Tíminn - 24.04.1945, Blaðsíða 1

KITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFPANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
Símar 2353 og 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Simi 2323.
29. árg.
Reykjavík, þriSjndaginn 24. apríl 1945
30. blað
Bændnr §Tiknir
nm sexmanna-
nefndar-vcrðið
Þad er svar ríkisstjórnarmnar við
tilslöknn bænda á sama tíma og
hún hækkar laun flestra stétta
Það var upplýst á aðalfundi Mjélkurbús Flóamanna, er hald-
inn var um helgina, að útborgað mjólkurverð til bænda á félags-
svæðinu yrði aðeins 117.8 aurar fyrir lítrann. Kom bændum
þetta vitanlega mjög á óvart, þar sem þetta verð er fimm aurum
lægra en það verð, sem bændum ber samkvæmt sexmannanefnd-
ar samkomulaginu, og er þá vitanlega ekki reiknað með þeirri
9.4% verðhækkun, sem bændur gáfu eftir seinasta haust.
Ástæðan fyrir þessari miklu verðlækkun er sú, að ríkisstjórnin
neitar að greiða nema nokkurn hluta uppbótanna á útsöluverð
mjólkurinnar. Byggir stjórnin þessa synjun sína á því, að lög-
boðin varasjóðsgjöld, ýmsir vextir, fyrningar og fleiri slík gjöld
mjólkurstöðvarinnar og mjólkurbúanna séu hluti af mjólkur-
verðinu til bænda.
Þessi framkoma ríkisstjórnarinnar er vitanlega hið fullkomn-
asta brot á samkomulagi sexmannanefndarinnar, því að þar er
skýrt tekið fram, að bændur skuli fá 123 aura fyrir mjólkurlítr-
ann kominn að stöðvarvegg, þ. e. að enginn annar frádráttur
verði á þessu mjólkurverði til bænda en kostnaðurinn á flutn-
ingi til hlutaðeigandi mjólkurbús eða mjólkurstöðvar. Bændur
munu ekki heldur una þessum svikum ríkisstjórnarinnar, eins
og sjá má á því, að bæði fulltrúafundur Mjólkursamsölunnar og
Mjólkurbús Flóamanna samþykktu reikningana með því skil-
yrði, að áskilinn væri allur réttur til að fá þessi mál leiðrétt fyrir
dómstólunum.
Ríkisstjórnin hefir sýnt það gleggst með þessu framferði sínu,
hvern hlut hún setlar bændum. Hún hefir unnið að því að hækka
laun flestra annarra stétta síðan hún kom til valda, en reynir
svo á sama tíma að svíkja bændur um þeirra hlut, og það eftir
að þeir voru einir allra búnir að gera verulega tilslökun. Slík
framkoma lýsir svo fullum fjandskap í garð bændastéttarinnar,
að enginn ætti að villast um það.
í næsta blaði Tímans mun verða gerð nánari grein fyrir þessu
hneykslis- og ofbeldismáli stjórnarinnar.
Ríkisstjórnin bakar útgerðarmönnum
í Eyjum fjárhagstjón af ráðnum Kug
Neítar að yfírtaka leígusamníng um erlent fískfíutníngaskíp,
og bannar þeím jafnframt að hafa skípsíns not
Meðal útgerðarmanna í Vestmannaeyjum ríkir nú mikil óá- fisksamlagsins um, að samning-
nægja vegna framkomu ríkisstjórnarinnar í svokölluðu Korab- ar Þess um Færeyjaskipin yrðu
máli. Hefir Tímanum nýlega borizt þaðan ýj;arleg greinargerð latnir standa, ekki fengizt fram-
um þetta mál, og fer hún hér á eftir. Auk þess, sem hún sýnir ó-/. Atvinnumálaráðuneytið 0g
skiljanlega viðleitni atvinnumálaráðherra til að skaða útgerðar- Fiskimálanefnd höfðu ávalt
menn, varpar hún skýru ljósi yfir hringlandaháttinn og skipu- verið látin fylgjast með um allt
Iagsleysið í fiskmálunum, er opt hefir lýst sér á þann hátt, að sem skeði í skipaleigumálum ís-
einn aðila bannar það, sem annar leyfir. Munu vissulega eiga j fisksamlagsins. Þegar niður
féllu áður umtalaðir Færeyja-
skipasamningar, voru teknir upp
samningar um framleigu nokk-
urra Færeyjaskipa, fyrir milli-
göngu Fiskimálanefndar, en það
sett sem ófrávíkjanlegt skil-
V ega vídger dir stórlega
vanræktar austanfjalls
Kommiinistar seiida bændum hveðjn.
Undanfarnar vikur hafa leysingar valdið miklum skemmdum
á vegum á Suðurlandsundirlendinu. Sumum vegunum hefir ver-
ið lokað tímunum sáman, en aðrir hafa verið lítt færir, þótt
reynt hafi verið að fara þá. Af hálfu ríkisstjórnarinnar hefir
sama og ekkert verið unnið að því að láta gera við vegina, og
má vel af því marka, hve áhugalítil hún er fyrir hagsmunum
þeirra, sem í dreifbýlinu búa. Hins vegar hefir eitt blað stjórnar-
innar, Þjóðviljinn, notað þetta sem tilefni til árása á bænda-
stéttina og forráðamenn hennar, og talið flutniiigaerfiðleikana
eina sönnun þess, að þeir vilji skapa mjólkurskort í Reykjavík!
Eins og gefur að skilja, hafa
þessar skemmdir á vegunum
valdið margvíslegum erfiðleik-
um, og þó einkum í sambandi
við mjólkurflutningana. Bílarn-
ir hafa oft setið fastir timum
saman og bílstjórarnir orðið að
leggja á sig stóraukna vinnu og
erfiði. Sumstaðar hefir orðið að
flytja mjólkina á hestvögnum.
Allt hefir þetta orðið til þess að
tefja stórlega fyrir og mjólkin
hefir því oft' komið miklu
seinna til Flóabúsins en ætlað
var. Þar hefir því iðulega þurft
að vinna mikla eftirvinnu, en
venjulegum vinnutíma lýkur þar
kl. 31/2 á daginn. Stundum hefir
þetta líka orðið til þess, að
mjólkin, sem er send þaðan
hingað suður, hefir orðið mun
síðbúnari en ella, og hefir því
í örfáum tilfellum orðið mjólk-
urskortur hér í bænum nokkra
stund úr degi, m. a. á sumardag-
inn fyrsta.
Það liggur vitanlega í augum
uppi, að þessir erfiðleikar hefðu
lítið eða ekkert komið til sög-
unnar, ef ríkisstjórnin hefði
brugðið fljótt við og látið gera
við vegina. Því hefir þó ekki
verið að heilsa. Aðgerðaleysið í
þeim efnum hefir verið svo
mikið, að bifreiðarstjórar aust-
anfjalls sáu sig tilknúna að
halda fund um þessi mál um
síðastl. helgi, og boðuðu þangað
samgöngumálaráðherra og
vegamálastjóra. Hvorugur þeirra
lét þó sjá sig á fundinum. ;
Það er nú líka komið á dag-
inn, að a. m. k. nokkur hluti
stjórnarliðsins hefir haft annan
áhuga í sambandi við þessi mál
en að ráða fram úr flutninga-
vandræðunum, draga úr erfið
leikum bílstjóranna og tryggja
Reykvíkingum greiða aðflutn-
inga á mjólk. í tilefni af því, að
nokkur mj ólkurskortur var hér
á sumardaginn fyrsta, birti
Þjóðviljinn forustugrein um
þessi mál 20. þ. m. Hún hefst á
þessa leið:
„Fjöldi Reykvíkinga var
mjólkurlaus á sumardaginn
fyrsta. Það var sumarkveðjan
frá Framsókn. — Það er ekki
nóg með að Reykvíkingar
(Framhald á 8. síðu)
eftir að upplýsast fleiri svipuð mál, þegar öll kurl eru til grafar
komin.
[sfisksamlagið.
Vestmannaeyingar, sem eins
og kunnugt er hafa allra lands-
manna bezt hagnýtt sér úrræði
samvinnunnar í sjávarútvegs-
málum, stofnuðu á árinu 1940
félagsskap til þess að annast
sölu á ísfiski, þar sem fisksölu-
samlag þeirra, sem er þátttak-
andi í SÍF, hafði aðeins með
saltfisksöluna að gera. ísfisk-
samlagið stendur opið öllum
fiskibátaeigendum í Eyjum, og
skipshöfnum þeirra, og eru fé-
lagsmenn í því allir þeir, sem
útgerð stunda í Eyjum, að frá-
skildum Einari Sigurðssyni og
þeim, sem leggja afla í hrað-
frystihús hans.
Vertíðarundir-
búningur hafinn.
5. nóvember 1944 boðaði stjórn
ísfisksamlagsins til almenns
fundar í samlaginu til þess að
leita álits félagsmanna um
starfsemina á komandi vertíð,
og samþykkti fundur þessi að
fela stjórn samlagsins ásamt
nefnd, sem kosin var samlags-
stjórninni til aðstoðar, að afla
gagna um skipaleigur og gera á-
áætlanir varðandi útflutning-
únn. Taldi framkvæmdarstjóri
samlagsins að mörgu leyti
heppilegt, að skipin yrðu rekin
að hálfu fyrir reikning samlags-
ins á móti skipaeigendum.
Eftir að rannsakaðir höfðu
verið möguleikar um skipaleig-
ur, og gerðar ýmsar athuganir
í því sambandi meðal annars,
var atvinnumálaráðuneytinu
með símskeyti 13. nóvember til-
kynnt um þessar ráðagerðir og
spurzt fyrir um hvort samlag-
inu væri þetta óhætt, vegna
gildandi eða væntanlegra
milliríkjasamninga. Skeyti þessu
var aldrei svarað formlega, en
framkvæmdastjóri samlagsins,
Ragnar Stefánsson, sem fór til
Reykjavíkur í þessum erindum
ísfiskssamlagsins, ræddi þessi
mál við Áka Jakobsson at-
vinnumálaráðherra.og var hann
þessara mála mjög fýsandi.
Ákvarðanir teknar.
4. desember hélt ísfisksamlag-
ið nýj an fund, þar sem gefin var
skýrsla um undirbúning þann,
sem framkvæmdur hafði veriö
til þess að koma fiskútflutn-
ingunum í hendur ísfisksam-
lagsins eftir því sem við yrði
komið. Fundur þessi samþykkti
svofellda tillögu Helga Bene-
diktssonar og Eiríks Ásbjörns-
sonar: „Fundur haldinn í ís-
fisksamlaginu 14/12. heimilar
félagsstjórninni að leigja skip
til fiskflutninga og gera aðrar
þær r^ðstafanir, sem þurfa
þykir, viðvíkj andi útflutningi
fiskjar í vetur“. Tillaga þessi
var samþykkt með nafnakalli
meö öllum atkvæðum gegn einu.
Daginn eftir, þann 15. desem-
ber kom stjórn ísfisksamlags-
ins saman til fundar, og .var þar
ákveðið að taka nokkrum leigu-
boðum, sem fyrir hendi voru, um
partaleigu á íslenzkum skipum
og nokkur hagkvæmustu skipin
úr Færeyjaflotanum, og voru
þau tilboð mjög hagkvæm. Síð-
an var haldið áfram að semja
um skipaleigur og var samlagið
fyrri- hluta janúar búið að
tryggja sér góðan leiguskipa-
stól til flutninganna, en fær-
eysku skipin þó með þeim fyrir-
vara, að Lögþingið samþykkti
leiguna.
Korab II boðin til leigu.
Eftir miðjan janúar barst
Helga Benediktssyni i Eyjum
símatilboð um leigu á pólska
mótorskipinu Korab II. Helgi
bauð ísfisksamlaginu skipið að
hálfu á móti sér og var endan-
lega frá því gengið á fundi ís-
fisksamlagsstjórnarinnar 22.
janúar, að ísfisksamlagið leigði
umrætt skip að hálfu á móti
Helga.
Korab er nýlegt skip með
diselvélum, sérstaklega spar-
neytnum, með ágætum útbún-
aði til ísfiskflutninga. Skipið
gengur níu og hálfa mílu og er
því fljótt í förum og skipshöfnin
vön fiskflutningum, því að skip-
ið er búið að vera í fiskflutn-
ingum frá íslandi öll stríðsár-
in og oftast á vegum íslendinga.
Leigumálinn var mjög hag-
kvæmur.
Átökin hefjast.
Áki Jakobsson atvinnumála-
ráðherra hafði gert sér dátt við
framkvæmdastjóra ísfisksam-
lagsins, Ragnar Stefánsson, sem
fór til Reykjavíkur viðvíkjandi
verðjöfnunargjalds reglugerð-
inni. Lofaði Áki, að Vestmanna-
eyingar mættu yfirleitt hafa það
eins og þeir vildu um útflutning
sinn, og að þeir þyrftu ekkert
verðjöfnunargjald að greiða í
ríkissjóð, heldur eins og eðli-
legt og sanngjarnt var, að þeir
mættu halda verðjöfnunargjald-
inu í sinni vörzlu. Enda er fisk-
ur ísfisksamlagsins eingöngu
eigin afli samlagsmanna og
þannig hliðstæða við fisk togara
og annarra skipa, sem sigla
með sjálfveiddan fisk. 19. janú-
ar fór svo ísfisksamlagið fram
á það með símskeyti, að fá sam-
komulag Áka og Ragnars stað-
fest. Ekki fékkst þó skeytlnu
svarað og vildi nú Áki sem óð-
ast draga í land með loforðin.
Þó fóru svo leikar, að Vest-
mannaeyjar urðu mikið til sjálf-
stætt verðlagssvæði. '
Þegar hér var komið málum,
hafði íslenzka stjórnin tekið á
leigu öll þau Færeyjaskip, sem
leigð voru til fiskflutninga, og
féllu þar með samningar um
beinar leigur Færeyjaskipa nið-
ur. En meðal skipa þeirra, sem
íslenzka ríkið leigði, voru ekki
beztu og nýjustu Færeyjaskip-
in, sem ísfisksamlagið var búið
að tryggja sér, og hafði ósk ís-
yrði af hálfu ísfisksamlagsins,
að ekki yrði ráðstafað fisk-
kaupaskipum til Eyja þannig,
að í bág færi við hleðslu leigu-
skipa ísfisksamlagsins, og að
allir leigumálar samlagsins
yrðu staðfestir. En ekkert fékkst
annað en hál loforð og loðin
svör.
Samninganefnd send til
Reykjavíkur.
Þegar ísfisksamlagsstjórnin
samþykkti að leigja Korab, var
það samtímis að samkomulagi,
að ísfisksamlagið annaðist út-
vegun íslenzkra leyfa til flutn-
inga á fiski með skipinu, sem
kæmi á móti þeirri vinnu, sem
hinn leigjandi skipsins hafði
lagt í að útvega skipsleiguna. En
þegar ekkert gekk með útvegun
útflutningsleyfis handa skipinu,
og ekkert rak né gekk viðvíkj-
andi framleigu Færeyjaskip-
anna né viðvíkjandi hleðsluröð-
inni, þá ákvað ísfisksamlags-
stjórnin að senda þriggja manna
nefnd til Reykjavíkur til þess að
fá lausn þessara mála.
Til fararinnar voru valdir þeir
Ragnar Stefánsson fram-
kvæmdastjóri samlagsins, Hann-
es Hansson og Kjartan Quð-
mundsson útgerðarmenn. Fóru
þeir frá Eyjum 3. marz. Daginn
eftir hófu þeir samningaumleit-
anir um erindi sín.
Lúðvík Jósefsson kemur
á sjónarsviðið.
Samninganefndinni var með
erindi sín beint til Landsam-
bandsins og Fiskimálanefndar,
og kom einn nefndarmaðurinn,
Lúðvík Jósefsson, einkum fram
fyrir hönd Fiskimálanefndar.
Lúðvík var hinn ljúfmannlegasti
og ekki stóð á loforðunum, og
heillaði hann nefndarmennina
með marg yfirlýstum velvilja
sínum og samningalipurð. Er-
indislokin urðu svo þau, að sam-
komulag varð um að ísfisksam-
lagið mætti óátalið hlaða tvö
af leigúskipum sínum á móti
einu kaupaskipi frá öðrum að-
ilum, þrátt fyrir það, að í gildi
eru fyrirmæli um, að skip skuli
hlaðin eftir þeirri röð, sem þau
koma í höfn. Og í sjálfu sér var
hér um undanslátt að ræða af
hálfu Vestmannaeyinganna, því
að þeir hafa í fyrsta lagi engan
fisk að selja annan eri þann fisk,
sem leigusklp þeirra anna ekki
(Framhald á 8. síðu)
Sænska samnínga-
nefndín komin heim
Svíar Súsir til að smíða
15 - 20 togara fyrir
Islendinga
Samninganefndin, sem fór
til Svíþjóðar, er komin heim.
í gær skýrði hún blaðamönn-
um frá árangri ferðarinnar.
Lofaði hún mjög greiðvikni
og velvilja Svía og hve vel
þeir hefðu greitt fyrir öllum
málaleitunum hennar.
Nefndin hefir fengið loforð
fyrir útflutningsleyfum á all-
miklu af sænskum vörum. Marg-
ar þjóðir sækja nú fast eftir
að fá keyptar sænskar vörur,
og telur nefndin því, að sænska
stjórnin hafi sýnt sérstakan vel-
vilja í garð íslendinga með
rýmilegum útflutningsleyfum.
Þessar vörur eru m. a. tlmbur,
tilbúin hús úr timbri, pappír,
verkfæri ýmiskonar og vélar, þar
á meðal landbúnaðarvélar, og
efni til rafstöðva. Einnig hafa
Svíar lofað að smíða fyrir ís-
lendinga allt að 28 stór járn- og
stálskip, 15—20 stóra diesel-tog-
ara og allt að 8 skipum upp í
2700 smál.
Þá var samið um, að Svíar
keyptu af íslendingum allt að
125 þús. tunnur saltsildar af
þessa árs framleiðslu. Þessi
kaup eru vitanlega háð þvi skil-
yrði, að hægt verði að koma
síldinni Svíþjóðar, vegna styrj-
aldarinnar, en Svíar munu sjá
um flutningínn. Svíar hafa
einnig hug á að kaupa aðrar ís-
lenzkar afurðir, en það sem að-
allega kemur til að standa í
vegi fyrir viðskiptum, er hinn
mikli munur á framleiðslukostn-
aði í löndunum. í Svíþjóð hefir
framleiðslukostnaður aðeins
hækkað um 40—70% frá því
fyrir stríð, en hér hefir hann
eins og kunnugt er hækkað
mörgum sinnum meira.
í nefndinni áttu sæti Stefán
Jóhann Stefánsson alþm., er var
förmaður hennar, Óli Vilhjálms-
son framkvæmdastjóri og Ar-
ent Claessen stórkaupmaður.
Vilhjálmur Finsen var nefnd-
inni til aðstoðar.
f DÁG
birtist á 3. síðu ýtarlcg grein um
áhrif styrjaldarinnar á land-
búnaðinn íslenzka, eftir Stein-
grím Steinþórsson búnaðar-
málastjóra
Á 4. síðu er grein eftir Hall-
dór Kristjánsson á Kirkjubóli,
„Utan af landshorni", og niður-
lag bréfs úr Húnaþingi.
Þrír nýir hæsta-
réttardómarar
Þau þrjú dómaraembætti við
hæstarétt, sem auglýst voru
laus, hafa nú verið veítt þeim
Árna Tryggvasyni, borgardóm-
ara, Jóni Ásbjörnssyni hæsta-
réttarlögmanni og Jónatan
Hallvarðssyni sakadómara.Emb-
ættin eru veitt frá 1. maí n. k.
Aðrir umsækjendur um stöður
þessar voru: ísleifur Árnason
prófessor, Hákon Guðmundsson
hæstaréttarritari, Theodór B.
Líndal hæstaréttarlögmaður og
Sigfús Johnsen bæjarfógeti.
Fjársöfnun barnavinafélagsins
Sumargjafar
á sumardaginn fyrsta gekk vel. AUs
söfnuðust fyrir skemmtanirnar, sölu
á merkjum, Sólskini óg Barnadags-
blaðinu um 90 þús. krónur. Er það um
5 þús. kr. meira en safnaðist í fyrra.
Útihátíðahöld félagsins voru fjölmenn
og fóru vel fram. Alls mun hafa safn-
ast saman við Austurvöll eftir hádegí
um 12—15 þús. manns. Um 6000 manns
sóttu inniskemmtanir félagsins.