Tíminn - 09.02.1945, Blaðsíða 8

BAGSKRÁ er bezta íslenzha tímaritið um
þjjóðfélai/smál. W
■ 1 y

REYKJAVÍK
Þclr, sem viljju kt/nna sér þjjóðfélagsmál, Intt-
lend og útlend, þurfa að lesa Dagskrá.
9. FERR. 1945
11. blað

A.WMAIJL TMJflAMS
.Cgaíl^uei . Ö19ÍS9KS
Erlendui' i - Jiluta j;ígstöðvanna héldu
Jafinnn: iB^hdkiifiéHh !áfrám sókn inn í
JÝfebrúííéfl súúttúcíagui'r 9r! <‘Ioaí
Baiiclaríkjanicim 'ía*
ii.óf.far'jg fíM f Mahilla.
Luzon: Her Bandaríkjanna
tö&úötlffftPh 'áíkWilM’ óg' ör'bar-
iztisíi borginnLö Bandarláki i 'fán-ií
in[n í í1>iakt)r :aÆ1fft?ieYáSft feiibftrgx;
SÉbH ]W&c01#3,í& tí^pw
hafa yerið léystir úr „haldl. .
Austurvígstöðvárnár: Grimmi-
ie|n^íi^ÉaclMi*ÍThá8í' á^'tóéiárii
víglíhú ausfcan: Oderfljóts, milli
Kúrstinn o@ í Pránkfurt: Hússum
dkgáf!fJÍíórgiriM:rrI, m'J" <ÍJ!
í Vesturvígstöðvarnar: Prakkar
Uhh'U filBtafclí .Elsass. Sagt frá
miklum: - liðssamdrætti Banda-
ma|ina á^R^rvígstöðvunum.
él febrúar, mánudagur:
Raíssar komnir
j’fir Odcr;
Áústúrvígstöðvarnar: Rússar
tílkyttntti, að her Zukovs væri
víða koriiinn að Oder báðumeg-
iniíKústTiru'ien ;her Konievs væri
kominn véstur yfir Oder milli
borganna Breslau og Oppeln í
Slesiu óg byrjaður,sókn þar. Við
Königsberg unnu Rússar á.
Vesturvígstöðvarnár: Banda-
menn tilkynntu, að Þjóðverjar
hafi misst 220 þús. manns síðan
þeir hófu gagnsóknina 17. des„
en alls hefðu þeir misst 1.2 milj.
á vesturvígstöðvunum frá inn-
rásardegi, þar af 860 þús. fanga.
Frakkar þrengdu að leifum
þýzka hersins í Elsass og á mið-
hluta vígstöðvanna héldu
Bandaríkjamenn áfram sókn
inn í Sigfriedvirkjabeltið.
Frakkland: De Gaulle hélt
ræðu, þar sem hann krafðist
að allt land vestah Rínar, ásamt
Ruhrhéraði, yrði tekið af Þjóð-
verjum. Hann kvað Frakka
ekki verða bundna af n/inum
samningum stórveldanna, ef
þeir samþykktu þá ekki sjálfir.
Pólland: Formælandi lepp-
'stjórnarinnar pólsku lýsti yfir
því, að Pólverjar myndu strax
taka að sér borgaralega stjórn í
þýzku héruðunum austan Oder,
er Rússar hefðu hernumið, þar
sem þau myndu verða pólsk til
frambúðar.
6. febrúar, þriðjudagur:
Sókn Rússa
í Slesíu.
Austurvígstöðvarnar: Her
Konievs tók nokkrar borgir í
Slesíu fyrir vestan Oder, m. a.
Ohlau og Brieg. Markmið hans
er talið að umkringja Breslau.
Her Zukovs átti í hörðum or-
ustum og nálgaðist Kústrin.
Þjóðverjar tilkynntu, að Rússar
hefðu brotizt inn í Posnan í
Póllandi og Elbing í Austur-
Prússlandi og væru háðir þar
götubardagar.
Veáturvígstöðvarnar: Á mið-
SiegfriÖvlrkjabeltið og nálgast
þarivatnsstíflur, sem Ruhrhérað
fær frá allmikla raforku.
iyx alfirir:
Luzon: Bandarikjámenn héldu
áfram að hreinsa til í Manilla.
sJápánir kveiktu í stórum hluta
borgarinnar.
7. febrúar, miðvikudagur:
Ráðstefna Roose-
velts, Churchills
og Stalins.
Stórveldaráðstefna: Opinber-
lega tilkynnt i Washington,
Lohdon og Moskvu, að Roose-
velt,- Churchiil og Stalin hafi
fyrir nokkru komið sar/.an á
ráðstefnu í bæ einum við
Svartahaf. Ennfremur var til-
kynnt, að algert samkomulag
væri orðið um lokasóknina gegn
Þýzkalandi, en eftir væri að
ræða um friðarmál.
Austurvígstöðvarnar': Orustur
voru harðastar í Slesíu, þar sem
her Konievs hélt áfram að bæta
aðstöðu sína. Litlar breytingar
annars staðar.
Vesturvígstöðvarnar: ^er
Pattons á miðvígstöðvunum
sótti yfir ána Our, sem er á
landamærum Þýzkalands og
Luxemburg, á 40 km. víglínu.
Fyrírspurnír til sauð
íjársjákdómanefndar
Er það virkilega rétt, að blóð-
prófun sú, sem dr. Björn Sig-
urðsson læknir framkvæmdi á
sauðfé, sem grunað er að hafa
garnaveiki, sé ekki ábyggilegri
en það, að ólík útkoma geti
fengizt við rannsókn á tveimur
sýnishornum af blóði úr sömu
kind, sem tekið hefir verið sama
daginn, eins og skýrsla Sigur-
jóhs Péturssonar á Álafossi, sem
birt var í Vísi, bendir til?v
Ennfremur vil ég spyrja sauð-
fjársjúkdómanefnd, hvort hr.
alþingismaður Sigurður Bjarna-
son frá Vigur hafi haft rétt að
mæla, er hann fullyrti í útvarp-
inu á mánudagskvöldið var, að
engin kind væri nú lifandi af
þeim, sem gefið var inn s. 1. vet-
ur lyf það, sem Sigurjón á Ála-
fossi nefnir Ála, og hann telur
að geti læknað mæðiveiki?
Ég sný mér til sauðfjársjúk-
dómanefndar með þessar fyrir-
spurnir, vegna þess, að hún
hefir víðtækt ráðstöfunarvald
yfir sauðfé okkar bænda, og
rannsóknir þær, er hér um ræð-
ir, munu gerðar að meira eða
minna leyti á vegum nefndar-
innar. \
Hannes Pálsson.
Hkrlfstofnr
borgardómara
ei*ú fluttar í Tjarnargötu 10 (fjórðu hæð)
Gengið Inu frá Vonarstrseti.
% RORGARDÓMARIWM
t REYKJAVÍK.
Samkomudagur næsta þings
(Framhald af 1. síðu)
mál þingsins fengju eða hvort
þau fengju nokkra afgreiðslu.
Ef svo yrði horfið að því ráði að
kjósa, gætu þær kosningar ekki
farið fram fyrr en i lok nóv-
embermánaðar eða jafnvel ekki
fyrr en í desember, og væri
það gersamlega óhæfilegt.
Vera má, að óþarfi sé að ótt-
ast, að ekki fáist meiri hluti í
þinginu fyrir ákvörðunum um
lausn hinna stærstu mála, svo
sém dýrtíðarmálsins og fjár-
hagsmálanna. En vegna þess,
hvernig gengið hefir hingað til
um afgreiðslu þessara mála, t.
d. dýrtíðarmálsins, finnst mér,
að ekki sé það óhugsandi) að
enn muni það reynast erfitt að
fá því til lykta ráðið á þann
hátt, sem alþjóð manna væri
hagfelldast. Léleg afgreiðsla á
því máli er ef til vill engu betri
en engín lausn, og mundi leiða
til ófarnaðar fyrir þjóðina og
hað þegar á næsta hausti.“
Þá víkur Jörundur að þeim
höfuðmálum, sem bíða næsta
bings og þá fyrst og fremst
fjármálunum og dýrtíðarmálun-
um. í fjármálunum er viðhorf-
Ið þannig, að tekjur ríkisins á
fjárlögum þessa árs eru áætl-
aðar 110 milj. kr. og í nýjum
ikattafrv. 24 milj. kr. eða alls
134 milj. kr. Gjöldin á fjárlög-
unum erú áætluð 110 milj. kr.,
en fyrirsjáanlegar greiðslur ut-
an fjárlaganna verða alltaf 30
milj. kr. Ríkið skortir því fyrir-
^jáanlega margar milj. kr. til
að geta staðizt óumflýjanleg
gjöld á þessu ári. Á næsta ári
hljóta útgjöldin þó enn að
hækka, bæði vegna nýrra
tryggingalaga, sem stjórnin hef-
ir lofað,* og launalaganna, sem
bá gilda allt árið, en aðeins í 9
mánuði á þessu ári. Hins vegar
munu tekjurnar lækka, þar sem
stjórnin hefir lofað afnámi
veltuskattsins. Af þessum og
fleirum ástæðum verður samn-
ingu næstu fjárlaga hinum
mesta vanda bundinn, ef ekki
verður breytt um stefnu. í^dýr-
tíðarmálunum er viðhorfið
bannig, að vísitöiunni er hald-
ið niðri með stórfelldum milj.
greiðslum, en þó ekki lengur
en til 15. sept. næstk., nema
annað verði ákveðið af Alþingi.
Falli þessar greiðslur niður,
hækkar . innanlandsverðið tll
stórra muna og kaupgreiðslur
munu áukast svo, að það mun
reynast mörgur\ atvinnugrein-
um lítt eða ekki bærilegt. Þá er
lækkun fiskverðsins talin yfir-
vofandi og enn ekki séð, hvernig
horfir með síldveiðarnar í sum-
ar.
Eftir að hafa rakið þessi mál,
segir Jörundur:
„Af því, sem nú hefir lítillega
verið drepið á, virðist mér það
sjáanlegt, að ekki er hægt fyrir
Alþingi og ríkisstjórn að skjóta
sér undan þeirri skyldu að gera
róttækár ráðstafanir til ör-
yggis og viðreisnar fjármála og
atvinnulífi landsmanna. Ætti
nú að fara að verða auðsóttara
að koma þeim málum fram, þar
sem sum stuðningsblöð ríkis-
stjórnarinnar og stjórnarflokk-
anna viðurkenna, að ekki sé
hægt að halda lengur áfram á
þeirri braut, sem farin hefir
verið í dýrtíðarmálunum hing-
að til, og breyta þurfi gersam-
lega um stefnu í þeim. Og er
vel farið, að menn hafa nú loks
komið auga á það.
Mér sýnist, að flest bendi ó-
tvírætt til þess, að slíkar ráð-
stafanir megi ekki dragast leng-
ur en fram á vorið, og er þó
ef til vill fullseint að gert. Ég
get ekki betur séð en það sé ó-
hjákvæmilegt, að þingið komi
saman í vor til ákvörðunar um
bessi mál. Mér sýnist, að það
burfi eitthvað alveg óvenjulegt
að koma fyrir, ef með nokkru
móti verður hægt að fresta því
állu lengur.
Vera má, að einhverjir telji,
að þótt samkomudagur þingsins
verði ekki lögboðinn fyrr en 1.
aktóber í síðasta lagi", þá geti
ríkisstjórnin kallað þingið fyrr
■aman, ef henni lízt það nauð-
synlegt. Rétt er það. En þessi
samkomudagur Alþingis, sem
frv. ákveður, er svo miklu
seinna en mér sýnist, að til
-greina geti komið, að ég tel alls
ekki rétt að áfgreiða frumvarp-
ið á þann hátt.
Þótt svo kunni nú að vera,
sem ég vil engum getum leiða
að, að stjórnarflokkarnir séu
sammála um, hvernig vinna beri
að settu marki, og það sé hið
sama hjá þeim öllum í þessum
höfuðmálum þjóðarinnar, sem
ofurlítið hefir verið drepið á
hér að framan, og reyndar miklu
fleiri málum, sem bíða úrlausn-
ar og Alþingis, þá finnst mér,
að ekki sé með öllu útilokað, að
nokkur skoðanamunur kunni nú
að vera innan stjórnarflokk-
anna um lausn málanna, ekki
sízt með tilliti til þess, hvernig
gengið hefir með lausn dýrtíð-
armálsins hingað til. Aukin
dýrtíð, stórfelldar og tíðar kaup-
hækkanir hafa nú um nokkurt
skeið duriið yfir. Væri ekkert um
betta að segja, ef það gæti stað-
izt. En hver hefir trú á því? Og
hvað sem um þetta er, þá er
fjarri öllu lagi, að Alþingi komi
ekki saman fyrr en 1. október.
Mér dettur ekki í hug, að ríkis
stjórnin hugsi sér að leysa þessi
mál, þótt aðeins væri fyrir
nokkurn tíma, án þess að kveðja
Alþingi til þess, og fjölyrði ekki
um það.“
Mál þetta var til umræðu á
Alþingi í gær og urðu allmiklar
umræður um það. Úrslitin urðu
þau, að tillaga Jörundar var
feíld og einnig tillaga frá fimm-
menningunum, að samkomu-
dagur þingsins yrði 1. sept.
Hefir stjórnarliðið hér enn á
ný sýnt forsjárleysi sitt í þess-
um málúrn og hversu sofandi
það flýtur að feigðarósi.
»Skýrsla« ríkisstjórnarinnar
''CS £l>ÍB
Óskars Gíslasonar Ijósmyndara verður sýnd
I Gamla Bíó I kvöld kl. IIV2.
Aðgöngumiðar í Bókabúð Lárusar Blöndal og Sigfúsar Ey-
mundssonar og í Gamla Bíó eftir klukkan 9y2, ef eitthvaÆf verð-
ur ósélfcí ~
(Framhald af 1. síðu)
í fyrri mynd og íslendingar yrðu
sjálfir að annast flutningana,
átti að taka upp samninga við
Færeyinga um leigu á skipum
þeirra.
Með því að hafa þannig hrað-
ann á, sem vitanlega var óhjá-
kvæmileg nauðsyn, hefði ríkis-
stjórnin getað verið búin að
tryggja sér umráð brezku og
færeysku skipanna um áramót
og þá verið komið f veg fyrir
öngþveitið, sem hlotist hefir af
því, að þessi mál voru ekki til
lykta leidd fyrr en komið var
langt fram á vertíð.
Innanlands átti rikisstjórnin
svo að gera þær ráðstafanir, að
sölusamlög væru starfandi í
hverri veiðistöð og einum aðila,
helzt Fiskifélaginu, yrði falið að
annast dreifingu flutningaskip-
anna milli þeirra eftir reglum,
sem tryggðu, að engir yrðu út-
undan. Jafnframt þurfti að
tryggja, að innlendu flutninga-
skipin yrðu leigð til flutning-
anna með hagkvæmum kjörum.
Með þessu móti var tryggt, að
allur arðurinn rynni til útvegs
manna og sjómanna.
Allt þetta var vanrækt að
gera á réttum tíma með þeim
afleiðingum, sem lýst hefir ver-
ið, en í stað þess fór atvinnu-
málaráðherrann um allar farð
ir og gaf útvegsmönnum og
fiskimönnum fyrirheit um að
allt væri í lagi. Þeir ménn, sem
þessu trúðu, ráku sig svo siðar
á, að ekkert hefði verið gert til
að standa við loforðin. Það var
ekki fyrr en eftir að stjórnar-
andstæðingar fóru að reka á
eftir stjórninni, á Alþingi og f
blöðum, og útvegsmenn tók/r svo
einnig í þann streng, að stjðrn-
in fór eitthvað verulegt að að-
hafast í málinu.
-GAMLA BÍÓ.
LAND SÓLAR-
UPPKOMUMAR
J. CARROL NAISH,
MARGO,
TOM NEAL.
Sýnd kl. 9.
Bönnuð börnum
innan 16 ára.
Prófessorinn og
dansmærin.
Martha O’DriscolI,
Richard Carlson,
Frances Grifford.
Sýnd kl. 5 og 7.
► NÝJA BÍÓ *
GAMLAR
KUMEVGJA.
KOIVLR.
Betty Davies.
Marian Hopkins.
Sýnd kl. 6,30 og 9.
Hver er maðurinn
Sýnd kl. 5.
dAðir
VORL DRÝGÐAR
m - \
Saga Nólseyjar-Páls
og fleiri afreksmanna.
er m e r k bók og
skemmtileg.
TJARNARBÍÓ
En^lasöngur
(And the* Angels Sings)
Amer. söngva- og gam-
anmynd.
Fred MarMurray,
Dorothy Lamour,
Betty Hutton.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
Álf liól I
Sjónleikur í 5 þáttum eftir J. L. HEIBERG.
Sýning I kvöld kl. 8.
Agöngumiðar seldir eftir kl. 2 í dag í Iðnó. *
U R B Æ N U M
Skemmtisamkoma.
Skemmtun Framsóknarfélaganna í
Sýnjngaskálanum í kvöld hefst með
Framsóknarvist kl. 8,30.
Eftir að verðlaunum hefir verið út-
hlutað til sigurvegaranna í spilunum
syngja tvær ungar stúlkur frá Siglu-
firði, Bjarni Ásgeirsson alþm. flyt-
ur stutta ræðu og loks verður al-
mennur söngur og dans fram eftir
nóttu.
Aðgöngumiðar sækist á afgreiðslu
Tímans Lindargötu 9 A, fyrlr kl 4
i dag.
Bindindissýningin.
Aðsókn að bindindissýningunni hef-
ir verið mikil, enda er þar margt
athyglisvert að sjá. Alls hafa sótt
sýninguna rúmlega 2500 manns. Nem-
endum þessara skóla hefir verið boð-
ið á sýnínguna: Menntaskólans,
Samvinnuskólans, Gagnfræðaskólanna,
beggja, Kennaraskólans, Húsmæðra-
skólans, Vélstjóraskólans og Stýri-
mannaskólans. í dag skoða hana nem-
endur úr Handíðaskólanum og á
morgun nemendiu- úr Kvennaskólan-
um. í kvöld verður eins og undan-
farin kvöld sýnd kvikmynd Iqfc 9,30.
Annars er sýningin opin daglega frá
1,30 til 10,30 e. h.
Berklarannsóknin
heldur áfram og gengur prýðis vel.
Fólk mætir vel og stundvíslega til
skoðunar. Alls er búið að skoða um
4780 manns eða 320—30 manns á
íbúana við Laugaveg og byrjað á
Hverfisgötu og haldið inn þá götu,
en búizt við. að lokið verði við að
skoða íbúana við þá götu n.k. þriðjud.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir hinn bráðskemmtilega danska
sjónleik Álfhól eftir J. L. Heiberg í
kvöld. Hefir leikurinn verið sýndur
marg sinnis fyrir fullu húsi og við
ágætar undirtektir.
Tjarnarbíó
sýnir um þessar mundir skemmti-
lega ameríska söngva- og gamanmynd,
er nefnist Englasöngur (And the
Angels Sings). Aðalhlutverkin leika:
Dorothy Lamour, Betty Hutton og
Fred Mác Murray.
Nýja bíó
sýnir stórfenglega mynd, er nefnist
Gamlar kunningjakonur („Old Acqu-
aitances"). Aijalhlutverkin leika: Betty
Davies, Miriam Hopkins og Gig Youfig.
Gamla bíó $
hefir nú um nokkurt skeið sýnt at-
hyglisverða mynd, er lýsir lifnaðar-
og hugsunarháttum Japana, nefnist
hún Land sólaruppkomunnar.
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlofun sína
Jóhann Jónsson, Belgsholti, Melasveit
og Jórunn Sigfúsdóttir, Þórukoti i
Svínadal. Heimili þeirra verður á ný-
dag. í dag verður lokið við að skoða býlinu Borg í Belgsholti.
Það, sem vantaði
I „skýrslnna44.
Vel mætfci nefna mörg fleiri
dæmi um bein ósannindi og
vesældarlegt yfirklór stjórnar-
innar til að réttlæta mistök
sín í þessari furðulegu „skýrslu“,
þótt því verði sleppt að sinni.
Það, sem nú skiptir líka mestu,
þegar búið er að leiðrétta helztu
villurnar, er ekki- að sakast um
það, sem orðið er, heldur að
reyna að gera það bezta, sem
gert verður' úr þessu. Um allt
það, sem snertir framtíðar-
skipun þessara mála, og útgerð-
armenn nú varða mestu, er
,skýrslan‘ næsta ó!jós. Hvernig á
t. d. að dreifa brezku og fær-
eysku skipunum milli ,verstöðv-
anna? Verða íslenzku flutninga-
skipin látin fá beztu flutning-
ana, en leiguskip ríkisins lélegri
flutninga og því minni líkur til
að þau geti aflað fjár í verð-
jöfnunarsjóðinn? Verða Suður-
nesjamenn lántir fá þrjú
brezku skipin til leigu og látnir
fá allan arðinn af þeim, svo að
fullnægt verði því loforði, sem
atvinnúmálaráðherra lét Fiski-
málanefnd gefa þeim í vetur, að
þeim skyldi útveguð nóg skip
og allur ágóði af flutningunum
skyldi renna til þeirra, þótt
ekki yrði hægt að tryggja út-
vegs- og fiskimönnum annars
staðar slík kjör? Hvernig verður
verðjöfnunargjaldinu ráðstaf-
að? Og síðast, en ekki sízt:
Verður togarafiskinum virkilega
sleppt undan verðjöfnunar-
gjaldinu?
Útvegsmenn og fiskimenn
krefjast þess, að stjórnin svari
bessum spurningum þeirra fljótt
og vel. Þeir krefjast réttlátra
aðgerða. Þeir tréysta því, að
stjórnin fari nú að efna fögru
loforðin frá í haust, þótt seint
sé.
/