Tíminn - 30.12.1944, Blaðsíða 5

108. blað
485
Kvennabálkur”'
Tímans
Fru Chiang Kai-shek
Meðal þeirra kvenna, er getið
hafa sér heimsfrægð á síðari ár-
um, er frú Chiang Kai-shek.
Fáar konur hafa unnið þjóð
sinni meira gagn — áreiðanlega
engin kínversk kona. Staða kín-
versku konunnar í þjóðfélaginu
hefir til skamms tíma verið
ambáttarstaða. Þær hafa gengið
kaupum og sölum, sem kvikfé
væri. Maður sá, er eignaðist ein-
ungis dætur, var álitinn aum-
astur allra feðra. Þetta er nú
óðum að breytast. Enginn á
meiri þakkir skyldar fyrir það
en einmitt eiginkona kínversku
frelsishetjunnar, Chiang Kai-
shek, — Mayling Soong.
Hún er fædd í borginni Shang-
hai árið 1899. Faðir hennar,
Soong, hafði á unga aldri verið
.sendur til Boston til þess að
nema tegerð og silkiiðnað. Það-
an strauk hann til Norður-Karó-
línu. Amerísk fjölskylda tók
hann upp á arma sína. Samdi
hann sig þar að háttum vest-
rænna manna, kastaði feðratrú
sinni og gerðist kristinn. Mennt-
un hlaut hann góða. Að henni
lokinni hélt hann aftur til Kína
og hugðist boða löndum sínum
kristna trú. Settist hann að í
Shanghai. Þar. kynntist hann
vígreifum byltingasinnum og
snerist þegar á þeirra band. Var
hann m. a. náinn samstarfsmað-
ur hins fræga byltingarforingja
Sun Yat Sen. — Ekki var hann
þó mikill stjórnmálamaður. En
hann var góður heimilisfaðir.
Hann kvæntist kristinni konu,
ól börn sín upp í guðsótta og
góðum siðum og kenndi þeim
vestræna háttu. Dæturnar voru
þrjár, sonurinn aðeins einn. Ná-
búarnir vorkenndu Soöng. Þrjár
dætur! Minna mátti nú gagn
gera. En Soong lét það ekki á
sig fá. Hann gaf dætrum sínum
falleg nöfn: Eling (indælt líf),
Chungling (dýrðlegt líf) og
Mayling (fagurt líf) hétu þær.
Nokkru síðar kvisaðist, að hann
ætlaði að senda þær til Ameríku
í skóla. „Gefið konunum frelsi!
Það er fyrsta skrefið í áttina til
hins frjálsa Kína“, sagði hann
iðulega. Jafnvel flokksbræður
hans voru á öðru máli. Dæturnar
voru allar sendar í ameríska
skóla. Mayling var þá aðeins 9
ára, drengjaleg í fasi, bráðlynd
og alltaf reiðubúin í rifrildl Hún
talaði þá ágæta ensku og líktist
meira Ameríkumanni en Kín-
verja í þjóðarmetnaði sínum.
Á þessum tímum voru merkir
atburðir að gerast í Kína. Keis-
arinn var hrakinn af veldis-
stóli og flokkur Sun Yat Sen
komst til valda. Hið kínverska
lýðveldi var stofnað.
Eldri systurnar hurfu að loknu
námi aftur til Kína til þess að
taka þátt í nýskipuninni. Þær
giftust báðar mönnum úr flokki
lýðveldissinna, önnur meira að
segja sjálfum Sun Yat Sen, sem
þá var miðaldra orðinn.
Þá var Mayling ein eftir í
Ameríku. Hún tók háskólagróf
með ágætis einkunn. Síðan hélt
hún líka til fæðingarbæjar síns.
Var hún þar sem útlendingur í
framandi landi. Hún varð jafp-
vel að nema móðurmál sitt að
nýju. Þá var komið annað hljóð
í strokkinn heima fyrir. Flokkur
Sun Yat Sen hafði verið yfirbug-
aður. Hann var sjálfur flúinn til
Japan ásamt föður systranna og
fleirum. En- þeir náðu brátt aftur
fótfestu í Suður-Kína. Borgara-
styrjöld geisaði, þegar Mayling
kom heim.
Á heimili möður sinnar kynnt-
ist hún hermálaráðunaut og
„hægri hönd“ Sun Yat Sen —
Chiang Kai-shek. Hann hafði
numið hernaðarlist í erlendum
herskóla — var ungur, djarfur
og framsækinn.
Hann varð hrifinn af Mayling
við fyrstu syn. En bónorði hans
var hafnað. Hann var fráskilinn,
sagður lauslátur og þar að auki
heiðingi. „Bíddu rólegur", sagði
Sun Yat Sen. Jafnvel þá sýndi
Chiang Kai-shek herkænsku.
Hann beið — í tíu ár.
1. desember 1927 voru þau
Mayling og hinn „sterki maður“
Kína gefin saman í hjónaband.
Chiang var nú orðinn yfir-
maður alls herafla Kínverja.
Hann var hermaður í húð og
hár. Hingað til hafði hann gert
sér litla grein fyrir köllun sinni.
Með styrk konu sinnar öðlaðist
hann ný sjónarmið. Áhrif henn-
ar gerðu hann að mikilmenni —
því mikilmenni, er kínverska
þjóðin þarfnaðist, til þess að
draumar Sun Yat Sen um heil-
steypt Kínaveldi mætti rætast.
En Nanking, miðstöð nýsköpun-
arinnar, var þá aðeins lítið ó-
þrifalegt þorp með mjóum göt-
1 um og hrörlegum húskofum. En
Frú Cliiang Kai-shek
föðurlandsvinirnir létu það eigi
á sig fá og gengu hugreifir út í
baráttuna. Frú Chiang vann með
glöðu geði við hlið bónda síns.
Hún stofnaði skóla handa börn-
um þeirra manna,er höfðu farizt
í borgarastyrjöldinni og innrætti
börnunum hugdirfð og karl-
mennsku.
Bónda sinn lét hún fá hlut-
deild í hugsjónum sínum og dag-
draumum. Hennar vegna las
hann Nýja Testamentið af kost-
gæfni og tók kristni. Af henni
lærði hann vestræna siðfræði.
Hún var kennari hans og um leið
aðdáandi hugrekkis hans og
dugnaðar.
Hún fylgdi honum jafnvel á
herferð hans, er hann fór til
þess að bæla niður uppreisn
kommúnista í Norður-Kína. Þá
kynntist hún fyrst til hlítar
kjörum kínversku alþýðunnar,
fátæktinni, hungrinu og sóða-
skapnum. Því meir, sem hún sá,
því festari varð sú ákvörðun
hennar að bæta úr þessu volæði.
Hún vann Chiang á sitt mál. Þau
komu í sameiningu af stað
hreyfingu meðal þjóðarinnar —
hreyfingin til nýs lífs var hún
kölluð. Herferð var hafin gegn
skítnum, fáfræðinni, kæruleys-
inu og híbýlaskortinum.
Þau tóku sér ferð á hendur
um land allt — jafnvel til af-
skekktustu héraðanna og pré-
dikuðu kenningar sínar. Jafn-
vel stjórnin í Nanking var þessu
mótfallin og fannst þetta lítt
sæmandi hávelbornum Kínverj-
um. En ekkert haggaði. ákvörð-
un hjónanna.
Á þessum ferðum fékk frúin
gott tækifæri til að koma af
stað kvenfreLsishreyfingu meðal
kínversku kvennanna, hreyf-
ingu, sem bar meiri árangur en
hana hafði dreymt um. — Einu
sinni komust hjónin í hann
krappan á ferðum sínum. Chi-
ang var tekinn fastur af óaldar-
flokki uppi í fjöllum og höfðu
þeir Jiann í varðhaldi. Almenn-
ur ótti greip þjóðina og uppreist
vofði yfir. En þá var það frú
Chiang, sem tók í taumana. Hún
talaði til fólksins gegnum út-
varpið — róleg og ákveðin. Hún
varaði stjórnina við því að senda
her gegn óaldarflokknum,
blóðsúthellingar meðal þjóðar-
Tnnar væru varasamar. Síðan
flaug hún sjálf til fundar við
uppreistarforingjana. — Ein og
vopnlaus gekk hún á fund þeirra
til að semja um að yfirhershöfð-
inginn — eiginmaður hennar —
yrði laus látinn. Uppreistarfor-
ingjarnir uxðu svo hrifnir af
hugdirfsku hennar, að þeir létu
Chiang þegar lausan. Óveðurs-
skýið var liðið hjá — allt fyrir
kænsku Maylings. En svo, árið
1937, gerðust þeir atburðir, sem
öllum eru kunnir. Japanir réðust
á Kína og leituðust við af mætti
að rífa niður það, sem Chiang-
hjónin höfðu verið að byggja
upp með þjóðinni síðastliðin ár.
(Framhald á 8. síðu)
TÍMINX, lawgardagiim 30. des. 1944
Vilhelm Moberg:
Eiginkona
FRAMHALD
Saqa barnanna:
JÚLLl OG DÚFA
Eftir JÓN SVEIIKSSON.
Freysteinn Gunnarsson þýddi
Hann vildi hjálpa henni til þess að vefja léreftin saman. O,
hún getur þetta vel sjálf .... En svo leyfir hún honum að hjálpa
til. Og loks tekur Hákon strangann í fangið og ber hann fyrir
hana. Hákon ber lakaléreftin hennar í fanginu; þau eru vot af
áfallinu, — þau eru vot og þung. Hann gengur fast við hliðina
á henni, þau ganga yfir grasblettinn, hvorugt mælir orð frá vör-
um. Einu sinni finnur hún, að mjöðmin á honum rekst ofurlitið
í hana; einu sinni koma fingurgómar hans við beran handlegg
hennar. Sjálfsagt var hvorugt með vilja gert, og hvorugt þeirra
mælir orð frá vörum. Þau fara inn í ganginn, og hún sýnir hon-
um, hvar hann getur látið frá sér léreftastrangann. Nú verður
hann að segja eitthvað: Hann átti leið framhjá, og svo — hann
hélt, að þau hefðu gleymt því — fólk verður að gæta síns á
nóttunni — já, góða nótt.
Hákon gengur út, og hún læsir dyrunum á eftir honum. Hún
læsir gætilegar en venjulega.
Þegar hún ætlar upp í aftur, vaknar Páll .... jú, hún hafði
gleymt léreftunum, sem hún var að bleikja. Páll varð dálítið
argur, þótt syfjaður væri. Slíkri vanrækslu hafði hann ekki búizt
við af Margréti. Hvernig gat hún verið svona gleymin? Sú kennd,
sem það vakti hjá honum, að hættan var liðih hjá, mýkti þó
skap hans. En hann hefði orðið konu sinni reiður, ef þau hefðu
verið rænd í nótt.
— Það má ekki koma fyrir aftur, að þú gleymir svona!
En konan hlustar ekki á hann. Hún undrast sjálfa sig: Hvers
vegna segir hún honum ekki, að Hákon kom til þess að gera
peim viðvart? Hvers vegna minnist hún ekki á þessa kvöldheim-
sókn hans? Hún var þó ekki neitt undarleg, þegar betur var að
gáð. Og samt þegir hún. Gerir hún það af því, að hún haldi,
að Hákon vilji, að hún þegi? Eða af því að hún getur alls sagt
frá því? Hefir eitthvað það komið fyrir hana, sem hún vill ekki
að aðrir viti?
Margrét þegir — og finnur, að hún hefir uppgötvað eitthvað,
sem hún vissi ekki af í fari sínu. Hún hörfar til baka, hún vill
ekki grafast fyrir það, ekki kanna það nánar. En henni virðist,
að innra með henni dyljist önnur kona, sem er henni furðulega
framandi.
— Gættu þess, að þetta komi ekki fyrir aftur!
Eftir þessi síðustu fyrirmæli sofnar maður hennar aftur. En
nú vill Margrét ekki sofa. Áleitin spurning fyllir huga hennar.
Þetta var ekki þjófur. En hún sá manninn þreifa á léreftunum.
Hendur Hákonar snertu þau. Það sá hún glöggt. Og hana furð-
aði ekki á því, meðan hún hélt, að þetta væri þjófur. En á
eftir vaknaði þessi mikla og undarlega spurning: Hvað átti þetta
að þýða, hvers vegna gerði hann þetta? Kona hefði kannske
þreifað á þeim til þess að vita, hvort þetta væru væn léreft,
en karlmaður gerir ekki slíkt. Hvað er það þá, sem karlmaður
myndi gera? Hvað var það, sem Hákon gerði?
Og sannleikurinn rann upp fyrir henni. Hún uppgötvaði hann
ekki með heilabrotum, hann rann sjálfkrafa upp fyrir henni —
gátan ræðst af sjálfu sér og otar fram lausn sinni: Hendur
Hákonar auðsýndu léreftunum blíðuhót.
Hann var að gæla við þau. Þannig var það. Og Margrét ber
hendur sínar, sem enn eru votar af dögginni þarna úti, upp að
andlitinu, hún liggur þannig og andar að sér eimnum af hinum
unga aprílgróðri. Þannig er það! Augun, sem hún þrýstir nú
höndunum að, sáu það greinilega.
Og áður en hún vissi af, var hún farin að hlæja; lágvær,
djúpur, innilegur hlátur losnaði úr læðingi.
H v aS vilt þú?
Margrét vaknaði að morgni, teygði úr handleggjunum. Brjóst
hennar hófust og hnigu eins og bylgja. Hún settist framan á og
fór í nærpils. Svo staðnæmdist hún berfætt við hlóðirnar og
kveikti upp. Það næddi upp um rifurnar milli gólffjalanna, kuld-
inn læsti sig upp eftir fótleggjunum.
Það var eins og hundruð fyrri morgna — og þó ekki.
Hún hneppti að sér kotinu og fór í pils, hún nældi upp hinar
þykku hárfléttur, hún tók höndum til hins sama og hún hafði
gert daginn áður, — en þó var þetta öðru vísi en í gær.
Hún fór út til morgunmjalta, og hún sá sólina skína á grasið
— sömu sól og sama gras og hafði blasað við augum hennar,
þegar hún kom út í gærmorgun, en þó var það ekki eins og þá.
Nei, þessi morgunn var ólíkur öllum öðrum. Það fann Margrét
glöggt. Allt umhverfi hennar bar sama svip og það hafði
borið, — kynjar þessa morguns átti rót sína að rekja til einhvers
innra með henni sjálfri.
Margrét titraði innvortis. Slíkur skjálfti getur stafað af ótta,
sem nær tökum á manni, og Margrét hafði oíðið hrædd kvöldið
áður. En þessi titringur stafaði ekki af hræðslunni. Hann átti ekki
rætur að rekja til ótta, hann olli henni ekki vanlíðan. Hann
fyllti hana aðeins sælli kennd. Það var innsti strengur sálar
hennar, sem titraði mjúklega og veitti sælum unaði út í hverja
taug hins unga líkama. Þessi titringur leitaðist við að brjótast
út í dunandi hlátri; áður en hún sofnaði hafði hláturinn losnað
úr læðingi — hún gat ekki bælt hann niður.
Sannleikurinn var sá, að hendur Hákonar höfðu auðsýnt lér-
eftunum blíðuhót. Þær höfðu strokið léreftin hennar hægt og
nærfærnislega, þar sem þau lágu í varpanum. Það hafði hún séð
greinilega með eiginaugum. En annað hafði ekki gerzt. Samt
hafði þessi atburður undarlega gagnger og truflandi áhrif á
Margréti, því að hún fann sambandið milli þess, sem gerzt hafði,
og sjálfrar sín. Svona handleika karlmenn ekki dauða hluti
— svona fara þeir höndum um lifandi konur. Já, það altók hana,
þegar hún hafði gert sér grein fyrir því: Það var hún, sem hann
hafði sýnt blíðuhót. Og við þessi blíðuhót titraði sál Margrétar.
Hann hafði farið höndum um líkama hennar. Og hún fann
þær snerta sig á þessari stundu, einmitt á þessum morgni. Hend-
ur hans strukust yfir axlirnar og niður mittið og mjaðmirnar —
hún skynjaði þær Sem sælan, yljandi straum. Hendur hans fóru
um hana eins og bylgja af bylgju.
Og svo voru það bara léreft, sem hann hafði ennþá gælt við!
En hvað sýndi það? Það hafði hann aðeins gert af því, að hann
þorði ekki annað. Það var hún, sem hann hafði viljað fara hönd-
I. UPPI í SVEIT. ,
Og þegar þeir, sem minna voru lærðir, spurðu, hvað
við værum að segja, þá svöruðum við, að við værum að
æfa okkur í þýzku.
Já, við áttum það til í þá daga, að hafa ýmsar smá-
brellur í frammi.
En nú er tími til þess kominn að segja lesendum mín-
um, hvað þessi skólasystkini og leiksystkini mín hétu.
Drengirnir voru fjórir og stúlkurnar líka fjórar. Öll
voru þau kát og fjörug, snotur og skemmtileg.
Drengirnir voru kallaðir Valdi, Bjössi, Stebbi og Óli.
En fullu nafni hétu þeir Valdemar, Björn, Stefán og
Ólafur.
Stúlkurnar voru kallaðar Imba, Simba, Gunna og
Sigga, en hétu Ingibjörg, Sigurbjörg, Guðrún og Sigríður.
Þau voru öll jafn elskuleg í viðmóti, og hraust voru
pau, rjóð í kinnum og blómleg.
Oft komu líka börnin af hinum bæjunum til okkar.
En samt vorum við hin að mestu leyti út af fyrir okkur,
og höfðum við með okkur félagsskap, sem við nefndum
fóstbræðralag, eftir fornum sið.
’ Auðvitað voru hin börnin góðir vinir okkar og kunn-
ingjar, en ekki var þó sambandið við þau eins náið. Það
var ekki heldur von; þau voru ekki tekin í fóstbræðra-
lagið.
Um athafnir okkar þar heima leiddi nokkuð af sjálfu
sér.
Þetta var um hávetur, eins og áður segir.
Kuldar og snjókomur höfðu gengið vikum saman,
ekki einn einasti hlýjudagur hafði komið.
Okkur krökkunum líkaði veðrið vel, því að við fengum
'að leika okkur úti á skautum, skíðum og sleðum meiri
hluta dagsins. Þó fengu yngstu telpurnar ekki að vera
svo mikið úti.
Við hin vorum orðin svo vön útivistinni, að við fund-
um ekki til kuldans.
Eftir nokkur ár!
Pá verður hann þakklátur
þeim, sem gáfu honum
hftryggingu til útborg-
unar vi<3 tuttugu ára aldur.
Bezta gjöfin, sem pér
getiö gefiö börnunum er
LlFTRYGGING.

S j óválrijg q i lqa|fll a q íslands!
mFmm>
IpímaikráiD
Handrit að simaskrá Reykjavíkur liggur frammi hjá inn-
heimtugjaldkeranum í afgreiðslusal landssímastöðvarinnar frá
27. desember til 5. janúar.
Þeir, sem ekki þegar hafa sent breytingar við skrána, eru beðnir
að gera þaö þessa daga.
Skrásetningúm í atvinnu- og viðskiptaskrána svo og auglýs-
ingum i símaskrána er veitt móttaka á sama stað.