Tíminn - 20.03.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Símar 2353 ■ og 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA hi.
RITSTJ ÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 0 A.
Símar 2353 03 4373.
AFGREIÐSLA. INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 0 A.
Síml 2323.
29. árg.
Reykjavík, þriðpdagiim 20. marz 1945
22. blati
Ályktim Búnaðarþings í verðlagsmálnm:
Samkomul. sexmannaneínd-
arinnar iramtíðargrund-
völlur verðlagsins
Búnaðarþing kemur aftur saman í september
Búnaðarþingi lauk síðastl. sunnudag. Voru þá afgreiddar
ályktanir um verðlagsmálin og skipulagningu landbúnaðarins og
munu tillögurnar um síðara málið verða sendar búnaðarsam-
böndunum til athugunar og umsagnar. Alls afgreiddi þingið 37
mál og eru mörg þeirra hin merkilegustu.
Samþykkt þingsins um verðlagsmálín hljóðaði á þessa leið:
Er stjórnin hætt við
he;mkvaðníngu
sendíherranna?
í tilefni af því, að Tíminn
skýrði frá því í seinasta blaði,
að íslenzku sendiherrarnir hafi
verið kallaðir heim, ber Morgun-
blaðið Ólaf Thors fyrir því, að
enginn fótur sé fyrir þessu, en
hins vegar hafi íslenzki sendi-
herrann í Moskvu lagt af stað
heimleiðis í seinasta mánuði. í
viðtali, sem Alþýðublaðið átti
síðar við Ólaf, segir hann þó
ekki öllu meira en að sendi-
herrarhir í London og Wash-
ington „komi ekki heim að
sinni“.
Tíminn skal engan dóm á það
leggja, hvort Ólafur sé hinn trú-
verðugasta heimild í þessum
efnum. Hitt getur Tíminn upp-
lýst, að hann hafði frétt sína
eftir mönnum, sem eru mjög
handgengir stjórninni, og hann
hefir enn ekki ástæðu til að ef-
ast um, að búíð hafi verið að
ákveða heimkvaðningu sendi-
herranna í stjórninni, þótt því
kunni síðar að hafa verið breytt,
en úr því mun reynslan skera
bezt. Kynlegt er líka, ef sendi-
herrann í Moskvu hefir verið
lagður .af stað heimleiðis, áður
en stríðsyfirlýsingarmálið kom
til sögunnar og stjórnin ekki
séð ástæðu til að skýra þinginu
eða utanríkismálanefnd frá því.
Tíminn getur upplýst, að hvor-
ugt hafi verið gert.
í tilefni af því, hve ritstjórar
Mbl. virðast vera mjög hand-
gengir utanríkisráðherranum og
hve digurbarkalega þeir tala um
þetta mál, virðist Tímanum
ekki úr vegi að benda þeim á
að fá að lesa skeyti þau, sem
sendiherrann i Washington
sendi stjórninni í sambandi við
striðsyfirlýsingarmálið, og segja
síðan álit sitt um, hvort óeðli-
legt væri, að sendiherrann hefði
verið kvaddur heim til frekari
skýrslugjafa.
Að endingu vill Timinn svo
enn einu sinni krefjast þess, að
birtar verði allar upplýsingar
(Framhald á 8. síðu)
T—--------------——-----------" '
Fjórar helldvcrzl-
anir kærðar enn
Verðlagsráð hefir enn
kært fjórar heildverzlanir
vegna óleyfilegrar álagn-
ingar í sambandi við Am-
eríkuviðskipti. Alls hafa
s^kadómara nú borizt kær-
ur gegn 12 heildverzlun-
um.
Heiidverzlanir þessar eru:
O. Johnson & Kaaber, G.
Helgason & Melsted, Guð-
mundur Ólafsson & Co.,
Sverrir Bernhöft h.f., Frið-
rik Bertelsen & Co., A. J.
Bertelsen & Co„ Kristján
G. Gíslason, Heildverzlun-
in Berg, Heildverzlunin
Hekla, Erlendur Blandön,
Heildverzlunin Kolumbus,
Jóhann Karlsson & Co.
„Búnaðarþing mótmælir mjög
eindregið þeim margendurteknu
rangfærslum, sem haldið er
fram í blöðum og á mannfund-
um í áróðursskyni gegn bænd-
um, að niðurgreiðslur á útsölu-
verði landbúnaðarvara á inn-
lendum markaði séu verðupp-
bætur til landbúnaðarins, og
inntar af hendi vegna sérhags-
muna hans.
Þetta er fjarri öllum sanni.
Þessar niðurgreiðslur eru neyð-
arvörn þjóðfélagsins gegn því
að atvinnulíf í landinu leggist í
rústir vegna dýrtíðar og verð-
bólgu, því án þessara ráðstaf-
ana er fullvíst, að ekki hefði
verið hægt að framleiða útflutn-
ingsvöru svo nokkru nemi til
sölu á erlendum markaði, þrátt
fyrir hátt stríðsverð á þeim í
viðskiptalöndum okkar.
Sízt af öllu verðskulda bænd-
ur, að þeir séu hafðir að skot-
spæni vegna þessara óvenjulegu
ráðstafana, þar sem þeir hafa
tjáð sig reiðubúna til þess; að
sínu leyti, ef aðrar stéttir vildu
gera slíkt hið sama, að ráða bót
á þessu ástandi með þeim hætti
er síðar greinir, og telur Búnað-
arþing, að það hafi með sam-
þykkt sinni á s. 1. ári sýnt, að
þar fylgir hugur máli.
Búnaðarþing hefir tvívegis á
s. 1. tveímur árum gert sam-
þykktir sem miða að því að
draga úr dýrtíð og verðbólgu í
landinu.
í fyrsta lagi með því að lýsa
yfir 1943, að það værí reiðubúið
til þess að samþykkja, að verð á
landbúnaðarvörum yrði fært
niður, ef samtímis færi fram
hlutfallsleg lækkun á launum
og kaupgjaldi.
í öðru lagi með því að sam-
þykkja 1944, að niður féllu 9,4%
hækkunaf söluverði framleiðslu-
vara bænda, sem þeir áttu rétt
til frá 15. sept. 1944 til jafn-
lengdar 1945 samkvæmt út-
reikningi hagstofunnar.
Þessar samþykktir Búnaðar-
þings voru fyrst og fremst
gerðar vegna hættu þeirrar, sem
vofir yfir utanríkisveriilun
landsmanna, sökum sívaxandi
verðbólgu og dýrtíðar í landinu.
Var samþýkkt Búnaðarþings
á s. 1. ári um að niður félli við-
urkennd vérðhækkun landbún-
aðarvara til handa bændum,
gerð í trausti þess, að sams-
konar skilningur á fyrgreindu
alþjóðarvandamáli væri einnig
fyrir hendi hjá öðrum stéttum
þjóðfélagsins.
í þessu efni hefir Búnaðar-
þing orðið fyrir vonbrigðum, því
tillögum þingsins og viðleitni af
hálfu bænda til þess að draga
úr dýrtíðinni, hefir verið svar-
að með nýjum hækkunum í
launum og kaupgjaldi.
(Framhald á 8. síðu)
™—?
I DAG
birtist á 3. síffu grein eftir
Guðlaug Rósinkranz yfir-
kennara, er nefnist „Bygg-
ingarsamvinnufélög og
starfsemi þeirra“.
Neðanmáls á 3. og 4. síffu
er grein frá Niagara-foss-
unum, er nefnist „Dans
viff dauffann."
Seínasta hrakmcnnskumet Morgfunblaðsinss
Svívirðileg skrif um smjörmálið:
Bændum brígslað um, að
þeír hugsi mínna um bðrnin
en moldina
Mynd þessi er af John Anderson, fjármálaráðherra Breta. Margir geta
þess til, að hann verði eftirmaður Churchills, en vafasamt er það þó, því
að hann tilheyrir ekki neinum flokki. Hann hefir gegnt mörgum trún-
aðarstörfum í þágu ríkisins, einkum í nýlendunum. Fjármálastjórnin á
stríðsárunum þykir hafa farið honum mjög vel úr hendl.
FJÁRMÁLARÁÐHERRA RRETA
Sjaldan hafa stjórnarblöðin sýnt augljóslegar andúð sína á
málefnum bænda og samtökum þeirra en með skrifum sínum
úln ályktun Búnaffarþings um smjörmáliff. f öllum helztu stjórn-
arblöðunum, fyrst í Morgunblaffinu og síffan í Þjóðviljanum og
Alþýffublaffinu, hefir því veriff haldiff fram, aff meff þessari sam-
þykkt hafi bændur sýnt, aff þeir vilji meina bæjarmönnum um
aff fá nauffsynjavöru, en þegar þaff takist ekki, vilji þeir láta
okra á henni, Er það vitanlega tilgangurinn með þessum tilhæfu-
lausa þvættingi aff skapa aukna andúff meðal bæjarmanna gegn
bændum og samtökum þeirra.
Nýlt rithöfunda-
félag stofnað
Kommúnistar klufu
fyrra félagið með of-
beldi sínu
Ritböfundafélag íslands
klofnaffi í fyrradag, en þá var
aðalfundur þess haldinn.
Kommúnistar beittu þar full-
komnu einræffi í stjórnar-
kosningunum. Guffmundur
Hagalín lýsti því þá yfir, fyrir
hönd 12 félagsmanna, aff þessi
einhliffa stjórnarkosning lýsti
svo miklum stefnumun, aff
þeir teldu sér ekki lengur fært
aff starfa í félaginu áfram.
Þessir menn stofnuffu síffan
nýtt félag, Félag íslenzkra
rithöfunda.
í upphafi aðalfundarins var
lögð fram inntökubeiðni frá
nokkrum mönnum, er bersýni-
legt var, að kommúnistar voru
(Framhald á 8. síðu)
Einna lengst hefir Þjóðvilj-
inn gengið í þessum furðiílegu
skrifum, eins og líka vænta
mátti. í forustugrein, sem hann
birti um málið 16. þ. m., er fyrst
sagt að bændur vilji fá ódýran
erlendan áburð og erlendan
fóðurbæti. Síðan segir blaðið
f eitletrað:
„En ef börn og fullorffna í
Reykjavík og öffrum bæjum
landsins vantar smjör, — lífs-
nauðsynlegustu fæðuna fyrir
líkamann, — eins og nú hefir
vantaff algerlega um langan
tíma, — þá heimta fulltrúar á
Búnaðarþingi aff ekki sé flytt
inn smjör og að okraff sé óhóf-
lega á því, ef inn er flutí.
Meff öffrum orffum: Fulltrúar
á Búnaðarþingi líta lægra á börn
Reykvíkinga en moldina, sem
þeir troða á, effa skepnurnar,
sem þeir fóffra. Börnin í Reykja-.
vík eru réttminni en moldin effa
skepnurnar aff áliti þessara
herra.“
Það þarf vissulega mikla ó-
svífni til að túlka samþykkt
(Framhald á 8. síðu)
t t
Oskaði Olafur Thors eftir hruní,
pcgar hann spáði verðlækkun i
stjórnartíð Björns Þórðarsonar?
Morgunblaðið hefir meira en nokkurt annaff blatJ vakið á sér
athygli fyrir heimsku, enda oft veriff kallaff „málgagn heimsk-
unnar“. Þetta virffist þó eigi nægja blaðinu lengur, heldur virff-
ist það nú einnig kappkosta aff vera málgagn hrakmennsk-
unnar. Nýlega sagði blaðiff t. d., aff a,llir, þeir menn, sem horfiff
hafa undanfarið, hafi haft rökstuddar og ríkar ástæffur til aff
fyrirfara sér. Stuttu áffur hafffi það taliff, aff Dettifoss-slysiff
mundi vera alveg sérstök fróun fyrir Framsóknarmenn vegna
þess, aff þeir vildu ekki láta félagiff fá skilyrffislaust skattfrelsi.
Mðskrifin um
stjórnarandstæðingu.
Þessu til viðbótar birtir blað-
ið svo síðastl. sunnudag forustu-
grein, er nefnist „Fyrstu von-
brigði stjórnarandstæðingaV.
Vonbrigði þessi*telur blaðið vera
þau, að vel hafi tekizt um sölu
sjávarafurða í Bretlandi. Stjórn-
arandstæðingar hafi vonað og
„óskað hruns og hrakfara í at-
vinnulífi landsins, ef verffa
mætti valdaþrá þeirra aff nokkru
gagni“.
Þá segir blaðið, að stjórnar-
andstæðingar hafi haft sams
konar óskir um „minnkandi
a,flabrögð“, og hefði þeim orðið
að þeirri ósk, „þá hefffi gleffi-
brosiff færzt yfir andlit sumra
stjórnarandstæðinga og berg-
mál hrunstefnumanna sést í
dálkum Tímans“.
Ennfremur segir blaðið, að
sala fiskafurðanna valdi
nokkrum kvíða fyrir- „stjórnar-
andstæffinga* sem óska landi
sínu áfalla“.
Og loks segir svo blaðið:
„Enn er í nokkurri óvissu um
þaff, hvernig ganga muni á þessu
ári aff selja landbúnaffarvörur
á erlendum markaði. Máske
verffur Tímanum og þjónum
þeirra aff von sinni á þvi sviði,
svo aff affstaffa bændanna verffi
enn verri en veriff hefir“.
Það kemur engum á óvart,
þótt Þjóðviljinn skrifi nákvæm-
lega á sömu lund á sunnudag-
inn, og ritstjórar hans og Mbl.
hafi þannig bersýnilega borið
sig saman um þessi skrif. Þjóð-
viljinn bætir því auk þess við
þetta, að aðalmenn hrunstefn-
unnar séu i Landsbankanum
og þjóðin verði að „hreinsa" þá
burt! Formaður samninganefnd-
arinnar, sem fór til Bretlands,
var Magnús Sigurðsson, banka-
stjóri Landsbankans, og einn af
nefndarmönnum var Jön Árna-
son, formaður bankaráðsins.
Áki og Ólafur urðu að flýja til
þessara manna, þegar allt var
komið í óefni hjá þeim, og þeir
hafa vissulega bjargað því, sem
hægt var að bjarga. Þakkirnar,
sem þeir fá svo hjá stjórninni,
eru þær, sem gefur að líta í
Þjóðviljanum!
Stj órnmálaspilliiig
af versf a tagi.
Það mun vart fara hjá því, að
sú hrakmennska, sem kemur
fram í hinum tilvitnuðu um-
mælum Mbl., hljóti að vekja ó-
hug allra hugsandi manna. Þessi
blaðaskrif vekja ekki aðeins
(Framhald á 8. síðú)
Brezka samnínga-
nefndín komín
heím
Óbreytt verð, nema á
hraðfrysta fiskinnm
íslenzka sendinefndin, er
fór til Bretlands, er komin
heim, og hefir nú veriff geng-
iff endanlega frá sölu fiskaf-
urffa til Bretlands á þessu ári.
Kaupa Bretar fiskafurffirnar
fyrir sama verff og í fyrra, en
sú breyting verður þó, aff
þunnildin mega ^kki lengur
íyl&ja frysta fiskinum, og
mun þaff svara til allt aff
10% verðlækkunar.
í tilkynningu frá samninga-
nefnd utanríkisviðskipta segir
svo um samningana:
— Seld hefir verið öll þessa
árs framleiðsla af frystum fisk-
flökum að undanskildu litlu
magni, sem heimilt er að ráð-
stafa til annarra landa ef henta
þykir. Ufsa og keiluflök voru
ekki seld með samningi þessum
og takmarkað magn af nokkr-
um öðrum tegundum af flök-
um og hrognum, en það sem
umfram kann að verða er heim-
ilt að selja á frjálsum markaði.
Söluverð á öllum fisktegund-
um er óbreytt frá því, sem giltí
í fyrra árs samningi, en bolfisk
skal flaka þannig að þunnildin
séu að mestu skorin af. Verð á
frystum hrognum er nokkru
lægra en síðastliðið ár.
Greiðsluskilmálar verða hag-
kvæmari en í fyrra, ef seljendur
þurfa að geyma fiskinn lengi.
Ráðgert er, að nokkuð af þess-
um fiskflökum fari til Frakk-
lands og Hollands.
Ennfremur hefir verið samið
um sölu á allri þessa árs fram-
leiðslu af síldarlýsi og því síld-
armjöli og fiskimjöli, sem flutt
kann að verða út, við sama verði
og skilmálum og í fyrra, að því
viðbættu að allt fiskimjölið er
selt við sama verði og síldar-
mjölið. —
Þrátt fyrir hina óbeinu verð-
lækkun á hraðfrysta fiskinum
má óhætt segja, $£ samning-
arnir hafi tekizt sæmilega, eins
og á stóð. Hefir sendinefndin
bersýnilega haldið vel á málun-
um,en hana skipuðuMagnúsSig-
urðsson bankastjóri, Jón Árna-
son framkvæmdastjóri, Ásgeir
Ásgeirsson bankastjóri og Rich-
ard Thors framkvæmdastjóri.
Þá eiga og Bretar skilið þakkir
fyrir skilning þann og velvilja,
er þeir hafa nú sem fyrr sýnt
í samningum við íslendinga.