þegar
1941, að hvorki Bretar né Banda-
ríkjamenn myndu leyfa aðra
lausn málsins en þá, er var í
samræmi við sambandslagasátt-
málann, — án þess að byggt
væri á rétti til riftingar vegna
vanefnda Dana.
II.
Á tímum styrjalda, umróts og
blóðsúthellinga hefir þessi litla
þjóð fengið frelsi. Enginn éfi
leikur á því, að þjóðin þráir að
varðveita þetta frelsi, út á við
sem þjóð, — inn á við fyrir þegn-
ana. En þetta er ekki vandalaust
fyrir smáþjóð. Við byggjum land,
sem er hernaðarlega mikilvæg-
ara en flest önnur lönd jarðar.
í þessari styrjöld er eyjan okk-
ar eyvirkið mikla í miðju At-
lantshafi. — Við eigum mikið
undir því, hvernig þessari styrj-
öld lýkur—hvernig friður verður
tryggður eftir styrjöldina. En
við getum einnig sjálfir nokkru
ráðið í þessum efnum, ef þjóðin
gerir sér ljóst, hver staða henn-
ar er, hvaða hættur vofa yfir
henni og hvernig hún vill sjálf
reyna að draga úr þeim eða af-
stýra þeim. Hætturnar hverfa
að vísu oftast nær, ef maður
lokar augunum, — en þær fjar-
lægjast ekki þrátt fyrir það.
Þetta mál, öryggi okkar út á
við og aðstaða gagnvart öðrum
þjóðum, hlýtur að koma á dag-
skrá hjá þjóðinni innáfi stund-
ar. Við verðum að ræða það mál
hreinskilnislega og hispurslaust.
En meðan styrjöldinni er ólok-
ið er ef til vill eðlilegt, að hugur
okkar beinist meira, jafnvel
fyrst og fremst að því, hvernig
við getum byggt hér upp traust
menningarþjóðfélag. En til þess
að svo verði, þarf margt að
breytast. Þjóðfélag okkar er
mjög veikt. Það er minnsta þjóð-
félag í heimi. Þó er það tiltölu-
lega veikara en hvað það er lítið,
vegna þess, að það skortir ör-
uggt framkvæmdarvald. En sú
hætta, sem innan frá kemur, er
oft mest.
Hér skal þetta ekki nánar rak-
ið. En á hitt skal bent, að eitt-
hvað er bogið við þá þjóð, sem
er um 130 þús. manns og drekk-
ur áfengi árlega fyrir yfir 30
miljónir króna. Slík áfengis-
nautn sýnir hirðuleysi í meðferð
fjármuna og þorsta í áfengi, sem
hvort tveggja er þjóðarlöstur. En
verst er þó, að slík áfengisnautn
hefir þau áhrif á þjóðina, sem
ekki verða af máð á skömmum
tíma. Þau áhrif segja til sín í
illum afleiðingum og lífi og
starfi þjóðarinnar á mörgum
sviðum.
En eyðslusemi í ýmsum öðr-
um greinum og skeytingarleysi
um meðferð fjármuna er ótrú-
legt og sjúkt fyrirbæri, sem
þjóðinni stafar af bráð hætta.
Menn hugga sig við það, að
þetta allt sé styrjaldarfyrir-
brigði, styrjaldarsjúkdómur, sem
komi með henni og hverfi. Þessi
fávíslegu huggunarorð heyrast
nú alltof oft. Þau eru aðeins
hálfur sannleikurinn og þó tæp-
lega það. — Ef þessi mikla
eyðslualda væri aðeins afleiðing
stríðsins, hvers vegna gengi hún
þá ekki með sama hætti yfir
önnur þjóðlönd, samfara styrj-
öldinni og mikilli fjárhagslegri
velmegun? -— Ástæðan til þess
er sú, að óhófseyðsla og ger-
spilling í fjármálum þarf ekki
að vera aíleiðing styrjalda nema
að litlu leyti. En í styrjöldum er
hins vegar hætt við, að sumir
stjórnmálamenn grípi til þeirrar
stjórnmálastefnu, sem er auð-
veldust og vinsælust hjá þjóð-
inni í svipinn. En það er eins og
hér hefir verið gert, að slá undan
kröfum fólksins, auka krónutöl-
una, sem almenningur fær milli
handa. Afleiðingar þessarar
fjármálastefnu urðu hvarvetna
með sama hætti í síðustu heims-
styrjöld og þó eftirminnileg-
astar í Þýzkalandi, eftir styrj-
öldina. Einkennin voru hin sömu
þar — takmarkalaust hirðuleysi
í meðferð peninga, samfara
hvers konar óreglu og andlegri
upplausn, sem tæpast mun
hafa átt sinn líka og flestir
skoða nú sem undanfara þess og
ástæðu, að hin örvinglaða þýzka
þjóð varð að lokum nazisman-
um að bráð, eftir að hún hafði
hvaö eftir annað næstum lent í
klóm kommúnista.
III.
Afleiðingar þær, sem verða af
miklu verðfalli peninga og mjög
aukinni dýrtíð, eru eðlilegar og
skiljanlegar, þegar málið er til
mergjar krufið.
Lítum á okkar eigið þjóðfé-
lag. í bönkum landsins áttu
sparifjáreigendur um 40 millj-
ónir króna fyrir stríð. Flest
þessara sparifjáreigénda var
fremur fátækt fólk, sem hafði
með því að leggja á sig mikla
vinnu um langa ævi og neita
sér um flest, getað aurað sam-
an nokkrum þúsundum. Hugsun
og starf hefir að því beinzt að
tryggja sér það að þurfa ekki
að þiggja af öðrum á elliárum.
Það var þetta sparifé, sem gerði
bönkunum kleift verstu kreppu-
árin að halda framleiðslunhi og
öðru atvinnulífi landsmanna á
floti.
En hvernig er svo farið með
þetta fólk? Hvers virði eru nú
inneignir þess? Hvers virði eru
nú 10.000 kr., sem sparifjáreig-
andi lagði inn sér og sínum til j
öryggis fyrir styrjöldina? Hvað
fær hann nú fyrir þessa fjár-
muni? Hvað ætti hann nú, ef
hann hefði keypt fasteignir eða
önnur verðmæti fyrir þessi 10
þús. fyrir styrjöldina? Svör eru
óþörf. Þau eru öllum augljós.
En þannig er farið með þús-
undir sparifjáreigenda, sem í
góðri trú lögðu fé sitt inn í
bankana, þar sem ríkið samkv.
landslögum segist bera ábyrgð á
sparifé. Ætli - fjármálastefna
sem þessi nálgist ekki eitthvað
það, sem kallað er svik?
En hvernig er farið með þá,
sem töldu sig svo forsjála að
neita sér um flest til að skapa
sér ellitryggingu, 5, 10 eða 15
þús. kr.? Hvaða trygging er það
nú samanborið við þá fjármuni,
sem varið hefir verið til kaupa
þessara trygginga? Þannig er
farið með þúsundir manna, sem
hafa keypt sér lífeyri eða líf-
tryggt sig skylduliði sinu til ör-
yggis. Jafnvel þeir, sem höfðu
safnað álitlegum * peningaupp-
hæðum 1941 og lögðu þær í
banka, eru næstum orðnir að at-
hlægi við hlið þeirra, sem þeg-
ar lögðu fjármuni sina í eitt-
hvert brask og létu dýrtíðina
margfalda þá.
Þessi fjármálastefna, stefnan
sem öll þroskuð þjóðfélög forð-
ast vegna dýrrar reynslu í síð-
ustu styrjöld — stefnan, sem
hafin var hér á land vorið 1942
og nú ríkir, hún refsar þeim, sem
spara. Og þegar mönnum er
refsað fyrir að spara, hvers
vegna skyldu menn þá ekki
eyða — eyða? Menn fá með
hverjum mánuði fleiri krónur
milli handa. Almenningur gætir
sín ekki. Hann heldur, að í þessu
séu fólgin vaxandi peningaráð.
Hann heldur, að óhætt sé að
eyða meira en áður. Þannig
vinnur þessi stjórnarstefna með
öllu móti að því að örva eyðslu-
semina. En eyðslusemi spillir
hverjum einstaklingi og verði
hún almenn hjá þjóð, spillir hún
meginhluta þjóðarinnar. Meðan
þessi fjármálastefna heldur á-
fram að ríkja, mun þjóðin halda
áfram sýkjast, ekki aðeins fjár-
málalega»heldur líka andlega og
siðferðilega. Það er því ekki ólík-
legt, að hér muni eiga eftir að
koma í ljós meiri fjármálaspill-
ing en ennþá hefir komið á yf-
irborðið.
manna, sem fé áttu í bönkunum til hugar að láta kaupgjald og
eða tryggingar hafa keypt. Þó landbúnaðarverð hækka í sömu
mun þetta enn fara stórlega hlutföllum. Verkamenn hafa
versnandi, ef fjármálastefnunni fengið 75% uppbót af dýrtíðinni,
frá 1942 verður haldið áfram. j en bændur fá 100%. Þessi hlut-
föll eru ákveðin með samning-
V.
um milli aðilja, sem ríkisstjórn-
HERMANN JÓNASSON
|
IV. i
Það er dálítið hjákátlegt þegar
þeir, sem halda uppi slíkri fjár- '
málastefnu, eru einatt að tala
um „almannatryggingar“ og
„þjóðfélagslegt öryggi“. Vitan-
lega eru tryggingar nauðsynleg-
ar. En menn verða að gera sér
þá grein fyrir stafrófi í fjármál-
um, að undirstaða almanna-
trygginga og þjóðfélagslegs ör-
yggis er öryggi gjaldmiðilsins,
öryggi peninganna. Til hvers er
verið að tala um almannatrygg-
ingar á. sama tíma og sjóðir
gamalmennanna, er njóta eiga
ellilauna.eru gerðir verðlitlir eða
verðlausir með síaukinni dýr-
tíð og verðfalli peninganna?
Finnst mönnum það ekki þjóð-
félagslegt öryggi.en hitt þó held-
ur, að búið er að ræna þegjandi
og hljóðalaust með ríkjandi
fjármálastefnu 2-3A af þeim
40 milj., s.em sparifjáreigendur
áttu inni í bönkum landsins fyrir
styrjöldina? Finnst mönnum það
ekki nokkuð hjáróma, að tala
um auknar tryggingar um leið
og þeir, er með löngu striti hafa
líftryggt sig fyrir dálítilli upp-
hæð til þess að tryggja konu og
börn, eru rændir þessari trygg-
ingu að langmestu leyti?
Það þýðir ekkert fyrir þjóðfé-
lag að vera að skrifa, skrafa og
ráðgera uln tryggingar, meðan
; það getur ekki tryggt sinn eigin
gjaldmiðil. Ef hann verður ó-
tryggari með hverju ári, verður
allt annað ótryggt. Og trygging-
. in sjálf, sem byggist á sjóðssöfn-
un, verður jafnvel ótryggust af
öllu. Á þessu þreifa nú þúsundir
Við Framsóknarmewm höfum ,m hefir stuðlað að. ^
alla tíð og óslitið í þessari styrj- 1 Þegar verðfesta átti hér á
öld beitt okkur gegn þeirri fjár- !Iandi haustlð 1941’ voru Mutfoll-
málastefnu, sem nú ríkir í land- Sm réttlát' Verðlag á kjöti var í
inu , samræmi við það, sem utlend-
Vitanlegterþóþað,aðnokkur :ingar g^iddii fynr það og við
aukning dýrtíðarinnar var hér Það varð að sjálfsogðu að miða
eðlileg og meira að segja sjálf-ía sama Þatt og verðlag fisks
sögð, fyllilega til samræmingar lvar t>anniS ákveðið innanlands.
við þá dýrtíðaraukningu, sem ! Mjólkurverðið var mjog réttlátt
varð í viðskiptalöndum okkar, samkvæmt því, sem skýrsla sex
og það ekki sízt þegar þess er manna nefndarinnar sýnir. -
gætt, að kaupgjald og verðlag En / raun og veru s^u hlut"
var hér fremur lágt fyrir styrj - , fallið eichi máli- Verkamenn
öldina. En það er sú dýrtíð, sem 1 fengu hsekknn kanPs 1 samræmi
eingöngu er innlendur tilbún- við h061^1111 framfærsluvísitöl-
ingur (kapphlaupið milli kaup- ' unnar °S Þar meS a® fullu upp-
gjalds og verðlags á innlendum borið 1 hækkuðu kaupi verðlagið
vörum framar þeirri dýrtíð, sem á iandbúnaðarvörunum.
erlent verðlag skapar), sem er Astæðan til þess, að verka-
að koma okkur á kné.
I mannaforkólfarnir vildu ekki
Sumir flokkar þess dýrtíðar- eins og b8endur S8etta .sig við
bandalags, sem hér tók við völd- festingu kaupgjalds og verðlags,
um 1942. hafa borið sér það í var ekki sú’ að samhengið væri
munn, að orsök dýrtíðarinnar slitið milli kauPgíaids og verð-
sé sú, að sambandið milli verð- lags iiaustið f 940 því að þessu
lags á vörum og kaupgjalds hafi sambandi var í raun og sann-
verið slitið 1940. Þetta hafi leika að nýíu á komið 1941’ er
Framsóknarflokkurinn gert. (Verkamenn fengu kauphækkun
Þetta er hin mesta firra. Eng- ! !.?°;f^í samræmi við framf8erslu-
um skynibornum mönnum kom
til hugar, að hlutfallið gæti
haldizt milli kaupgjalds og verð-
lags á landbúnaðarvörum. Til
þess lágu tvær ástæður. í fyrsta
lagi sú, að káup í sveit var fyrir
styrjöldina stórum lægra en
kaup í kaupstöðum. En þegar
eftirspurnin jókst eftir vinnu-
afli, varð kaupgjaldið jafnt í
sveitum og kaupstöðum, eink-
um sunnanlands. Vetrarkaup
sunnanlands við gegningar tí-
faldaðist, — úr 500 kr. yfir vetr-
armánuðina upp í 5000 kr.-Hvað
halda menn að hefði orðið um
framleiðsluna, ef verðhækkunin
hefði átt að vera samkvæmt
framfærsluvísitölunni einni, sem
kaupuppbætur eru reiknaðar
eftir?
í annan stað fékk verkamað-
urinn miklu meiri tekjuaukn-
ingu en hækkun tímakaups
vegna vísitöluuppþótarinfiar,
vegna stöðugrar vinnu í stað
Stopullar vinnu áður.
Jafnaöarmannastjórninni í
Svíþjóð virðist ekki hafa komið
vísitölu.
Ástæðan var sú, að forvígis-
menn verkalýðsfélaganna vildu
hafa verkfallsrétt til að nota
hann pólitískt, svo sem raun
hefir á orðið, og með þeim
árangri fyrir fjármál þjóðarinn-
ar, sem fyrir liggur í dag.
Ég get ekki stillt mig um að
geta þess hér, að með sex manna
nefndar samkomulaginu (þar
sem voru tveir fulltrúar frá
verkalýðsfélögunum), var fyrra
samhengi á komið milli kaup-
gjalds og verðlags á landbúnað-
arvörum samkvæmt hlutföllum,
er fulltrúar verkalýðsfélaganna
samþykktu. Menn treystu því
haustið 1943, þegar þetta sam-
komulag var gert, að það mundi
stöðva kaupgjaldskröfurnar.
Reynslan varð þó sem áður allt
önnur og þarf ekki að rekja þá
sögu.
VI.
Við Framsóknarmenn höfum
verið mjög níddir meðal verka-
(Framhald á 6. síðu)
GEORG KENT;
Níðasta vikau
Það hefir lengi verið hljótt um Mussolini, og virðist
hann fá afrek hafa unnið, síðan hann hrökklaðist frá
völdum sumarið 1943. En nú fyrir jólin var hans lítillega
getið aftur í erlendum fréttum. Hann kom fram í Mílanó
og flutti þar útvarpsræðu, fordæmdi þá menn, sem hann
sagði, að svikið hefðu ítölsku þjóðina, þegar verst gegndi,
og reyndi að telja kjark í fylgismenn sína. — Hér er sagt
frá síðustu valdadögum hans, og hvernig Dínó Grandi og
stórráð fasista steypti honum af stóli.
Hér birtist saga Benítós
Mussolinis, einræðisherra á íta-
liu, síðustu vikuna, sem hann
sat að völdum. Þessi vika, 17.
—24 júlí 1943, hófst með við-
ræðufundi þeirra Hitlers í þorpi
einu í Alpafjöllum. Hún end-
aði með hinum alkunna tólf
klukkustunda fundi stórráðs fás-
ista í Feneyjahöllinni í Róm.
Þegai' Mussolini og Hitler hitt-
ust í Feitreþorpi í Norður-Ítalíu
19. júlí — daginn, sem Banda-
menn gerðu fyrstu loftárásina
á Róm — sýndi „der Fúhrer“
„il Duce“ fram á, að bandalag
Þjóðverja og ítala væri úr sög-
unni, og nú tækju Þjóðverjar
í sínar hendur yfirstjórn allra
ítalskra mála. Hann sagði enn-
fremur, að léti Mussolini bilbug
á sér finna- eða treysti varnir
landsins eigi nógu vel, yrði hann
að víkja úr sæti sínu og annar
og dugmeiri maður að koma í
hans stað.
Þegar hann hélt aftur heim
til Rómar frá Feltre, hafði hann
ill skilaboð að færa þjóð sinni,
sem i rauninni var stríðinu and-
víg fyrir. Það þurfti sannarlega
að herða áróðurinn duglega, ef
fólk átti að taka þeim með þögn
og þolinmæði.
Hann varð sjúkur í lestinni á
leiðinni til, Rómar. Við minn-
umst myndanna af honum —
hinna breiðu kjálka og miklu
vöðva. En sannleikurinn er sá,
að Mussolini er ekki hraustur
maður. Hann hefir lengi þjáðst
af magasjúkdómi og orðið að
nærast sem mest á mjólkurmat
og grænmeti. Tóbaks og áfengis
hefir hann alls ekki mátt neyta.
En á opinberu færi hefir hann
ekki látið þessa gæta til þess
að raska ekki við þeirri skoðun,
sem mikið var útbreidd, að
hann væri frábær hraustleika-
maður. Á leiðinni suður til Róm-
ar, eftir hinn erfiða viðræðu-
fund við Hitler, veiktist hann
hastarlega.
Miðvikudaginn 21. júlí lét
hann þó kveðja stórráð fasista
saman til fundar hinn næsta
laugardag. Kom sú kvaðning
flatt upp á marga, því að slíkur
fundur hafði eigi verið haldinn
í meira en þrjú ár. En þó þótt-
ust menn vita, hvað á bak við
byggi. Það var miklum erfið-
leikum bundið að brauðfæða
þjóðina, herinn hafði goldið hið
mesta afhroð og aukin hætta
stafaði af sigurför Bandamanna
um Sikiley. Það veitti sannar-
lega ekki af, að gera einhverjar
ráðstafanir til þess að sameina
þjóðina, ef halda átti áfram
þessari styrjöld.
En ýmsir töldu hyggilegast
fyrir ítali að draga sig sem fyrst
út úr leiknum. Diínó Glbindi
hafði í tvö ár séð hvert stefndi.
Land hans gat ekki umflúið ó-
sigurinn, og hann hlaut að verða
því þungbærari sem lengur var
reynt að veita mótspyrnu. En
ítalir gátu ekki losnað úr styrj-
öldinni meðan Mussolini sat við
völd. Hann varð að víkja.
Fimmtudaginn 22. júlí ákvað
Grandi að tilkynna Mussolini,
að hann myndi fara þess á leit
við stórráðið, að það svipti hann
völdum. Það skilja þeir einir,
sem búið hafa árum saman við
stjórnarfar fasista, .hve mikinn
kjark þurfti til þess að fram-
kvæma þessa ákvörðun. Það var
djarft tiltæki að bera fram þessa
uppástungu við stórráðið. Að til-
kynna Mussolini það með tveggja
daga fyrirvara nálgaðist sjálfs-
morð. Mussolini féllst á að veita
Grandi áheyrn. Hann varð þó
að bíða viðtalsins í fimmtán
mínútur.
Grandi talaði lágt og rólega
og byrjaði á þvi að minna Musso-
lini á þairorð, „að allir flokkar
og öll flokksmálefni yrðu að
þoka, ef öryggi þjóðarinnar krefð
ist þess.“ Síðan benti hann hon-
um á, hvílík hætta nú steðjaði
að landi og þjóð. Það væri skylda
hans við föðurlandið að selja
yfirstjórn hersins í hendur kon-
ungi, svo að unnt væri að semja
frið.
Grandi ræddi málið við hann
í hálfa aðra klukkustund. Musso-
lini var mjög þungbúinn og
handlék blýant í sífellu meðan
hann talaði. Loks reis hann á
fætu'r og mælti: „Við sjáum
hverju fram vindur.“ Þar með
var samtalinu lokið.
Um kvöldið heimsótti Grandi
þá sex menn, er sæti áttu i
stórráðinu, sem hann treysti
bezt. Lagði hann á ráðin við þá
um það, hvernig Mussolini yrði
steypt af stóli. Leynilögregla var
vitaskuld þegar komin á hælana
Grandis og gætti eftir þetta
hvers fótmáls allra þessara
manna. Líf þeirra gat verið í
veði, en enginn þeirra lét það
aftra sér.
Klukkan fimm á laugardag-
inn komu stórráðsmennirnir ak-
andi að Feneyjahöllinni. Á torg-
inu fyrir framan hana, þar sem
venjulega voru aðeins tveir varð-
menn á ferli, var nú "heil sveit
fasista með stálhjálma á höfði,
vopnaðir rifflum og vélbyssum.
Stórráðsmennirnir gengu í
fundarsalinn, þar sem Musso-
lini sat í eins konar hásæti fyrir
öðrum enda. Allir heilsuðu með
fasistakveðjunni áður en þeir
tóku sé!r sæti. MussOlini tók
fyrstur til máls. Hann talaði um
'gang stríðsins og kenndi her-