Tíminn - 06.07.1945, Blaðsíða 4

4
TÍMITVN, föstndaginn 6. júlí 1945
50. blað
Aðalfundur Landssam-
bands ísl. útvegsmanna
Aðalfunöur Landssambands
íslenzkra útvegsmanna var hald-
inn í Kaupþingssalnum hér í
Reykjavík, dagana 18. til 20. júní
síðastliðinn. Fundinn sátu 52
fulltrúar frá 25 sambandsdeild-
um, en af sérstökum ástæðum
gátu nokkrir fultrúar ekki mætt.
Fundurinn hófst með því að
formaður sambandsins, Sverrir
Júlíusson, Keflavj^, flutti langa
og ýtarlega skýrslu stjórnarinn-
ar og var gerður mjög góður
rómur að máli hans.
Fundarstjóri var Ólafur B.
Björnsson, Akranesi, sem ætíð
hefir stýrt aðalfundum sam-
bandsins með mikilli röggsemi
og prýði. Fundarritari var Bald-
vin Þ. Kristjánsson, erindreki
sambandsins.
Á fundinum voru flutt þrjú
ágæt og fróðleg erindi um hag-
nýtingu sjávarafurða. Jón
Gunnarsson, forstjóri, flutti er-
indi um nýjungar í þurrkun
fisks. Dr. Jakob Sigurðsson, um
niðursimu á sjávarafurðum og
Hafsteinn Bergþórsson, útgm.
um för slna til Bandaríkjanna
og skipabyggingar þar.
Þá mætti einnig á fundinum
Nýbyggingarráð og flutti for-
maður þess Jóhann Þ. Jósefsson
alþm. erindi um tillögur og fyr-
irætlanir ráðsins i sambandi við
stofnlán til útvegsins og vaxta-
greiðslur, en um þetta mál hafa
fulltrúar frá sambandinu átt
samvinnu og samræður við Ný-
byggingarráð.
Eftirfarandi ályktanir voru
gerðar á fundinum:
Dreifing fisktökuskipa.
„Aðalfundur L. í. Ú. lýsir sam-
þykki sínu á þeirri ákvörðun
stjórnar L. í. Ú. að taka að sér
dreifingu fisktökuskipa á hinar
einstöku verstöðvar á síðastlið-
inni vetrarvertíð. Og telur fund-
urinn rétt og sjálfsagt að L. í. Ú.
fari eitt með þessi mál, á meðan
að útflutningur á ísvörðum fiski
er í jafn stórum stíl og verið
hefir undanfarin ár.“
Sameiginleg innkaup til
útvegsins.
„Aðalfundur L. í. Ú. telur njik-
ils vert að sambandið annist sem
mest sameiginleg innkaup
helztu nauðsynja hinna ýmsu
félaga. Af því hve þetta er marg-
þætt mál umfangs, um uppbygg-
ing og í framkvæmd, óskar
fundurinn að stjórnin taki þetta
þegar til rækilegrar athugunar,
og nú þegar til framkvæmda
eftir því, sem frekast er hægt.
Fundurinn óskar þess að stjórn-
in leggi fyrir næsta aðalfund til-
lögur um fastmótað skipulag
verzlunarmálsins, enda væntir
fundurinn þess að innan þess
tíma hafi fengist nokkur reynsla
í þessu efni samkvæmt framan-
sögðu.“
Tillaga þessi var flutt af Ólafi
B. Björnssyni.
Innflutningur veiðárfæra.
„Aðalfundur L. f. Ú. skorar á
stjórn félagsins að fylgjast vel
með og vjpna að, að næg veiðar-
færi verði til í landinu fyrir
næstkomandi vetrarvertíð."
Ráðstöfun gjaldeyris.
„Aðalfundur L. f. Ú. haldinn
19. júní, 1945, telur rétt og sjálf-
sagt, að allsherjarsamtök út-
vegsmanna eigi forgangsrétt á
g^ldeyri þeim, sem úthlu^aður
er af opinberum aðilum til inn-
kaupa á nauðsynjavörum út-
vegsins í landinu. Fyrir því fel-
ur fundurinn stjórn sambands-
ins að fylgja fast fram þessu
máþ, þar sem hágsmunir út-
vegsins byggjast verulega á því
að innkaup á útgerðarvörum
verði gerð í' stórum stíl fyrir
beina milligöngu samtaka út-
vegsmanna sjálfra.“
Tillaga þessi var flutt af Páli
Oddgeirssyni og Hannesi Hans-
syni í Vestmannaeyjum.
Beitusíld.
„Aðalfundur Landssambands
ísl. útvegsmanna samþykkir að
skora á stjórn sambandsins að
beita sér fyrir því að sjá vél-
bátaútgerðinni fyrir ódýrari
beitussíld en nú er völ á. Enda
er beitukostnaður nú óbærileg-
ur.“
Tillaga þessi var flutt af Páli
Oddgeirssyni.
Stofnlánakjör.
„Aðalfundur L. í. Ú. aðhyllist
stefnu þá um stofnlánakjör til
sjávarútvegsins, sem Nýbygg-
ingarráð hefir lýst fyrir fundin-
um, og felur stjórn sinni og
nefnd um stofnlánastarfsemi
útvegsins að hafa samstarf við
Nýbyggingarráð um að fá þeirri
stefnu framfylgt."
Tillaga þessi var flutt af Jó-
hanni Þ. Jósefssyni.
Vaxtakjör í Svíþjóð.
„Aðalfundur L. í. Ú. skorar á
Nýbyggingarráð að fela nefnd
þeirri, sem nú er á förum til
Svíþjóðar á vegum ráðsins, að
kynna sér vaxtakjör þau, sem
útgerðarfyrirtæki og önnur
framleiðslufyrirtæki eiga við að
búa, einkum í Svíþjóð, og birta
skýrslu um það efni, þegar heim
kemur.“
Tillaga þessi var flutt af Finni
Jónssyni.
Beituskurður.
„Aðalfundur L. í. Ú. beinir því
alvarlega til fundarmanna og
annarra meðlima sinna að at-
huga, hvað hægt er að gera til
þess að færa beituskurð í skyn-
samlegt horf, _ og sömuleiðis til
stjórnar L. í. Ú. að gera það sem
í hennar valdi stendur til að fá
viðunandi lausn í þessu máli.“
Tillaga þessi var flutt af Bald-
vini Þ. Kristjánssyni.
Iðgjaldagreiðslur.
„Aðalfundur L. í. Ú. skorar á
Nýbyggingarráð að fela enn-
fremu^nefnd þeirri, sem nú er
á förum til Svíþjóðar á vegum
ráðsins, að kynna sér vátrygg-
ingarfyrirkomulag og iðgjalda-
greiðslur fiskiskipa á Norður-
lönduip.“
Tillaga þessi var flutt af Ólafi
B. Björnssyni.
Tryggingar.
„Fundurinn skorar á stjórn-
ina að hlutast til um að hægt
sé að tryggja, við vægu iðgjaldi,
fatatjón skipverja, talstöðvar og
kvaðir útgerðarmanna vegna
veikinda skipverja."
Tillaga þessi var flutt af Finn-
boga Guðmundssyni og Jónasi
Jónssyni.
Brél til nafnlauss manns
Eltir Jónas Baldursson, Lundarbrekku
Ókunni herra!
Þér sýnið mér þann heiður að
skrifa grein í 81. tbl. Morgun-
blaðsins þ. á. í tilefni af grein
minni. „Afneitun ungmenna-
félaganna". Greinina nefnið
þér: „Hver afneitar“.
Undir þessa grein setjið þér
stafina H. J. Ég efast reyndar
ekki um að það muni vera
fanganiarkið yðar.
Stríðstryggingar.
„Aðalfundur L. í. Ú. haldinn
í Reykjavík í júní 1945, skorar
á stjórn sambandsins að vinna
að því við Tryggingarstofnun
rikisins að fá stríðstryggingar-
iðgjald sjómanna afnumið eða
lækkað, þar sem stríðinu í Ev-
rópu er lokið.“
Tillaga þessi var flutt af Sig-
urði Ágústssyni og Jónasi Jóns-
syni.
í stjórn sambandsins voru
kosnir: Formaður: Sverrir Júlí-
usson. Aðalstjórn: Kjartan
Thors, Ásgeir G. Stefánsson,
Loftur Bjarnason, Ólafur B.
Björnsson, Ingvar Vilhjálmsson,
Þorbergur Guðmundsson, Finn-
urlJónsson og Jóhann Þ. Jósefs-
son.
Varaformaður var kosinn
Finnbogi Guðmundsson og vara-
stjórn: Þórður Ólafsson, Ólafur
H. Jónsson, Ólafur Tr. Einars-
son, Oddur Helgason, Hafsteinn
Bergþórsson, Beinteinn Bjarna-
son, Valtýr Þorsteinsson og
Sturlaugur H. Böðvarsson.
Endurskoðendur voru kosnir:
Ólafur Jónsson, Sandgerði, og
Óskar Jónsson, Hafnarfirði, og
varaendurskoðandi Tómas Guð-
jónsson, Vestmannaeyj um.
Á fundinum ríkti mikill ein-
hugur og áhugi um málefni og
hagsmuni útvegsins í landinu,
enda eru nú í sambandinu 30.
félagsheildir útvegsmanna víðs-
vegar i verstöðvum landsins og
8 einstaklingar, en sambandsfé-
lagar ráða yfir rúmlega 20.000
smálestum í fiskiskipaflota
landsmanna.
Að fundinum loknum bauð
sambandsstjórnin öllum fulltrú-
um til kvöldverðar að Hótel Borg
og var það hin ánægjulegasta
samverustund allra viðstaddra.
Skemmtu menn sér við söng og
ræðuhöld fram eftir kvöldi.
Upp af miðri kirkjunni
mættust þeir.“
Þannig náðu þau saman, sem
meinað var að unnast og njót-
ast.
______
\ *
En hvað snerta þessar þjóð-
sögur og ævintýri sjálfstæði
þjóðarinnar?
Er nokkurt samband milli
þjóðsagna, þjóðkvæða og t. d.
sj álfstæðisbaráttunnar ?
Ég veit ekki hvort mér tekst
að gera ykkur ljóst hvernig þetta
samband er.
Ég vil reyna að skýra þetta:
Friðriksberg er útborg í Kaup-
mannahöfn. Um áttundi hluti
borgarbúa á þar heima. Árið
1923 voru 100 þúsund manns í
þessu borgarhverfi. — Það sama
ár voru á íslandi 100 þúsund
íbúar. — Á Friðriksbergi eru
nokkrar stórar verksmiðjur,
margar stórar verzlanir og vöru-
geymsluhús, nokkrir barnaskól-
ar, mörg glæsileg og falleg íbúð-
arhús, fagrir trjágarðar og
steinlagðar götur.
En þeir eiga engap Matthías
Jochumsson, engan Jónas Hall-
grímsson, engan Hallgrím Pét-
ursson og engan Jón Sigurðsson.
Og þeir á Friðbergsbergi eiga
engan Systrastapa með trega-
blandinni þjóðsögu. — Þeir eiga
engin kliðmjúk þjóðkvæði, sem
heilla hugann eins og fegursta
sönglag.
Þetta er munurinn á þjóð og
mannfjölda.
Á þessum mun hvílir sjálf-
stæði smáþjóðanna.
Hin kliðmjúku þjóðkvæði,
þjóðsögurnar spaklegu, ævin-
týrin fögru, saga þjóðarinnar,
minningar hennar og ættstofn.
Allt eru þetta sterkir þættir í
því að þjóð eigi rétt á að vera
sjálfstæð þjóð. Ef þjóðin glatar
þessum verðmætum. Ef þjóðsag-
an og ævintýrið hverfur úr lífi
þjóðarinnar, þá glatast margt
með.
Síðan — hin fagra fjallasveit
— og kvöldkyrrðin og hin fagra
útsýn við Breiðafjörð, á líka
sterkan þátt í sjálfstæði lands-
ins.
Steinlagðar borgargötur á
Friðriksbergi, og kaffihúsalíf
um síðkvöld, styrkir ekki sömu
þætti í þjóðlífinu.
Til þess að þjóð sé og verði
frjáls og fullvalda, þurfa synir
og dætur að unna landi sínu og
þjóð.
Ekki er hægt að flytja svo á-
varp á þessum degi, að minnast
ekki foringjans mikla, Jóns Sig-
urðssonar. Það er af mörgum
viðurkennt, bæði í ræðu og riti,
að engum einum manni á þjóðin
það meira að þakka, að hún fékk
viðurkennt frelsi sitt og full-
veldi. Jafnframt því, að dagur
þessi er minningadagur um
stofnun lýðveldis á íslandi, þá er
hann afmælisdagur okkar mesta
þjóðskörungs.
Á liðnum árum hefir oft og
mörgum sinnum nafn Jóns Sig-
urðssonar verið nefnt, en þó
mun eitthvað rétt í þvi, sem
Vilhjálmur Þ. Gíslason segir í
inngangsorðum að bókinni Jón
Sigurðsson í ræðu og riti. Hann
segir, að miklum hluta ís-
lendinga sé ævi Jóns og störf
lítt kunn. Nafn hans er nefnt
sem þjóðhetju, menn henda á
lofti einstakar setningar og orð-
tök úr ræðum hans og bréfum,
og láta svo þar við sitja. En
sannleikurinn er sá, að. persón-
an Jón Sigurðsson, er svo merki-
leg, að hver einasti íslendingur,
sem á þess kost, ætti að kynna
sér hana, eftir því sem aðstaða
er til, af einkabréfum hans og
ritgerðum um landsmál.
Það vita allir, að sem stjórn-
málamaður var Jón Sigurðsson
óvenjulega sterkur, en vináttu-
sambönd hans við menn voru
þó, ef til vill enn sterkari.
Einkabréf hans skipta tugum
og hundruðum árlega, og eng-
um vina sinna gleymir hann,
og tryggðin og vinfestan er jöfn,
þótt vinur hans snúist gegn
honum í landsmálabaráttunni.
Bréf Jóns Sigurðssonar eru gull-
náma, og lýsa honum miklu bet-
ur en nokkur orð fá gert. Ætið
er hann boðinn og búinn að
leggja vinum sínum lið, og lítil-
fjörleg erindi þeirra rekur hann
fyrir þá í Kaupmannahöfn, þótt
jafnan sé hann önnum kafinn.
Hús hans stendur öllum íslend-
ingum opið einu sinni í viku
hverri. Þar er etið og drukkið,
sagðar fréttir frá íslandi og
framfaramál íslands rædd af á-
huga yfir borðum, sem hlaðin
eru íslenzkum réttum.
Einkabréfin og hin glæsilegu
kvöldboð forsetans hafa ef til
vill átt sterkasta þáttinn í því,
að hann var svo ástsæll for-
ingi. Persónan var óvenjulega
sterk. Enginn gat gleymt hon-
um, sem einu sínni hafði séð
hann. ,
Hann skildi allra manna bezt
rökin, sem til þess lágu, að ís-
lendingum bæri að vera frjáls og
fullvalda þjóð.
Hann skildi allra manna bezt
muninn á mannfjölda og þjóð,
Hann skildi hvert gildi saga
þjóðarinnar hafði í sjálfstæð-
isbaráttunni — þjóðsögurnar,
ævintýrin og þjóðkvæðin.
Hann kunni að meta stofn
þjóðarinnar og eggjaði íslend-
inga lögeggjan, að gerast ekki
ættlerar og dusilmenni.
- Hann skildi það allra manna
bezt, að fjárhagslegt sjálfstæði
er skilyrði fyrir þvi, að þjóð sé
frjáls og fuilvalda, og hóf bar-
áttu fyrir verzlunar- og fjár-
hagsmálum íslands.
Hann skildi það, að frelsi
fylgja bönd og skyldur, og ávit-
aði skólapiltana, sem fluttu
honum kvæði um þingtímann
1875, en þar var þessi setning:
„Þú hetjan prúð, sem aldrei
þekktir bönd“. Hann sýndi þeim
fram á, að frelsi án banda, án
takmörkunar, væri ekki frelsi
heldur agaleysi og óstjórn.
Jón Sigurðsson skildi það
allra manna bezt, að þjóðleg
verðmæti er sterkasti gjaldeyr-
irinn, þegar lítil þjóð er metin.
Þar duga fjármunir skammt.
Hann vann því að því allt sitt
líf að kynna sér sögu íslands,
— þjóðkvæði — þjóðsögur og
ævintýri. Og þótt hann væri
framfaramaður og berðist oft
fyrir nýmælum, vildi hann
byggja alla framför á þjóðlegum
grunni.
Á þessu liðna lýðveldisári hafa
allir verið bjartsýnir. Hafi ein-
hver rætt um að fara gætilega,
hefir rödd hans naumast heyrzt.
Aukinn efnahagur og aukin
lífsþægindi hafa lyft hugum
manna á flug.
Áætlað er að flytja inn hrað-
virkar vélar og skip — og ekki
síður hugsjónir og kenningar.
Einn vill allt sækja í austur.
Annar vill allt sækja i vestur.
Hinir þriðju vilja halda sig að
hinum norræna stofni. Læra af
frændum vorum og nágrönnum.
Um þetta er rætt og ritað. En
eitt má ekki gleymast. Allt, sem
innflutt er, þarf að tengjast við
íslenzkar rætur, ef við viljum
heita og vera sjálfstæð þjóð.
Við verðum að eiga þrek og
menningu til að velja og hafna,
en ekki að gleypa nýmælin eins
og þorskur gleypir beitu.
Greinin ber það tvennt með
sér, að þér séuð bæði ungmenna-
félagi og ungur Sjálfstæðismað-
ur, en að öðru leyti eru hvorki
um hana né í henni nein þau
kennimerki, að hægt sé að vita
hver þér eruð. Þér leynið þar
nafni yðar — sjálfum yður.
Mér finnst það raunar auka-
atriði, hver þér eruð, en hitt vil
ég ekki leiða hjá mér, að vegna
þröngsýni afneitið þér sannleik-
anum, og af dómgreindarleysi
lítilsvirðið þér ungmennafélög-
in, með því að rangherma sögu-
lega stöðu þeirra í þjóðlífi ís-
lendinga á þessari öld.
Ég kann ekki við það að tala
um grein yðar og skoðanir við
lesendur, og vita af yður í þoku
nafnleysisins. Ég kýs heldur að
snúa mér beint til yðar — inn
í þokuna.
Mennirnir krefjast uppfyll-
ingar af lífinu, lífið krefst á-
byrgðar af þeim. Og til þess að
mönnunum takist það vel að
lifa, þá þurfa þeir að hafa vök-
ulan huga, og vaskar hendur,
sem leysa og skila úrlausnum
lífsins með drenglund og dugn-
aði.
Lífið er æfagamalt fyrirbæri,
en þó sí-ungt fyrir hverja nýja
kynslóð. Mannkynið hefir frá
árdögum glímt við þá þraut og
þann vanda að ná tökum á því
— ná valdi yfir lífinu. — Hefir
það jafnan gengið misjafnlega.
Um það vitnar saga mannkyns-
ins. í hepni speglast barátta ein-
staklinga, og féíagsviðleitni
fólksins alls meðal þúsunda
þjóða til þess að skapa sér þau
lífsskilyrði og lífskjör, sem við-
unandi eru, og í henni speglast
sí-endurtekin mistök og ósigrar
þeirrar baráttu og viðleitni
Þessa dagana fagnar hálfur
heimurinn stormahléi eftir eina
stórfélldustu og vafasömustu til-
raunina, til þess að temja lífið
í þjónustu mannkynsins.
Flestir munu á eitt sáttir um
það, að sú tilraun hafi fremur
fært mennina fjær en nær
markinu. — En hitt munu og
flestir vera sammála um, að
nauðsynlegt sé að vinna á ný
það, sem tapast hefir, og enn-
fremur að ná sem fyrst, eftir
farsælum leiðum því takmarki,
að samræma réttlætis- og sið-
gæðishugsjónir mannkynsins,
Ég vil taka dæmi af tveimur
trjáreitum til að skýra mál mitt.
Vorið 1912 fékk húsfreyjan í
Stafafelli í Lóni nokkrar þroska-
miklar birkiplöntur frá Hall-
ormsstað. Hún gróðursetti þær
framan við nýreist íbúðarhús
móti suðri og sól. Jarðvegurinn
var mildinn og djúpur — gaml-
ar bæjarrústir. Nú eftir 22 ár er
þarna glæsilegur trjágarður.
Stofnfögur birkitré eru þarna
jafnhá reisulega íbúðarhúsinu
og breiða út krónur sínar.
Sumarið 1907 heimsótti kon-
ungur Dana ísland. í minningu
um komu hans voru gróðursett
mörg hundruð barrtré eða barr-
trjáplöntur af útlendum stofni
í leirblöndnum lyngmóum við
Rauðavatn, skammt frá Reykja-
vík. — í fyrstu leit svo út, sem
plönturnar ætluðu að þrífást, en
svo kom kýtingur í þðer allar,
— sumar dóu, en aðrar lifðu
sultarlífi. — Nú eftir 37 ár eru
trén lágvaxin og þroskalítil. Þau
hafa ekki náð fullum þroska í
íslenzkum jarðvegi. Þau eru að-
flutt og sett niður af handahófi
í laklegan jarðveg, sem þau geta
ekki þrifizt í.
Ég veit ekki hvort þessi dæmi
um misjafna trjáreiti hafa skýrt
mál mitt. En það, sem ég vil
vekja athygli á, er fyrst og
fremst þetta: Sjálfstæð þjóð
hlýtur allt af að líta á sína eigin
menningu sem undirstöðu, og
við þjóðlegan stofn á að tengja
allt, sem innflutt er. Ef það
gleymist, verður útkoman lík
trjáreitnum við Rauðavatn.
Sjálfstæð þjóð má ekki gleypa
við nýmælum eins og óviti við
lostætum bita, — heldur meta
að velja og hafna, annars er
sjálfstæði hennar í andlegum og
verklegum efnum í stórri hættu.
lífi þess og líðan hér á þessari
jörð.
Þetta vandamál — hin nýja
leið að markinu. — hafa allir
mestu hugsuðir heimsins tekið
til athugunar undangengin hel-
fararár, þar á meðal er rithöf-
undurinn heimskunni, útlagi
Þjóðverjinn Tomas Mann.
í sumarhefti Helgafells 1942
birtist þýdd grein eftir hann,
sem nefnist „Sigurinn eftir
stríðið“. Þar ræðir hann af djúp-
sæi og hreinskilni hið sameigin-
lega vandamál alls mannkyns.
— Niðurstöður hans eru í eftir-
farandi málsgreinum, sem svo
hljóða orðrétt:
„Heimurinn á nú orðið allt sitt
traust í því, að sósíalismi og
lýðræði fái sameinazt og sam-
lagazt, að vestrænt lýðræðikasti
ellibelgnum og taki félagslegum
umbótum, og austræna sam-
eignarstefnan vaxi að mannúð
og snúist á sveif með lýðræðinu,
og taki að meta að verðugu rétt-
indi og verðmæti einstaklings-
ins“ og „Ef lýðræðið á að halda
velli, verður að grundvalla fé-
lagslegt frelsi og varðveita ein-
staklingsgildið, en um leið að
ívilna jafnréttinu af sanngirni
og fúsum vilja.“
Eins og að líkum lætur skilur
hann það til fulls, að maðurinn
er félagsleg vera gædd ríku ein-
staklingseðli og hvorutveggju
eiginleikarnir þurfa að njóta sín
eigi vel að fara fyrir mannfélag-
inu. En þessi skilningur og þessi
skýring er grundvallar- og meg-
inboðun samvinnustefnunnar.
M. ö. o. Mann kennir að það sé
samvinnustefnan, sem eigi að
tryggja sigurinn eftir stríðið,
tryggja frið og velsæld fram-
tíðarinnar.
í byrjun þessarar aldar, þegar
íslenzka æskufólkið stofnaði
ungmennafélögin, þá var Þor-
steinn Erlingsson lifandi skáld
meðal þjóðarinnar,. Hann var
eggjandi baráttuskáld, skáld
æskunnar, réttlætisins og sann-
leikans.
Hann hefir því eflaust haft
mikil áhrif á hugi þess fólks,
sem lét óskir sínar rætast í
stofnun og starfsemi ungmenna-
félaganna. í einu sínu glæsileg-
asta þjóðmálakvæði „Brautin"
segir hann svo eftir að hafa
lýst örðugu torleiði yfir klung-
ur og bratta mannlífsins og sig-
urlaununum eftir að komið er
á hina langþráðu grund fyrir-
heitna landsins:
(Framhald á 7. siSu)
Ég mun nú fara að ljúka máli
mínu, en að lokum vil ég rifja
upp skyldur vorar við hið unga
lýðýeldi og bera upp tvær spurn-
ingar:
1. Hvað þarf að vernda?
2. Hvað þarf að efla?
Við þurfum að vernda móður-
málið og auka fegurð þess. Við
þurfum að vernda sögu þjóðar-
innar — þjóðsögurnar — ævin-
týrin og þjóðkvæðin kliðmjúku.
Við þurfum að efla menntun
— vísindi — listir. Verklega
menningu, — vélavinnuræktun,
— skipastól, — verksmiðjur.
Allt þetta ber okkur að gera,
ef við erum þeirri hugsjón trú,
að ísland verði frjálst og full-
valda lýðveldi — um aldaraðir.
Tilvera og barátta hinnar ís-
lenzku þjóðar, er líkust ævintýri
eða stórfelldri þjóðsögu. Ef við
gætum þess ekki að halda rétt
á málunum, þá getur saga þjóð-
arinnar orðið aðeins þjóðsaga
eða ævintýri. Látum það aldrei
henda okkur. íslenzka þjóðin á
möguleika til að verða fyrir-
mynd annarra smáþjóða. Hún á
menningu, forna og nýja, sem
hægt er að byggja á. Auðlindir
landsins bíða þess að þær séu
nýttar. Hin fengsælustu fiski-
mið geyma enn gull framtíðar-
inar. Fegurð landsins er sú sama
og á dögum feðra vorra — og
fegurð og gróður þess á eftir að
aukast.
Ég vil ljúka þessum hugleið-
ingum með ljóðlínum úr hátíða-
kvæði Huldu:
„Hver á sér fegra föðurland,
með fjöll og dal og bláan sand,
með norðurljósa bjarmaband
og björk og lind í hlíð?
Með friðsæl býli, ljós og ljóð,
og langt frá heimsins vígaslóð.
Geym drottinn, okkar dýra land,
er duna- jarðarstríð".