Tíminn - 12.06.1945, Blaðsíða 1

, RIT3TJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
Slmar 2353 Oe 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA hl.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR: ^
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 2353 Og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUEÚSI, Lindargötu 9A.
Simi 2323.
29. árg.
Reykjavík, þriðjudagmn 12. júní 1945
43. blað
Þing- og héradsmála-
iundur Strandasýslu
Ályktanir fundarins uin ýms landsmál
innanhéraðsmál
og
Þing- og héraðsmálafundur
StrandasýslU var haldinn á
Hólmavík dagána 4.—6. maí síð-
astliðinh. Fundinn sátu 23
kjörnir fulltrúar úr öllum
hreppum sýslunnar og þing-
maður kjördæmisins, Hermann
Jónasson, fyrv. forsætisráð-
herra. Fundarstjóri var Ormur
Samúelsson, hreppstjóri, Hólma-
vík, en fundarritari Benedikt
Grímsson, hreppstjóri, Kirkju-
bóli. Á fundinum ríkti mikill á-
hugi fyrir framfaramálum sýsl-
unnar og var hann í hvívetna
hinn glæsilegasti. Gerðar voru
ályktanir um landbúnaðarmál,
skattamál, raforkumál, sima-
mál, samgöngumál sýslunnar,
sjávarútvegsmál, menntamál o.
fleira.
Hér fara á eftir nokkrar á-
lyktanir fundarins:
Landbúnaðarmál:
a) Skorað á ríkisvaldlð að
Deilt um kaup á
síldveidiskípum
Undanfarið hafa farið fram
sámningar milli útgerðarmanna
ög sjómannafélaganna við Faxa-
flóa um kaup og kjör á síld-
veiðiskipunum í sumar. Sam-
komulag hefir ekki náðst og
hefir málinu nú verið vísað til
sáttasemjara. Torfi Hjartarson
tollstjóri gegnir nú þvi starfi til
bráðabirgða, en hann' var vara-
maður Jónatans Hallvarðssonar,
er var sáttasemjari, unz hann
tók við dómarastarfinu í hæsta-
rétti. Hefir það dregizt hjá
stjóminni, eins og margt fleira,
að skipa nýjan sáttasemjára.
efla varnir á Vestfjarðakjálkan-
um gegn sauðfjársjúkdómun-
um, einkum með tilliti til ný-
uppkominnar mæðiveiki í Ár-
neshreppi. Fundurinn lýsti. óá-
nægju sinni yfir þeirri ráðstöf-
un síðasta Alþingis að lækka
framlag til sauðfjárveikimál-
anna, sem aðallega kemur fram
á uppeldisstyrknum. Skoraði
fundurinn því á Alþingi að veita
ekki lægri fjárhæð framvegis til
þessara mála en verið hefir að
undanförnu.
b) Fundurinn vítti það harð-
lega, að síðasta Alþingi skyldi
ekki hækka jarðræktarstyrki nú
þegar fyrir þetta ár, eftir til-
lögum þeim, sem fyrir lágu frá
milliþinganefnd búnaðarþings,
einkum þegar tekið er tillit til
hinna stórbættu kjara, sem
þingið sá sér fært að veita
launastéttum landsins. Krefst
fundurinn þess, að Alþingi,
þega^ á þessu ári, hækki jarð-
ræktarstyrkinn í samræmi við
umræddar tillögur.
c) Fundurinn lýsti sig sam-
mála tillögu síðasta búnaðar-
þings um það, að telji rikið sér
ekki henta að hefjast handa um
byggingu áburðarverksmiðju á
þessu ári, þá verði félagssam-
tökum bænda gert kleift að
leysa mál þetta og telur fund-
urinn sjálfsagt, að Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga verði
falin forganga málsins, ef það
telur sér fært.
d) Fundurinn skoraði á Al-
þingi að endurskoða afurða-
sölulögin þegar á þessu ári, m.
a. með tilliti til þess, að fram-
leiðsla landbúnaðarvara verði
meira skipulögð eftir staðhátt
um en verið hefir.
) (FramXaiA á t. síBul
Nýjasta rógsaga attnrhaldsins í áburðarverksmiðjmnálínn i
Saga Gísla Jónssonar um „auglýs-
íngu“,sem aldrei kom til mála að birta
Sýnlsliorn VI.
Baráila kommúmsta
nazismanum
Vonir nazista um sigur yfir Bretlandi voru mjög tengdar
við það, að þeim tækist að teppa siglingar til Bretlands ,með
þvi að sökkva skipum og hræða sjómenn með villimannlegri
grimmd. íslendingar hafa átt góðan þátt í því, að það tókst
ekki, en þegar tvísýnast horfði, áttu nazistar talsmenn hér.
Þann 25. febrúar 1940 sagði Þjóðviljinn:
„í legi bíða kafbátar þýzka auðvaldsins, í lofti sveima flug-
vélar þess, — og brezka auðvaldið knýr skipin til viðkomu í
Englandi, þó það stofni lífi sjómannanna í miklu meiri
hættu“.
Þann 16. marz 1941 sagði Þjóðviljinn þetta:
„Það kemur ekki til nokkurra mála að leggja lff sjómann-
anna í þá hættu, sem samfara er því að halda áfram að flytja
fisk til Englands á sama hátt og verið hefir, og það er fjar-
stæða að hætta þýðingarmestu framleiðslutækjum þjóðarinn-
ar, togurunum og línuveiðurunum, á þann hátt, sem gert er
með þessu móti“.
Þann 19. marz 1941 sagði Þjóðviljinn ennfremur:
„Það verður að banna togurunum að sigla út“.
2. apríl 1941 birti Þjóðviljinn þetta í grein eftir ísleif Högna-
son: )
„Til athugunar er hér sett fram tillaga um að gera út ís-
lenzka togaraflotann, allan eða nokkurn hluta hans, til veiða
á fiskimiðum Nýfundnalands, með bækistöðvum í amerískum
höfnum“.
Þann 16. apríl 1941 sagði Þjóðviljinn:
„Þegar menn eru að heimta vopnun togaranna, þá eru þeir
beinlínis að vinna að því að koma ógnum og villimennsku
nazismans og stríðsins yfir íslendinga. Slíkir handlangarar
Hitlers á íslandi vilja reka sjómennina fyrir fallbyssukjafta
fasista“.
Daginn eftir ræddi Þjóðviljinn þá tillögu: „að leita leyfis
beggja striðsaðila til að sigla til Rússlands”. í því sambandi
sagði hann:
„Siglingaleiðin til Múrmansk er álika löng og til Englands,
og tvímælalaust áhættuminnsta siglingaleið, sem til greina
kemur“.
16. janúar 1944 kunni Þjóðviljinn sér ekki læti af monti
vegna þess, að tillögur hans á þessum árum voru einskis
metnar. Þá var smjaðrað og skriðið fyrir Bandamönnum og
bent á: „að fórnir íslands í baráttu þjóðanna fyrir lífinu og
frelsinu, fórnir, sem eru þungar á vogarskál réttlætisins.“
VINSÆLIR RITSKOBENDIIR
MyncL þessi var tekin af þeim Dóra Hjálmarssyni yfirforingja og Valdimar
Björnssyni sjóliðsforingja í samsceti, er Blaðamannafélag tslands hélt
þeim fyrir skemmstu, Dóri og Valdimar önnuðust allengi fréttaeftirlit
hersins með blöðum og útvarpi og öfluðu sér í því starfi vinsœlda allra
þeirra, sem þeir áttu skipti við.
Aðalfundur Kaupfélags
Hallgeirseyjar
Ályktanlr fundarins inn ýms framfaramál
Sagan er gott sýnishorn nm mál-
flutning’ Gísla og starfshætti stjórn-
arliðsins í áburdarverksmiðjumál-
yfirleitt
inu
Hvaðanæfa af landinu berast nú fundarályktanir, þar sem
harmað er aðgerðaleysi Alþingis og ríkisstjórnar í áburðarverk-
smiðjumálinu, og þess jafnframt krafizt, að framkvæmdir verði
ekki lengur dregnar á langinn. Má glöggt marka á þessum álykt-
unum, að bændur og aðrir þeir, sem vilja vinna að alhliða fram-
förum, eru staðráðnir í því að láta afturhaldsöflin ekki tefja
lengur framkvæd þessa mikla nauðsynjamáls og munu því enn
herða baráttuna, ef frekari hindranir verða lagðar í götu þess.
Aðalfundur Kaupfélags Hall-
geirseyjar, Hvolshreppi, var
haldinn sunnudaginn 3. júní í
samkomuhúsi Hvolhrepps að
Stórólfshvoli. Fundinn sátu full-
trúar úr öllum deildum félagsins
auk fjölda annarra félagsmanna
kaupfélagsins, alls um 200
manns.
Merkustu atriði úr reikningum
félagsins eru þessi:
Inneign félagsins hjá S. í. S.
hafði aukizt um kr. 430.210,00
og nam í árslok kr. 772.206,00.
Innstæður viðskiptamanna í
viðskiptareikningum námu kr.
369.769,00 og í innlánsdeild kr.
785.072,00 og höfðu þá innstæð-
ur aukizt um kr. 281.180,00.
Stofnsjóður félagsmanna óx
um kr. 23.114,25 og nam í árs-
lok kr. 76.950,00.
Sameignarsjóðir námu í árs-
lok kr. 417.784,00.
Vörusala félagsins 1944 nam
alls kr. 2.431.586,00 og hafði auk-
izt um nálega 250 þús. frá árinu
áður.
Þrjátíu nýir félagar bættust
við á árinu og er tala félags-
manna á fjórða hundrað.
Margar tillögur komu fram á
fundinum og voru samþykktar.
Um áburðarverksmiðjumálið
var samþykkt þessi tillaga:
„Aðalfundur Kaupfélags Hall-
geirseyjar, Hvolsvelli, haldinn
að Stórólfshvoli sunnudaginn 3.
júní 1945 lítur svo á, að það
sé eitt aðalskilyrði uppbygging-
ar íslenzks landbúnaðar á full-
komlega nýtízku grundvelli, að
nægur áburður sé jafnan fyrir
hendi með sæmilegu verði. Fyr-
ir því telur fundurinn það mjög
illa farið, hversu rikisstjórnin
hefir haldið á byggingu nýrrar
áburðarverksmiðju í landinu
sjálfu, eftir að undirbúningur að
henni hafði farið fram.
Fundurinn er því fullkomlega
meðmæltur að samvinnusamtök
bænda, og þá sérstaklega Sam-
band íslenzkra samvinnufélaga
taki þetta mál í sínar hendur og
hrindi því í framkvæmd svo
fremi, að stjórnarvöld landsins
haldi áfram að sýna slíkt sinnu-
leysi í málinu, eins og nú hefir
verið upp á síðkastið.“
Þessi tillaga var samþykkt um
útborgun hjá Sláturfélaginu:
„Aðalfundur Kaupfélags Hall-
geirseyjar, haldinn að Stórólfs-
hvoli sunnudaginn 3. júní 1945,
skorar á stjórn Sláturfélags
Suðurlands, að því er í hennar
valdi stendur, að gera reikn-
ingsskil til viðskiptamanna fyrr
og greiðlegar en átt hefir sér
stað undanfarin ár.“
Um vegamál var þessi tillaga
samþykkt:
„Aðalfundur Kaupfélags Hall
geirseyjar, haldinn að StórólfS'
hvoli sunnudaginn 3. júní 1945,
telur að síðastliðinn vetur hafi
ástand í vegamálum hér í sýslu
verið í alla staði óþolandi, þar
sem veginum var annað hvort
lokað fyrir bændum, sem þurftu
að koma frá sér afurðum sínum
eða hinsvegar að þar, sem um-
ferð var leyfð, voru þeir svo
vondir að stórtjón hlauzt af á
flutningatækjum. Slíkt ástand
og þetta má ekki endurtaka sig,
svo framarlega sem ekki á að
leggja framleiðslu sveitanna í
auðn yfir. lengri eða skemmri
tíma.
Fyrir því skorar fundurinn á
ríkisstjórn og vegamálastjóra að
sjá um að nú í sumar verði allt
kapp lagt á það að endurhæta
(Framhald á 8. siðu)
Haldlausar afsakanir
afturlialdsins.
Hin fáránlegu rök, sem stjórn-
arliðið hefir beitt til að rétt-
læta andstöðu sína gegn mál-
inu, hafa tvímælalaust orðið til
að opna enn betur augu manna
fyrir því, hve fráleit og á-
stæðulaus þessi andstaða er. Um
allt land er nú hlegið að þeirri
firru Péturs Magnússonar, að
áburðurinn, sem verksmiðjan
ætti að framleiða, væri vara-
samt sprengiefni og geymsla
þess miklum erfiðleikum bund-
in. Fyrirtæki, sem er undir yfir-
stjórn Péturs, hefir þegar selt
þennan áburð í stórum stíl, án
þess að nokkuð hafi orðið vart
við þá ókosti, sem Pétur reyndi
að gera úlfalda úr, og allt bendir
til, að þessi nýi áburður verði
miklu meira eftirsóttur en fyrri
áburðartegundir, þar sem hann
er bæði tiltölulega ódýrari og
krefst stórum minna flutnings-
rúms. Það er ný sönnun þess,
hve vel þetta mál hefir verið
undirbúið, að miðað hefir verið
við framleiðslu áburðartesund-
ar, sem líklegust er til að ryðja
sér til rúms bæði hér og annars
staðar.

’í
Leiðrétting
MorgunblaSið, í dag hefir þau
umraæli eftir hr. alþm. Gisla
Jónssyni, „að Áburðarsala rík-
isins hafi í vor augiýst i út-
varpinu aðvaranir til bænda
nm, að KATJPA EKKI einhliða
þann áburð, sem verksmiðjan
(þ. e. hin fyrirhugaða áburð-
arverksmiðja hér á landi) átti
að framleiða eingöngu".
Út af þessu óska ég að taka
fram, að Áburðarsala ríkisins
HEFIR ENGAR SLÍKAR AÐ-
VARANIR BIRT, hvorki í út-
varpinu né annars staðar, og
enga ástæðu haft til slíkra að-
varana.
Um leið skal frá því skýrt, að
nú þegar er fengin meira en niu
mánaða reynsla um geymslu-
þol umræddrar áburðartegund-
ar hér á landi, og virðist hún
ákjósanleg.
Reykjavik, 8. júni 1945.
JÓN ÍVARSSON.
því hreinlega búið þessa sögu
til, og aðrir stjórnarsinnar hafa
svo gripið þessi ósannindi hans
| feginshendi, þar sem ekki er á
öðru betra völ til að verja fram-
komuna í áburðarverksmiðju-
; málinu. Er sagan bæði lærdóms-
1 rík fyrir málflutning Gísla, sem
Þrátt fyrir þær málefnalegu 0ftast er byggður á slíkum sögu-
hrakfarir, sem stjórnarliðið hef- burði, og málflutning stjórnar-
ir þegar farið, hefir það enn . ngsins ans í áburðarverksmiðju-
ekki , gefizt upp við að verja málinu, sem er aðallega reistur
„Saga“ Gísla
Jónssonar.
t DAG
birtist á 3. sfðu grein um fs-
lenzka þjóðkirkju, eftir Halldór
Kristjánsson, bónda á Kirkju-
bóli.
Á 4. sfðu er grein eftir Gunn-
ar Grfmsson kaupfélagsstjóra á
Skagaströnd — svar við ádeil-
um, er hann hefir sætt f „Sam-
vinnunni".
andstöðuna gegn áburðarverk-
smiðjumálinu með blekkingum
og ósannindum. Þvert á móti
virðist hið mikla fylgi, sem mál-
ið á að fagna og fundarálykt-
anirnar bera með sér, hafa haft
þau áhrif, að stjórnarliðið gríp-
ur nú til enn fjarstæðari ósann-
inda en áður til að verja þenn-
an óafsakanlega verknað sinn.
Seinasta tiltækið, sem það hefir
gripið til í þessum efnum, er
sagan, sem Gísli Jónsson hélt á
loft á fundunum á Snæfellsnesi
og hann hefir síðar sagt frá í
viðtali, sem birtist í Mbl. 8. þ. m.
Þar hljóðaði sagan á þessa leið:
„Að frekarf athugunar (þ. e. á
undirbúningi málsins) væri þörf,
mætti bezt marka á því, að Áburð-
arsaia ríkisins hafi í vor auglýst í
útvarpinu aðvaranir til bænda um,
að KAUFA EKKI einhliða þann á-
burð, sem verksmiðjan átti að
framlciða eingöngu, með þvi að
Iftil reynsla væri fengin
geymslu áburðarins og árangurs
hans hér á landi.“
Eins og fram kemur í leið^
réttingu Jóns ívarssonar, fram-
kvæmdastjóra Áburðarsölunnar,
sem birt er á öðrum stað, er
þessi saga Gísla tilbúningur frá
rótum. Áburðarsalan hefir enga
slíka auglýsingu birt. Gístf hefir
á tilhæfulausum sögum um
sprengingarhættu eða auglýs-
ingar, sem aldrei hafa verið
birtar og hlutaðeigendum hefir
aldrei komið til hugar að birta!
Rauirveruleg ástæða
mótstöðunnar.
Það má vera öllum ljóst af
þessum málflutningi stjórnar-
liðsins, enda bera fundarálykt-
anirnar það líka með sér, að
ástæðan til fjandskapar þess
gegn áburðarverksmiðjumálinu
var ekki sú, að undirbúningur-
inn væri ófullnægjandi. Sú
ástæða hefði líka ekki þurft að
verða þess valdandi, þótt áburð-
arverksmiðjufrv. sjálfu hefði
verið frestað, að fellt væri nið-
ur úr fjárlögum ársins 1945
tveggja milj. kr. framlag til
áburðarverksmiðjunnar, eins og
hafði verið í fjárlögum ársins
áður. Þótt framkvæmdinni hefði
verið frestað um stund, var jafn
nauðsynlegt að leggja fyrir fé
til hennar. Undirbúningurinn
var líka eins góður og á var
kosið. Hin raunverulega ástæða
til þessarar andstöðu stjórnar-
liðsins var jöfnum höndum al-
gert áhugaleysi fyrir framfara-
(Framhald á 8. siBu)