Tíminn - 26.01.1945, Blaðsíða 3

T. blatt
TÍMPíN, iÖstudagiiiii 26. jan. 1945
3
EYSTEINN
JÓNSSON
BÓKMENNTIR OG LISTIR
Aukin samtök útvegsmanna
nm verzlun og iðnað
I.
Fátt er þýðingarmeira fyrir
sjávarútveg landsmanna en að
þeir, sem að honum vinna, njóti
þess arðs, sem fiskveiðarnar gefa
í aðra hönd. Ef ekki er hægt að
tryggja þetta, þá verður sjávar-
útvegurinn ekki fær um að taka
upp samkeppni við sams konar
framleiðslu annara þjóða.
Þegar litast er um í landinu
og athugað, hvernig ástatt er í
þessum efnum, þá sést, að
ástandið er ekki gott.
Verði mönnum litið til land-
búnaðarins til samanburðar, þá
kemur í ljós, að þar er mun bet-
ur ástatt í þessum efnum.
Landbændur hafa svo að segja
alla verzlun sína í eigin hönd-
um og samvinnufélög þeirra
reka sláturhús, frystihús, mjólk-
urbú, rjómabú og- annan iðnað
í þágu landbúnaðarins. Með
þessu móti tryggja bændur sér
rétt verð fyrir afurðir sínar.
Þetta þykir nú orðið alveg
sjálfsagður hlutur, en ekki hefir
það þó ætíð verið svo. Þessar
framfarir hafa kostað mikla
baráttu og mikið erfiði, en
árangurinn er þó það góður orð-
inn, að nú þætti hin mesta fjar-
stæða, ef einhver héldi því fram,
að heppilegra væri fyrir land-
bændur, að kaupmenn önnuðust
verzlun þeirra og félög gróða-
manna rækju frystihús þeirra
og mjólkurbú.
Auðvitað er það einnig fjar-
stæða, að verzlun sjávarútvegs-
ins sé í höndum kaupmanna og
frystihús, lifrarbræðslur og
hvers konar annar iðnaður, sem
að réttu lagi á að vera rekinn
í þjónustu útgerðarinnar, sé
rekinn í gróðaskyni. En þó er
þessu þannig farið víða á land-
inu enn þann dag í dag.
Frystihús þau, sem hér hafa
risið upp á undanförnum ár-
um, eru t. d. flest í höndum ann-
ara en útvegsmanna sjálfra og
ekki rekin í þjónustu þeirra,
eins og vera ætti. Af um 60
frystihúsum, sem rekin eru í
landinu, eru ekki nema 10—20
rekin af samvinnufélögum eða
samtökum útvegsmanna. Þetta
má ekki svo til ganga lengur.
Útvegsmenn verða að taka
þessl mál í sinar hendur og
önnur hliðstæð málefni. Það
verður að koma þessum málum
þannig fyrir, að fiskfrysting,
lifrarbræðsla, vinnsla úr fisk-
úrgangi og annar iðnaður í þágu
útgerðarinnar sé rekinn fyrir
reikning útgerðarmanna og
hlutasjómanna og þannig tryggt
að þeir fái rétt verð fyrir afurð-
irnar.
Ennfremur væri rétt, að sam-
vinnufélög útgerðarmanna hefði
með höndum rekstur vélaverk-
stæða og verkstæða til þess að
smíða báta og gera við báta.
Það er á allra vitund, að stór-
kostlegir fjármunir hafa verið
dregnir úr höndum sjávarút-
vegsins vegna þess, að útvegs-
menn hafa ekki, margir hverjir,
búið við sannvirðisverzlun, né
haft iðnað þann, sem fyrir þá
skiptir mestu máli, í sinni þjón-
ust. Það eru ekki smáar fjár-
hæðir, sem útgerðin hefir misst
af vegna skipaviðgerðanna, t.
d. á undanförnum áratugum. Og
þannig mætti lengi telja.
Sú hætta vofir beinlínis yfir
útgerðinni, vegna þeirrar stefnu,
sem ofan á hefir orðið í fram-
kvæmdinni um byggingu og
rekstur hraðfrystihúsa, að út-
gQrðarmenn geti átt undir högg
að sækja á næstu árum um
verðið á hraðfrystum fiski inn-
anlands. Sannvirði á hrað-
frystum fiski verður ekki tryggt
í þeim viðskiptum, nema með
því, að svo mörg hraðfrystihús
séu rekin með myndarskap á
sannvirðisgrundvelli, að þau geti
ráðið fiskverðinu. í því efni er
þó bót í máli, að nú þegar eru
nokkur slík hús í rekstri sam-
vinnufélaga, en þau eru allt of
fá og dreifð enn sem komið er.
Svipað má segja um lýsið.
Milliþinganefnd í sjávarút-
vegsmálum hefir með höndum
endurskoðun laga um Fiski-
málasjóð, en eins og kunnugt
er, þá hefir hann á undanförn-
um árum stutt byggingu hrað-
frystihúsa og aðrar fram-
kvæmdir í sjávarútvegsmálum.
Það er mín tillaga í þeim mál-
um, að framvegis verði þau
samtök hiklaust látin sitja fyrir
stuðningi til þess að koma upp
hraðfrystihúsum, lifrarbræðsl-
um, fiskimjölsverksmiðjum,
véla- og viðgerðaverkstæðum
og öðrum iðnaði í þágu sjávar-
útvegsins, sem afdráttarlaust
reka þessi fyrirtæki á sannvirð-
isgrundvelli í þjónustu útvegs-
manna og fiskimanna.
Vil ég láta ganga svo fast
fram í þessu nauðsynjamáli, að
ekki verði neinum öðrum en
slíkum samtökum veittur stuðn-
ingur, fyrr en Fiskifélag íslands
hefir gert árangurslausa til-
raun til þess að koma þeim á,
þar sem þau ekki eru fyrlr.
Geri ég ráð fyrir, að milli-
þinganefndin fallist á þessa
stefnu, og að hún komi til fram-
kvæmda á næstu árum.
En það skiptir þó auðvitað
mestu máli, að sjávarútvegs-
menn sjálfir hefjist handa —
ýmist á þann hátt að fylkja
sér í kaupfélögin og fela þeim
að annast þessi verkefni eða með
því að bindast sérstökum sam-
tökum á samvinnugrundvelli um
þau verkefni, sem heppilegra
þætti að annast þannig. Getur
það farið nokkuð eftir stað-
háttum hvernig fyrirkomulagið
er í einstökum atriðum.
II.
Þótt víða sé slæmt ástandið í
þessum efnum nú, eins og á var
drepið að framan, þá er því þó
ekki alls staðar til að dreifa.
Sums staðar hefir verulega á-
unnizt. En ekki er mér kunnugt
um, að þessum málum sé nokk-
urs staðar lengra komið en í
Neskaupstað, sem er einn mynd-
arlegasti útgerðarstaðurinn á
landinu, og við Eyjafjörð, þar
sem hið glæsilega samvinnufé-
lag Eyfirðinga hefir verzlunar-
mál útvegsins með höndum.
í Neskaupstað hafa útgerðar-
menn fyrir löngu stofnað með
sér samvinnufélag, sem í dag-
legu tali er kallað SUN. Verður
hér sérstaklega bent á Neskaup-
stað; þar eru mér þessi mál
kunnust. Félag þetta hefir frá
öndverðu haft afskipti af inn-
kaupum á hvers konar útgerðar-
nauðsynjum og af sölu afurða,
hvorttveggja með mjög góðum
árangri fyrir félagsmenn.
Nú á stríðsárunum hefir fé-
lagið haft veruleg afskipti af
útflutningi fisks frá Neskaup-
stað með glæsilegum árangri.
1943 tók félagið á leigu eitt
skip til fiskflutninga og gat fé-
lagið þá borgað 27% hærra verð
fyrir þann fisk, sem það flutti
út sjálft.
Á árinu 1944 hefir félagið haft
á leigu nokkur skip til fiskflutn-
inga, og er sá árangurinn, að
félagið getur greitt 19% hærra
verð fyrir allan fisk félags-
manna en orðið hefði, ef fiskur-
inn hefði verið seldur föstu
verði.
Er það álit útvegsmanna þar
á staðnum, að í óefni væri kom-
ið afkomu þeirra, eins og allt er
í pottinn búið, ef þeir hefðu ekki
haft samvinnufélag sitt til þess
að styðjast við um útflutning-
inn.
Þá hefir félagið tekið sér fyrir
hendur að verzla með olíu handa
félagsmönnum. Hefir félagið
keypt olíugeymi, sem þar var áð-
ur í sambandi við síldarverk-
smiðju. Hefir félagið selt olíu við
mun lægra verði en áður þekkt-
ist og mun hafa verið fyrst allra
að notfæra sér þá nýskipan olíu-
verzlunarinnar, sem á var byrj-
að fyrir forgöngu Vilhjálms
Þór.
Félagið hefir nú með höndum
ýmsar ráðagerðir varðandi
framtíðina. Er meðal annars í
undirbúningi, að félagið kaupi
sjálft skip til þess að flytja fisk
á markað fyrir félagsmenn.
Félag þetta er og hefir frá
öndverðu verið starfrækt á
hreinum samvinnugrundvelli og
munu forráðamenn þess full-
komlega hafa í hyggju að starfa
þannig framvegis.
Samvinnufélag útgerðarmanna
í Neskaupstað er glæsilegur
vottur þess, hverju áorka mætti
fyrir útgerðina með félagssam-
tökum og samheldni.
Ættu útvegsmenn víðs vegar
um landið að gefa þessu fordæmi
gaum og vera minnugir þess um
leið, hvert lið landbúnaðinum
„JOt vil éfi — út“.
Prentstofan ísrún hefir feerzt
talsvert í aukana um bókaút-
gáfu upp á síðkastlð. Er gott til
þess að vita, og það því fremur
sem bækur þær, er hún hefir
tekið til útgáfu hafa sumar ver-
ið ágætisbækur eftlr innlenda
rithöfunda, svo sem Húsið í
hvammlnum eftir Óskar Aðal-
stein Guðjónsson og þó sér-
staklega Förunautar eftir Guð-
mund Gíslason Hagalín, og
aðrar hinar snotrustu. Er þáð
óneitanlega mikils vert menn-
ingarmál fyrir ísafjarðarkaup-
stað og byggðarlögin vestra, að
þar sé góð prentsmiðja og hald-
ið uppi útgáfustarfi, sem ekki
miðast einvörðungu við þykkt
og fjölda útgáfubókanna, eins
og of víða vill við brenna. Ættu
Vestfir^ingar að efla þessa
starfsemi eftir föngum og gera
hana sem fjölbreyttasta, áður
en boðaföll nýrra fjárhagsörð-
ugleika taka að rísa og ógna
þeim rekstri, sem ekki stendur
þeim mun fastari fótum.
Einnar þeirra bóka, sem ís-
rún gaf út í haust hefir eigi
verið getið hér í blaðinu. Það
er skáldsaga eftir norskan rit-
höfund, Ragnar Arntzen að
nafni, og heitir „Út vil ég — út“.
Þýðandi er Gunnar Andrew.
Höfundur þessarar bókar mun
vera ungur og bókin hafa komið
út i Noregi stuttu áður en ó-
friðurinn skall á. Aðal sögu-
hetjan er ungur piltur, sem
hefir verið að samvinnu um
verzlun og iðnað.
Nú eru að verða gerbreytingar
á fiskverzluninni, og ættu út-
vegsmenn hvarvetna um landið
að taka hana nú í sínar hend-
ur, annaðhvort með stofnun
sérsamlaga eða með því að
fylkja sér i samvlnnufélögin,
sem fyrir eru og fela þeim fisk-
verzlunina.
Ef núverandi ríkisstjórn hefði
skilning á þessu máli, þá hefði
hún stutt þessa stefnu og séð
samlögum fyrir leiguskipum við
sannvirði. Það hefir hún ekki
gert, en gælir i þess stað við og
ýtir undir brask með fiskinn.
En þótt stjórnin sé skamm-
sýn og taki mikið tillit til milli-
liðanna, þá verða útvegsmenn
eigi að síður að nota nú tæki-
færið og koma fisksölunni, af-
urðasölunni allrl og verzluninni,
á hreinan samvinnugrundvöll.
Fordæmi eru nóg og glæsileg,
og þau sýna hvert stefna skal.
hverfur frá atvinnuleysinu í
heimbyggð sinni, litt reyndur á
lífsins Stórasjó, og leltar sér
vinnu í námabæ norður í landl.
Seglr í bókinni frá lífinu meðal
námamannanna og þvi, sem þar
dreif á daga hins unga manns,
unz hann býst til skips og kveð-
ur ástmey sína í sögulok. Þarna
ber sitthvað við, og skiptist á
gaman og alvara. Frásögnin er
hispurslaus og þó aldrei klúr,
létt og lipurleg. Þetta er að
mörgu leyti snotur saga, þótt
skrifuð sé út frá sjónarmiði
vissrar stjórnmálastefnu, jafn-
aðarstefnunnar, og hinn sæmi-
legasti skemmtilestur, undir-
straumur hennar hlýr og mann-
legur.
Bókin er 224 blaðsíður að
stærð og kostar 20 krónur ób>,
en 30 krónur í shirtingsbandi.
Sjjómenn.
Nýlega er komin út í íslenzkri
þýðingu bók danska rithöfund-
arins Peter Tutein, Sjómenn.
Hannes Sigfússon hefir islenzk-
að bókina, en útgefandi er
Bókaútgáfa Pálma H. Jónsson-
ar, Akureyri.
Sjómenn fjalla um selveiðar
í Norðurhöfum, og er lýst i bók-
inni veiðiför á norsku selveiði-
skipi. Norðmenn stunduðu
miklar selveiðar á þessum slóð-
um fyrir styrjöldina og höfðu af
því drjúgar tekjur.
Yfir selveiðunum hefir löngum
verið mikill ævintýrablær. Þær
voru erfiðar og hættulegar og
reyndu mjög á kjark og karl-
mennsku. Hins vegar var það
hverjum ungum manni ærið
metnaðarmál að vera hlutgeng-
ur til þeirra mannrauna og
svaðilfara,sem veiðunum fylgdu.
Bók Peter Tutein er greinar-
góð og skemmtileg lýsing á sel-
veiðunum og daglegu lífi veiði-
mannanna. Lesandinn verður
handgenginn skipshöfninni, sem
frá er greint, og fylglst af alhug
með starfi liennar. Hann verð-
ur þátttakandi í hættum og
harðræðum, vonbrigðum og sig-
urgleði veiðimannsins. Ekkert
smáatriði í daglegu lífi skip-
verja fer fram hjá honum. Að
lokum kynnist hann svo ævin-
týrum og gleðskap selveiði-
mannanna, þegar þeir koma til
hafnar eftir vel heppnaða veiði-
för.
Bók þessi er prýdd nokkrum
skemmtilegum teikningum. Hún
kostar 16 krónur óbundin og 24
krónur í bandi.
Guðmundur Ingi Kristíánsson:
Skntnöldin og
böfnndnr bennar
Guffmundur Ingi Kristjánsson, skáld á Kirkjubóii í Ön-
undarfirffi, hefir sent Tímanum tii birtingar þessa grein
um hiff mikla rit, „Skútuöldina", og höfund þess, fræffi-
manninn Gils Guffmundsson. En, sem kunnugt er, er Gils
Vestfirffingur eins og Guðmundur Ingi, og menn og mál-
efni á Vestfjörffum koma mjög viff sögu í Skútuöldinni,
eins og aff líkum lætur, því aff Vestfirffingar hafa löngum
sótt sjóinn fast og veriff áræffnir athafnamenn.
I.
Skútuöldin hefir líklega vakið
meiri eftirtekt en aðrar bækur,
sem út hafa komið á þessum
vetri. Áður en hún kom í hend-
ur manna, var það einkum
tvennt, sem beindi athygli fjöld-
ans að henni. Fyrst var það, að
hún var rituð um efni, sem
áður var lítt kannað, en þó hug-
stætt öllum þorra manna. Um
land allt voru gamlir skútu-
menn og ættingjar þeirra, sem
hlökkuðu til þess að fá í hendur
það rit, er segði sögu skútuald-
arinnar á þann hátt, sem vert
væri. Allir þeir, sem kynnast
vilja sögu íslendinga á síðari
tímum, væntu þess, að bókin
myndi færa þeim mikla fræðslu
og merkilega. Allur fróðleikur
um skútuöldina, útgerðarmenn,
skip og áhafnir lá í molum og
hrafli á víð og dreif, og sumt
af honum aðeins í minni manna.
Með því að semja þessa bók var
því unnið það starf, er nauð-
syn bar til að vinna sem fyrst,
og íslendingar áttu þar i vænd-
um fagran þátt úr endurreisn-
arsögu sinni.
í annan stað var rithöfund-
urinn, sem tók bókina saman,
öllum landslýð að góðu kunnur,
þótt hann væri ungur að aldri.
Hann hafði vakið á sér eftirtekt
með útvarpserindum og upp-
lestri, og luku menn jöfnu lofs-
orði á framburð hans, efnismeð-
ferð og orðfæri. Hann hafði
skrifað vinsæla bók, og var hún
að miklu leyti um sjómenn og
sjómannalíf. Sýndi hún glöggt,
að höfundurinn kunni jafnt að
lýsa vinnubrögðum og ævintýr-
um, og mannlýsingar hans urðu
minnisstæðar. Það var því álit
flestra manna, að Guðjón Ó.
Guðjónsson hefði valið réttan
mann, er hann réð Gils Guð-
mundsson til að rita sögu skútu-
aldarinnar, þessa merka tíma í
sögu íslendinga. '
Mér þykir líklegt, að enginn
maður hafi orðið fyrir von-
brigðum, er hann fékk í hendur
þetta fyrra bindi, sem út er
komið af Skútuöldinni. Orðstír
bókarinnar fór út um land á
undan henni sjálfri. Maður og
maður hafði séð hana í Reykja-
vík, áður en hún kom til bók-
sala i fjarlægum fjörðum, og
vegna vitnisburðar þessara
manna, biðu margir aðrir með
óþreyju og eftirvæntingu. Og
að lokum kom bókin, og fengu
hana þó færri en vildu.
Þetta bindi kostaði 65 krónur
óbundið, og sumum virtist það
nokkuð dýrt, áður en þeir at-
huguðu málið. En sú skoðun
hlaut að breytast við fljótlegt
yfirlit. Bókin er 590 blaðsíður í
stóru broti, og í henni eru 200
myndir af mönnum, skipum og
útgerðarstöðvum. Pappírinn í
bókinni er svo góður, að mynd-
irnar munu njóta sín svo vel,
sem framast var kostur á.
Margar þessara mynda- hafa
verið tíndar saman víðs vegar
um landið, og lítill hluti þeirra
mun hafa verið prentaður áður.
í myndunum liggur því mikill
kostnaður, en þær eru mikil
prýði á bókinni og margar
þeirra nauðsynlegur í slíkri sögu
sem þessi er.
Auk alls þessa liggur geysi-
mikil vinna bak'við lesmál bók-
arinnar. Höfundurinn hefir
þurft að ferðast um landið, tala
við marga menn, lesa öll blöð
frá dögum skútualdarinnar og
margt fleira, kanna handrit, út-
gerðarbækur, hreppsbækur og
verzlunarbækur. Það væri því
engin furða, þó að þessi bók
væri miklu dýrari en erlend
skáldsaga eða ævisaga, sem
hefði verið tekin ofan úr hill-
unni, þýdd og gefin út fyrir jól-
in. En blaðsíður sumra þeirra
munu þó seldar fyrir meira en
11 aura hver.
Skútuöldin er eigi aðeins
prýðileg bók að ytra útliti. Efni
hennar og orðfæri er ekki síður
glæsilegt. Útgerðarsaga þilskip-
anna er þar svo-prýðilega sögð,
að hún er heillandi lestur. Þar
eru margar mannlýsingar með
ágætum. Ég hygg, að Bjarni
riddari Sívertsen og Ólafur
kaupmaður Thorlacius verði ó-
gleymanlegir flestum þeim, sem
lesið hafa þætti þeirra í Skútu-
öldinni. En það er eins með þessa
brautryðjendur og marga aðra,
sem Skútuöldin segir frá, að al-
þýða manna hefir vitað lítil
deili á þeim og afrekum þeirra í
þágu þjóðar sinnar. Það er vel,
að nú hefir verið bætt úr þessu,
— því að Skútuöldin er orðin
alþýðubók.
í þessu bindi Skútualdarinnar
eru lengstar frásagnir um mestu
brautryðjendurna og helztu út-
gerðarhöldana. Síðara bindið
færir okkur meira af sjómanna-
sögum. Þó eru í þessu fyrra
bindi margar góðar lýsingar á
fræknum formönnum og fleir-
um, er við sögu koma. Sumar
þeirra eru svo snjallar og gagn-
orðar, að ekki svipar til annars
fremur en góðra mannlýsinga í
íslendingasögum. Hefi ég fund-
ið ánægju eldra fólks yfir því,
hve sannar og glöggar eru lýs-
ingarnar á þeim mönnum, sem
það hefir þekkt. Hefir margur
góður drengur eignazt varan-
legan bautastein í þessu riti, en
legið áður óbættur hjá garði eða
í söltum sjó.
Tvennt hefir vakið furðu
mína, er ég kynntist þessari bók.
Annað er það, hve miklu efni
höfundurinn hefir safnað sam-
an á skömmum tima, en hitt
er það, hve vel og skipulega því
er fyrir komið. En ekki undr-
ast ég orðfæri höfundar né ein-
stakar frásagnir, því að mér var
áður kunn geta hans í þeim efn-
um.
Það er góður kostur á Skútu-
öldinni, að höfundurinn grein-
ir heimildir sínar að enduðum
hverjum kafla. Áhugasömum
mönnum er þar vísað á meiri
fróðleik um sama efnú Jafn-
framt er hægt að kynna sér,
hvernig höfundurinn hefir not-
að heimildir sínar. Heimilda-
skrár þessar mættu verða mörg-
um rithöfundum til fyrirmynd-
ar. Það er mikill velgerningur að
greiða fyrir góðum lesendum á
þennan hátt.
Eitt atriði í formála ritsins
vakti sérstaklega athygli mína.
Höfundurinn leiðréttir þar tvær
villur í bókinni og nefnir þær
„pennaglöp". Þetta er nýstár-
legt. Það er venja í flestum bók-
um að kalla allar skekkjur
prentvillur, jafnvel þó að þær
séu bersýnilega komnar frá höf-
undarins hendi. En hér er ekki
verið að skella skuldinni á aðra.
Gott er hverjum höfundi að
kynna sig að slikri samvizku-
semi og ábyrgðartilfinningu.
Fyrir nokkrum dögum ræddi
ég við gamlan skútuskipstjóra
um Skútuöldina. Auðvitað átti
hann bókina. Tvennt fann hann
að henni í viðtali okkar. Annað
var það, að myndin framan á
bókinni væri ekki eins og ætti
að vera. Siglurnar væru of lág-
ar og mennirnir rangstæðir. Hitt
var það, að ekki sæist í bókinni,
að Jón Laxdal hefði verlð verri
maður í viðskiptum en Árni
Jónsson! — Mér verður þetta
minnisstætt.
Það var ekki ætlun mín að
skrifa ritdóm um Skútuöldina.
Það er ekki á mínu færi að gera
það, svo að vel sé. En ég hefi
góða aðstöðu til að skrifa nokk-
ur orð um höfund hennar. Til
þess er nú tvöföld ástæða, út-
koma þessa rits og þrítugsaf-
mæli höfundarins um síðustu
áramót.
II.
Gils Guðmundsson er fæddur
i Hjarðardal innri i Önundar-
firði 31. desember 1914. Foreldr-
ar hans eru Guðmundur Gilsson,
bóndí I Hjarðardal, og Sigriður
Hagalínsdóttir, kona hans. Guð-
mundur var áður á þilskipi við
færaveiðar og hlaut góðan orð-
stír.bæði fyrir afla og alla stjórn.
Ekki er hann þó nefndur í
Skútuöldinni, enda er þeim
frændum annað ofar í hug en
hól um sjálfa sig og eigin at-
hafnir.
Þegar ég var um tvítugt, tók
ég fyrst að mér barnakennslu í
átthögum mínum. Glls var þá í
skóla hjá mér veturinn áður en
hann fermdist. Kennt var tvo
daga í viku, og var kennslan
næsta lausleg, enda var undir-
búningur minn lítill að lestri og
enginn að skólanámi. En all-
margir heimastílar voru skrif-
aðir. Vakti það þá athygli mína,
hve Gils skrifaði góða stíla, þeg-
ar hann fékk nægan tima til að
semja þá. Báru þeir vitni um
óvenjulega þroskaða málkennd
og mikið vald yfir lýsingum og
frásagnarhætti. Tvo af þessum
stílum á ég enn, og eru þeir mér
nokkurs konar fermingarmynd
af frægum manni.
Áður en þetta gerðist, hafði
Gils dvalið nokkrar vikur við
nám á öðru heimili en sínu og
(Framhald á 6. síðu)