Tíminn - 12.01.1945, Qupperneq 3

sm
3. Mað
MN, föstutlagimi 12. jan. 1945
3
Ólafur Jéh
a n n e s s o n
Vöruvöndun samvinnufélaganna
Ólafur Jóhannesson
Frá öndverðu hefir vöruvönd-
un verið eitt af stefnuskrárat-
riðum íslenzku samvinnufélag-.
anna. Á það jafnt við um að-
keyptar vörur og innlendar af-
urðir. Hafa þau því jafnan
kappkostað að hafa aðeins á
boðstólum góðar og vandaðar
vörur, hvort sem um hefir verið
að ræða innfluttan varning eða
framleiðsluvörur félagsmanna.
Þessi viðleitni hefir borið mikinn
árangur. Hún hefir komið til
leiðar mikilli og áður óþekktri
vöndun á gjaldeyrisvörunni. Er
óhætt að fullyrða, að sú vöru-
vöndun hafi fært félagsmönn-
um, og raunar einnig öðrum
landsmönnum, hagnað, er nem-
ur tugum miljóna. Um langt
skeið hafa einnig verið fluttar
inn betri vörur heldur en þekkt-
ust hér áður eða um það leyti,
sem kaupfélögin tóku til starfa.
En þess er skylt að geta, að í
því eiga líka íslenzkir kaupmenn
og breyttir verzlunarhættir sinn
þátt. Um þá hlið málsins skal
eigi rætt írekar að þessu sinni.
Hins vegar skal hér stuttlega
rifjað upp.hvern þátt samvinnu-
félögin hafa, átt í bættri með-
ferð á framleiðsluvörum lands-
manna, einkum landbúnaðaraf-
urðum, og hvernig þau hafa
beitt sér fyrir breyttum verk-
unaraðferðum og skipulagi á
sölu, eftir þvi sem markaðir
hafa verið á hverjum tíma.
Um þær mundir, er kaupfé-
lögin hófu göngu sína, er það
sannast sagna, að vöruvöndun
á gjaldeyrisvörunni var hér svo
að segja' óþekkt. Orðtakið, að
„allt væri nógu gott í kaup-
manninn", var einkennandi
fyrir ríkjandi ástand í þeim efn-
um. Meðferð framleiðsluvar-
anna var' í mörgum efnum á-
kaflega ábótavant. Sá þóttist
maður að meiri, er leikið gat á
kaupmanninn og selt honum
gallaða og skemmda vöru sem
ógallaða. Með slíku reyndu menn
að hefna sín. á hinu ægilega
kaupmannsvaldi, er lék þá svo
grátt, að þeir fengu lengi eigi
rönd við reist. Af kaupmanna
hálfu var lítt hirt um umbætur
á þessu sviði, a. m: k. er ekki
kunnugt um, að þeir hafi gert
neinar sérstakar ráðstafanir til
þess að koma á vöruvöndun.
Enginn ákveðinruverðmunur var
t. d. gerður á góðri og lélegri
vöru.
Ófremdarástand þetta leiddi
auðvitað til þess, að íslenzkar af
urðir urðu í litlu áliti og lágu
verði og voru stundum lítt selj
anlegar.' Kaupmaðurinn hafði
vitaskuld vaðið fyrir neðan sig
og tók við verðákvörðun sína til-
lit til þessa og þeirra vörusvika,
sem við mátti búast. Afleið
ingin af þessu varð svo stórfellt
fjárhagslegt og siðferðilegt tjón
fyrir landsmenn í heild.
títflutmiigur lifandl
fjár.
Nokkru eftir miðja 19. öldina
hófst nýtt tímabil í afurðasölu
bænda. Tóku þá brezkir kaup-
sýslumenn að kaupa hér lifandi
fé — sauði. Voru þeir um 1880
farnir að reka þessi viðskipti
sín hér í allstórum stíl. Stofnun
fyrsta kaupfélagsins, Kaupfé
lags Þingeyinga, stóð í beinu
sambandi við þessi sauðakaup
Breta. En Kaupfélag Þingeyinga
var, eins og kunnugt er, stofn-
að árið 1882. Lengi framan af
voru sauðir aðalútflutningsvara
þess félags. Hóf það þegar í stað
ákveðna vöruvöndunarstefnu í
þessari grein. M. a. tók það upp
þá reglu að vega útflutningsfé
og verðleggja það hlutfallslega
hækkandi eftir vænleika. Að
gerðir þessar höfðu þegar í för
með sér alger stefnuhvörf um
méðferð og kynbætur sauðfjár
á félagssvæðinu. Bændur tóku
að rækta fé, er væri sem þyngst
á fæti. Varð það skjótt hvort-
tveggja í senn, hagsmuna- og
metnaðarmál. Var m. a. ýtt und-
ir metnað manna á þessu sviði
með því, að kaupfélagið birti
skýrslur um þyngd sauða, bæði
meðalþyngd úr hverri deild og
hjá einstökum félagsmönnum,
sem höfðu sérstaklega vænt fé.
í sögu Kaupfélags Þingeyinga
er birt skýrsla, er ljóslega sýnir
hverjar breytingar hafa orðið á
vænleika fjár á þeim 30 árum,
sem fé var vegið til útflutnings.
Fer hér á eftir útdráttur úr
Deirri skýrslu, sem sýnir meðal-
Dyngd tvævetra sauða og eldri
þrem árabilum:
1884—85 .... 113,8 pd.
1891—94 .... 122,4 —
1903—05 .... 122,1 —
Jafnhliða þessum tölum þarf
að hafa í huga, að á síðasta
tímabilinu var farið að flytja út
eða lóga svo miklu af vetur-
gömlum sauðum, að það hefir
stórmikil áhrif á meðalþyngd
næsta árgangs af tvævetrum
sauðum, því að hinir vænstu af
veturgömlu sauðunum voru
vitaskuld teknir til útflutnings
eða slátrunar. Má því telja víst,
að þyngdaraukningin hefði ver-
ið mun meiri en tölurnar sýna,
ef sala. veturgamalla sauða hefði
verið í jöfnu hlutfalli síðast sem
fyrst.
Vafalaust hafa Þingeyingar
staðið öðrum framar á þessu
sviði, enda fékk útflutningsfé
Kaupfélags Þingeyinga sérstakt
orð á sig. En óhætt mun að full-
yrða, að önnur samvinnufélög,
sem hér voru starfandi á þess-
um tíma, hafi einnig unnið í
sömu átt, þó að eigi séu fyrir
hendi eins ljósar heimildir um
3á starfsemi þeirra og þann ár-
angur, sem hún mun hafa borið.
Mun þess vegna óhætt að slá
dví föstu, að vöruvöndunar-
stefna samvinnufélaganna hafi
komið til leiðar meiri þyngd á
útflutningsfé en áður hafði
tíðkast.
Saltkjötsútflutniiigui*.
tekið í sama streng og sam-lskyldi ábyrgjast allt að % af kjötsins. Voru 1 bæði skiptin
vinnufélögin um vöruvöndun og tjóni, er verða kynni af bygg- haldin námskeið fyrir starfs-
á sinn þátt í þeim árangri, sem ingu og rekstri frystihúss, er menn sláturhúsa og frystihúsa,
Utflutningsféð var geymt í
Englandi, venjulega í nokkrar
vikur áður en því var slátrað.
Var það látið ganga þar í góð-
um högum og fitað eftir hrakn-
inginn í hafi. En rétt fyrir alda-
mótin varð á þessu breyting, sem
stórlega torveldaði flutning lif
andi fjár til Englands. Sam-
kvæmt nýjum lögum varð að
slátra fénu í sóttkví, þegar eftir
að það var komið á land. Þegar
svo var komið, mátti telja sauða-
útflutninginn að mestu leyti
útilokaðan í framtíðinni, a. m.
k. eins og samgöngum þá var
háttað,
Það var því sýnt, að leita yrði
nýrra úrræða og finna aðra út-
flutningsmöguleika.
Samvinnufélögin hófu þegar
forgöngu í því máli. Aðalúrræð
ið varð aukning ,og umbætur
saltkjötsframleiðslunnar. En
fleiri úrræði voru reynd, svo sem
stofnun samvinnurjómabúa og
aukning mjólkurframleiðslunn-
ar.
Meðferð sláturfjárafurða var
um þessar mundir hin þörmu
legasta og íslenzkt saltkjöt í
engu áliti. Mátti heita vonlaust
að vinna því sæmilegan markað
erlendis, nema stórfelldar um
bætur ættu sér stað á meðferð
þess. Nokkru fyrir aldamótin fór
Bogi Melsteð að rita um kjöt-
verkun og kjötverzlun íslend
inga. Kynnti hann sér kjötverk
un og sláturhús I Danmörku
Síðan varð hann hvatamaður að
stofnun Sláturfélags Suðurlands
og fékk ungan íslending í Dan-
mörku til að læra slátraraiðn
Haustið 1903 fór Hermann Jón
asson skólastjóri utan, til þess
að kyriha sér kjötsölumöguleika
Var för þessi farin á: vegum Bún
aðarfélags íslands, með styrk frá
ríkinu. En til fararinnar mun
einkum hafa verið stofnað fyr
ir hvatningu frá samvinnufélög
unum, eða forstöðumönnum
þeirra. í þessu sambandi má
geta þess, að búnaðarfélagsskap
urinn hefir að sjálfsögðu jafnan
náðst hefir.
í utanför sinni aflaði Her-
mann Jónasson sér ýmsra gagn-
legra upplýsinga, sérstaklega um
verkun og umbúðir saltkjötsins.
Tóku samvinnufélögin nú að
beita sér af alefli fyrir bættri
,meðferð saltkjötsins, svo að
hægt væri að gera það að sölu-
hæfri vöru, er gæti unnið sér
álit á erlendum markaði. Slátur-
hús voru reist á aðalútflutnings-
höfnunum. Árið 1908 áttu kaup-
félög og sláturfélög hér 12 slát-
urhús, og var það vel gert, þegar
Dess er gætt, að örfáum árum
áður höfðu þau engin verið. Á
dví ári .1908 samþykkti aðal-
fundur Sambandsins ákveðna
flokkun á útflutningskjötinu.
Árið eftir var enn hert á þessum
flokkunarreglum. M. a. var þá
ákveðið, að Sambandið skyldi
alls ekki senda út kjöt af fé, er
eigi næði ákveðnum lágmarks-
skrokkþunga. Sýnir þetta hina
ákveðnu vöruvöndunarstefnu.
Með þessum og fleiri aðgerð-
um tókst að koma meðferð og
verkun saltkjötsins í það horf,
að það varð falleg, góð og út-
gengileg vara. Á ræktun fjárins
mun þetta einnig hafa haft á-
hrif, þannig, að nú var keppt að
sem mestum skrokkþunga í stað
sem mestrar þyngdar á fæti áð
ur.
Þrátt fyrir ýmsa erfiðleika
tókst smám saman að vinna
sæmilega öruggan markað fyrir
saltkjötið, fyrst í Danmörku,
síðar í Noregi. Raunar var ætíð
verulegur hluti þess kjöts, sem
seldur var til Dánmerkur, flutt
ur þaðan aftur til Noregs og
seldur þar. Saltkjötið var i góðu
áliti í Noregi. Má m. a. marka
Dað af því, að er Norðmenn tóku
sjálfir að verka saltkjöt fyrir
rúmum áratug, fengu þeir menn
héðan til að kenna meðferð þess
Um langt skeið var saltkjöt
aðalútflutningsvara landbúnað
arins, og þrátt fyrir tollmúra í
Noregi og aðra erfiðleika, var
alltaf flutt út af því verulegt
magn, þar til núverandi heims
styrjöld lokaði þeim leiðum.
Vitaskuld var verðið misjafnt,
stundum mjög lágt, en sum árin
fékkst einnig fyrir það ágætt
verð. Að öllu athuguðu verður
ekki í efa dregið, að með af
skiptum sínum af saltkjötsverk-
un og saltkjötssölu hafi sam-
vinnufélögin og Sambandið unn
ið íslenzkum landbúnaði mjög
mikið gagn.
Kaupfélag Vestur-Húnvetninga einkum til að kenna fláningu.
hafði þá í undirbúningi. Jafn- Með þessu hefir verið reynt að
framt var sambandsstjórn falið bæta meðferð kjötsins og einnig
ÚÉflutiilngnr freðkjöls.
Á fyrsta starfsári Sambands
ísl. samvinnufélaga var því ný-
mæli hreyft á aukafundi, að
gera tilraun með útflutning á
kældu kjöti. Þótti þá sýnt, eins
og áður hefir verið á drepið, að
ekki væri byggjandi á útflutn
ingi lifandi fjár í framtíðinni. Á
fundinum var samþykkt að leita
samninga við önnur héruð um
útflutningstilraun þessa. Að
þessu sinni varð þó ekki af
framkvæmdum í þessa átt, enda
var þá fyrir alvöru horfið að
saltkjötsverkuninni, eins og áð
ur hefir verið frá sagt. En mál
þetta var ekki þar með úr sög
unni. Aldarfjórðungi síðar var
nýmæli þessu hrundið í fram
kvæmd fyrir atbeina Sambands
ins. Nokkur undanfarandi haust
hafði Sambandið gert tilraunir
með útflutning á kældu kjöti
Þótti augljóst, að ekki væri
leggjandi í slíkan útflutning í
stórum stíl, nema byggð væru
frystihús á útflutningshöfnum
og sérstakt kæliskip haft í för
um, en að öðru leyti gáfust þær
vel.
Á aðalfundi Sambandsins
1925 hafði því verið samþykkt
að skora á ríkisstjórnina að
undirbúa kaup á kæliskipi. Var
það í samræmi við tillögu minni
hlutans í kæliskipsnefnd, þeirra
Jóns Árnasonar og Tryggva Þór
hallssonar, en nefnd sú hafði áð-
ur verið skipuð af ríkisstjórn-
inni eftir hvatningu frá sam-
vinnumönnum. Á sama fundi
var samþykkt, að Sambandið
að leggja á ráð um, hvaða félög
önnur skyldu koma upp frysti-
húsum og hvenær.
Til þessa má rekja það, að
ríkisstjórnin samdi við Eim-
skipafélag íslands um byggingu
kæliskipsins Brúarfoss. Var það
skip fullbyggt árið 1927 og byrj-
aði þá um haustið að flytja út
frosið kjöt frá sambandsfélög-
unum og Sláturfélagi Suður-
lands til Englands. Höfðu þrjú
sambandsfélög komið sér upp
frystihúsum. Á næstu tveimur
árum byggðu fjögur sambands-
félög frystihús. Síðan hefir
frystihúsum félaganna fjölgað
; afnt og þétt. Eru þau nú 27 að
tölu, og auk þess á Sambandið
tvö frystihús, annað í Reykjavík,
hitt í Vestmannaeyjum.
Allmiklum vandkvæðum var
bundið að koma ísl. kjötinu inn
á brezkan markað og vinna því
3ar álit sem samkeppnisfærri
vöru. Enginn hörgull var á
kjöti frá hinum miklu kjöt-
framleiðslulöndum á suður-
hveli jarðar, og þau voru fyrir
löngu búin að ryðja sér til rúms
brezkum markaði og koma
vöruverkun í fast horf. Þurfti
nú að kynna sér kröfur brezkra
neytenda og meðferð og ein-
kenni þess kjöts, er áður hafði
verið selt á brezkum markaði.
Strax þegar hafizt var handa
um útflutning freðkjots, útveg-
aði Sambandið enska sérfræð-
inga til að leiðbeina um með-
ferð og mat á freðkjöti. Jafn-
framt gekkst Sambandið fyrir
Dvi,að maður var sendur tilNýja-
Sjálands til að kynna sér þar
slátrun og kjötfrystingu. Til
farar þessarar réðst Björn Páls-
son frá Guðlaugsstöðum. Þegar
hann kom úr þessari för, gaf
ríkisstjórnin honum erindis-
bréf sem kjötmatsmannl fyrir
frystihúsin. Árið 1932 voru, að
frumkvæði Sambandsins, sett ný
lög um kjötmat. Að tilhlutun
Sambandsins fóru tveir menn,
Deir Sæmundur Friðriksson og
Jóhann Kröyer, til Bretlands ár-
ið 1935. Urðu þeir síðan yfir-
matsmenn. Auk þess sem áður
er greint, komu hingað tvisvar
sinnum á vegum Sambandsins
brezkir sérfræðingar til að gefa
leiðbeiningar um meðferð
að fara þannig með féð, að það
svari þeim kröfum, er neytendur
gera, en þar er lagt meira upp
úr holdafari en skrokkþunga.
Allmörg ár fyrir núverandi
styrjöld seldi Sambandið tölu-
vert af frosnu kjöti til Norður-
landa, og líkaði það prýðilega,
bæði eðlisgæði þess og verkun.
Áreiðanlegt er, að kjötfram-
leiðslunnar hér hefðu beðið lítt
yfirstíganlegir erfiðleikar, ef
Sambandið og samvinnufélögin
hefðu eigi jafn djarflega beitt
sér fyrir hinni nýju verkunar-
aðferð og þvi að vinna hinu
frysta kjöti markað.
Afurðalögm.
Árið 1930 skall á geigvænleg &r:
sölukreppa fyrir ísl. afurðir. Hin 1934
mikla alheimskreppa var þá 4935
gengin í garð. Norðmenn hækk- j 1933
uðu hjá sér kjöttollinn 1932.! 4937
Með samningum fékkst hann að 4933
vísu lækkaður á tilteknu kjöt-
magni. En með þvi voru sölu-
möguleikar í Noregi minnkaðir.
Sama ár gerðu Bretar Ottawa-
samningana svonefndu, en af
þeim leiddi, að útflutningur á
frosnu kjöti til Bretlands var
mjög torveldaður. Af þessum
markaðsörðugleikum erlendis
leiddi sífellt vaxandi framboð á
afurðum landbúnaðarins á inn-
lendum markaði. Var fullkomið
öngþveiti ríkjandi í þeim efnum.
Kjötseljendur hrúguðu kjötinu
á Reykjavíkurmarkað og buðu
svo hverjir niður fyrir öðrum.
Var augljóst, að svo búið mátti
ekki standa. Sambandsstjórn á-
kvað því að tilhlutun Jóns Árna-
sonar framkv.stjóra, að kalla
saman sérstakan kaupfélags-
stjórafund. Fundur þessi var
haldinn í Reykjavík í marz
1934. Á honum .var rætt um af-
urðasölu landbúnaðarins á inn-
lendum markaði, ásamt endur-
bættu skipulagi á sölu sjávaraf-
urða, t. d. umbætur á skipulagi
S. í. F. og skipun Fiskimála-
nefndar. í upphafi þessa fundar
flutti Jón Árnason ýtarlegt er-
indi um ráðstafanir nágranna-
þjóðanna í þessum efnum og
lagði fram frumdrög að tillög-
um um skipun afurðasölumál-
anna. í málum þessum, þar á
meðal um kjötsöluna, samþykkti
fundurinn ýmsar tillögur, er
sniðnar voru eftir uppástungum
Jóns Árnasonar. Tillögur þessar
voru síðan lagðar fyrir aðalfund
Sambandsins* um sumarið og
samþykktar þar. Milliþinga-
nefnd, er skipuð hafði verið 1
þessum málum, fékk síðan til- ,
lögur þessar til meðferðar og
urðu þær svo uppistaða í kjöt-
lögunum og mjólkurlögunum, er
sett voru sem bráðabirgðalög
síðar á árinu og staðfest seinna
af Alþingi.
Með kjötlögunum svonefndu
var afurðasalan á innlendum
markaði skipulögð. Samkvæmt
þeim var skipuð Kjötverðlags-
nefnd, er ákveður kjötverö á
innlendum markaði, gefur leyfi
til slátrunar og heildsöluverzl-
unar með kjöt, skipuleggur kjöt-
söluna og ákveður verðjöfnunar-
gjald á kjöti, innan þeirra tak-
marka, sem lögin heimila.
Fullyrða má, að lög þessi hafi
náð tilætluðum árangri, þ. e. að
koma í veg fyrir óeðlilega og
skaðlega samkeppni á innlend-
um markaði.
Samkvæmt lögum þessum
hafa eftirfarandi verðbætur
verið greiddar á útflutt kjöt úr
verðj öf nunarsj óði:
Freðkjöt Saltkjöt
á kgr.: á kgr.:
QVz eyrir 14% eyrir
3 aurar liy2 —
5 — 10 —
5 — 6 —
71/2 eyrir 2y2 eyrir
0 — 0 —
Eins og af tölum þessum sést,
hefir hér ekki verið um mlkla
fjárupphæð að ræða. Og þar
sem verðjöfnunargjaldið var svo
takmarkað, varð ætíð að ákveða
markaðsverð á kjöti innanlands
með hliðsjón af útflutningsverð-
inu. Þó hafa bséndur ætíð eftir
að kjötlögin voru sett, fengið
nokkru hærra verð fyrir kjöt
selt innanlands. Afurðasölulögin
voru sett vegna framleiðenda af
brýnni nauðsyn. Segja má, að
flestir hugsandi menn hafi tek-
ið þeim með skilningi, enda þótt
þau riafi haft í för með sér all- _
verulegar skerðingar á athafna-
frelsi mannal Verður og eigi
annað sagt, en að þau hafi eftir
atvikum gefið góða raun.
1939
Ull.
Kaupfélögin beittu sér
snemma fyrir umbótum á ullar-
verkuninni. Árið 1886 var fyrir
tilstuðlan Kaupfélags Þingey-
inga Kristján Jónasson fyá
Narfastöðum sendur til Bret-
lands til að kynna sér, hvaða
kröfur Bretar gerðu um ullar-
verkuri. Síðan var Kristján við
ullarmat hjá K. Þ. tvö árin
næstu. Var þá lögð undirstaða
(Framhald, á 6. síOu)
Sigurður Helgason:
Nóbelsverðlaunaskáldið
Jóhannes V. Jensen
Sfðastliðið haust voru bókmenntaverðlaun Nóbels veitt
danska rithöfundinum Jóhannesi V. Jensen. Sú ákvörðun
mun hafa mælzt vel fyrir um öll Norðurlönd og víðar. Það
þótti makleg viðurkenning, að þessi skáldjöfur, sonur hinn-
ar hart leiknu dönsku þjóðar — maður, sem margsinnis
hefir verið talinn einna líklegastur til þess að hljóta þessi
verðlaun — skyldi nú verða sæmdarinnar aðnjótandi. —
Hér birtist fyrri hluti greinar, er Sigurður Helgason rit-
höfundur hefir ritað um Jóhannes V. Jensen að ósk
Tímans.
I.
Bókmenntaverðlaun Nóbels,
ein hin mesta og virðulegasta
viðurkenning, sem heimurinn
hefir skáldi að bjóða, féll að
þessu sinni í hlut danska
skáldsins Jóhannesar V. Jensens.
Hefir hann áður þótt líklegur
til að hreppa þetta hnoss, enda
er hann einhver afkastamesti
og víðlesnasti rithöfundur Dana.
Ekki hafa menn þó- ævinlega
verið á eitt sáttir um verðleika
hans, og fyrr á árum var hann
mjög umdeildur rithöfundur.
En frægð hans hefir stöðugt
farið vaxandi og nú er hann
hniginn á efra aldur, óánægju-
raddirnar um verk haris farn-
ar að þagna og aðdáendur hans
búnir að fá þeim mun betra
hljóð.
En þrátt fyrir skarpa gagn-
rýni fyrr á árum, hefir Jóh. V.
Jensen alla þessa öld almennt
verið talinn mikill rithöfundur.
Verk hans hafa frá öndverðu
verið svo miklum kostum búin,
að jafnvel þeir, sem ríkasta
höfðu andúðina gegn honum,
gátu ekki komizt hjá því að
viðurkenna þá, en létu í veðri
vaka, að þeim væri „um og ó“
og að í Jóh. V. Jensen værl
„bæði gull og grjót“, svo sem
forðum var kveðið um íslenzk-
an mann.
Óvenjulega stórfengleg stíl-
snilld er óefað sá þáttur í rit-
starfi Jóh. V. Jensen, sem lengst
og almennast hefir verið viður-
kenndur. í því efni hefir hann
lengi þótt standa framar öllum
samtíða rithöfundum, sem
danska tungu skrifa. Hug-
kvæmni hans og ímyndunarafl
hefir löngum þótt ótrúlega fjöl-
þætt og frjósamt, meðferð hans
á viðfangsefnunum sérkennileg
og auðþekkt, skarpskyggni hans
í athugunum verið viðbrugðið,
og vafalaust mætti nefna fleira,
sem menn hafa verið sæmilega
ásáttir um að telja meðal kosta.
En svo kemur að því, sem
menn voru álíka sammála um
að telja miður fara i ritum hans,
og er þar ekki heldur allt til
tínt, sem finnast mundi, ef vel
væri leítað
Hann hefir alltaf þótt djarf-
ur í fullyrðingum og hlífðarlaus
í dómum, ekki ævinlega sjálf-
um sér samkvæmur og taka
stundum aftur með annarri
hendinni, það sem hann gefur
með hinni, talsvert hrjúfur með
köflum og ekki alls staðar
smekkvís. Loks hafa sumar stað-
hæfingar hans þótt fremur vafa-
samaa- og talsvert margt í bók-
um hans stríða á móti alþekkt-
um og viðurkenndum niðurstöð-
um hinna lærðari manna.
Jóh. V. Jensen lét stranga
gagnrýni og harða dóma lítið
á sig fá og engan bilbug á sér
finna. Við og við létti hann þó
á sál sinni með þvl að grlpa
líka til gagnrýninnar og taka
bæði dómana og sjálfa dómar-
ana til athugunar. Síðan hélt
hann áfram að skrifa í sama
anda og fyrr. Og svo fór að
lokum, að ótrúlegar og vafa-
samar staðhæfingar voru naum-
ast nefndar framar í sambandi
við hann, og snilld hans talin
margfalt þýðingarmeiri en sá
lítilfjörlegi agnúi, að hann tæki
ekki til greina einhverjar forn-
fræðilegar uppgötvanir eða til-
gátur, enda þó að þær væru á-
litnar klára vísindi í öllum öðr-
um samböndum. Sést þannig
ljóslega munurinn á því að vera