Tíminn - 03.08.1945, Blaðsíða 4

4
llHlM, föstndaginn 3. ágást 1945
58. blaft
6
NÝTT MENNTASETUR
í SKAGAFIRÐI
Eftir séra Bjjörn BJörnsson
Við þjóðveginn, skammt fyrir
neðan Víðimýri í Skagafirði, rís
allstór hæð. í hæðinni og brekk-
unni fyrir neðan eru heitar
lindir eða uppsprettur. Við
þennan heita stað hafa á síðari
árum risið nokkur mannvirki.
Hús allstórt með samkomusal,
veitingastofu og íbúðarherbergj-
um. Þarna hefir einnig verið
reist myndarleg sundlaug, gróð-
urhús og nokkur íbúðarhús. Þá
hefir og verið lögð stund á trjá-
rækt. Staður þessi er Varmahlíð
í Skagafirði. Útsýn er þarna all-
fögur yfir héraðið. Framundan
iiggur Hólmurinn rennisléttur
og grösugur með Héraðsvötnin
lygn og djúp á báðar hliðar. Á
móti er Blönduhlíð, hlýleg og
gróðurrik, með blómlegri byggð,
fögrum fjöllum og tignarlegum
tindum. Varmahlíð er þegar
orðin eins konar miðstöð í fé-
lags- og skemmtanalífi Skag-
firðinga. Veldur þar lega stað-
arins í héraðinu miklu um.
Varmahlíð er einnig þeim nátt-
úruskilyrðum búin, er skapa
munu henni mikla framtíðar-
möguleika. Hitinn í jörðu skap-
ar skilyrði til fjölbreyttrar og
aukinnar ræktunar. Ef byggða-
hverfi eiga eftir að rísa upp á
íslandi í framtíðinni, er ekki ó-
sennilegt, að einu slíku verði val
inn staður í Varmahlið. En úr
því mun framííðin skera. —
Skagfirðingar tengja þó fyrst
og fremst framtíðarvonif sínar
við Varmahlíð sem skóla og
menntasetur. Fyrir nokkrum
árum var ákveðið að.skóli skyldi
reistur á þessum stað. Er það
eitt af mestu áhugamálum Skag
firðinga margra, að því máli
verði hrundið sem fyrst í fram-
kvæmd. Þó að hægt miði, hefir
þó nokkuð unnizt í þessu máli.
Síðastliðinn vetur var starf-
rækfur skóli í Varmahlíð. Ég
veit ekki til, að þessa skóla hafi
verið getið í blöðum eða útvarpi,
en ég var prófdómari við þenna
skóla og kynntist þess vegna
starfsemi hans nokkuð. Tel ég
vel þess vert að landsmenn viti
a. fn. k. að þessi skóli var til, og
þess vegna eru þessar línur rit-
aðar.
Skólinn í Varmahlíð síðastlið-
inn vetur var aðeins vísir þess,
sem koma skal. Húsakostur er
ennþá mjög-takmarkaður, þar
sem bygging framtíðar skóla-
hússins er ekki hafin. Þegar
Varmahlíð var keypt fyrir
nokkrum áriun sem skólasetur,
var á jörðinni steinhús fremur
lítið. Hús þetta hefir verið bætt
og stækkað að mun, m. a. steypt
ný hæð ofan á það. í þessum
húsakynnum starfaði skólinn. Á
efri hæð voru íbúðir skólastjóra,
kennara og nemenda, en á neðri
hæð kennslusalur, borðstofa,
eldhús og eitt íbúðarherbergi
fyrir nemanda. Her er aðeins
um bráðabirgða húsakynni að
ræða. Áformað er, að reisa vand-
að skólahús á næstunni. Er því
fyrirhugaður staður nokkru of-
ár en núverandi hús stendur,
skammt 'frá sundlauginni. Sök-
um þessa takmarkaða húsa-
kosts gat skólinn aðeins starfað
í einni deild eða bekk. Nemend-
ur voru 18. Skólastjóri var sr.
Gunnar Gislason í Glaumbæ, en
kennari Árni Þorbjörnsson lög-
fræðingur. Námsgreinar voru
hinar sömu og í fyrsta bekk
Menntaskólans á Akureyri. Var
til þess ætlast, að áhugasamir
ogsdugandi nemendur gætu að
loknu vetrarnámi í Varmahlíð
tekið próf upp í annan bekk
Menntaskólans á Akureyri. Þetta
var að vísu nokkuð djörf áætl-
un. Námstíminn í Varmahlíð
skyldi styttri en námstími
Menntaskólans. í fyrsta bekk
Menntaskólans fá ekki aðrir
inngöngu en þeir, sem hlotið
hafa nokkra undirbúnings
menntun, einkum í dönsku,
reikningi og móðurmáli. — í
Varmahlíð var hins vegar engr-
ar undirbúningáfræðslu krafizt,
enda flestir nemendur illa und-
irbúnir, er þeir komu í skólann,
höfðu aðeins fullnaðarpróf úr
barnaskóla. Hér við bætist það,
sem allir þekkja, er fengizt hafá
við nám, að aðstaða utanskóla-
nemenda við próf hlýtur ávallt
að verða erfiðara en hinna, sem
dvalið hafa í skólanum, þekkja
kennarana, kennsluaðferðir og
spurningar þeirra. Þrátt fyrir
þetta verður ekki annað sagt,
en að þessi áætlun hafi staðizt
vonum framar. Nokkrir nem-
endur Varmaþlíðarskólans luku
prófi upp í annan bekk Mennta-
skólans á Akureyri með góðum
árangri, sumir þeirra með prýði,
miðað við aðstæður. Við Varma-
hlíðarskólann voru einnig próf-
skírteini yfirleitt mjög góð og
sýndu, að nemendur höfðu lært
mikið á skömmum tíma og not-
ið góðrar kennslu. Má segja, að
þetta skólahald í Varmahlíð síð-
astliðinn vetur hafi orðið skóla-
stjóra, kennara, nemendum og
öðrum hlutaðeigendum til hins
mesta sóma. í
Það er áformað, að næsta vet-
ur starfi skóli í Varmahlíð með
sam/i sniði og áður. Kenndar
verða sömu námsgreinar sem
fyrr, og námið miðað við það,
að dugandi nemendur geti að
vori að loknu námi gengið und-
ir próf upp í annan bekk
Mehntaskólans á Akureyri. Að-
sókn er nú mikil að þeim skóla.
Munu færri fá þar inngöngu en
óska, sökum þrengsla. Tel ég at-
hugandi fyrir þá, ef einhverjir
eru, sem frá hafa orðið að hverfa
af þesum sökum, hvort ekki
myndi vænlegt að ljúka fyrsta
bekkjar námi við Varmahlíðar-
skólann. Má þó ef til vill segja,
að hlutur slíkra manna sé lítt
bættur á þann hátt, þar sem
lítil líkindi séu til þess, að rýmra
verði í öðrum bekk Akureyrar-
skólans en hinum fyrsta. En
eitt er þó að athuga. Þegar hús-
rúm er takmarkað eins og nú
hefir verið við Menntaskólann,
verða próf milli bekkja sam-
keppnispróf, þar sem einkunn
sker úr um hverjir fá inntöku.
Innanskólanemendur hafa þar
engin forréttindi fram yfir það,
Sem betri aðstaða skapar þeim.
Hins vegar er ekki óhugsandi,
að duglegir nemendur Varma-
hlíðarskólans sigri einhverja
nemendur fyrsta bekkjar í þeirri
samkeppni og komizt þannig
inn í annan bekk, þótt ekki
hlytu vist í fyrsta. Sérstaklega
finnst mér nær, að Skagfirðing-
ar, sem hug hafa á gagnfræða-
eða menntaskólanámi, ættu að
notfæra sér þennan skóla í
Varmahlíð. Það er á ýmsuan
hátt bægilegra, að geta stundað
nám nærri átthögunum eða
heimilum sínum. Varmahlíðar-
skólinn skapar Skagíirðingum
skilyrði þess, þegar um byrjun-
arnám er að ræða. Þótt Varma-
hlíðarskólinn miði fræðsluna að-
allega við undirbúHingsnám fyr
ir mennta- og gagnfræðaskóla,
veitir hann og hagnýtan undir-
búning þeim, sem hyggja á
framhaldsnám í öðrum skólum.
Það má vera Skagfirðingum
gleðiefni, að Varmahlíðarskól-
inn fór svo vel af stað, sem raun
hefir borið vitni um. Ætti það
að verða þeim hvöt til að styðja
hann og efla á allan þann hátt,
sem í þeirra valdi stendur. —
Skagafjörður er víðlent og fjöl-
mennt hérað. Hverju héraði er
nauðsynlegt, að geta skapað
hinum upprennandi íbúum sín-
um viðunandi menntunarskil-
yrði. í Skagafirði starfa að vísu
bændaskóli, unglingaskóli og
síðastliðinn vetur kvennaskóli.
Þetta eru allt ágætir skólar á
sína vísu og hafa góðum kennslu
kröftum á að skipa. En þetta
er ekki nóg. Skagafjörður þarf
að eignast einn stóran skóla,
sem veitir almenna og fjöl-
breytta menntun. Þetta skiljar
margir Skagfirðingar, þess vegna
er þeim það mikið áhugamál að
bygging skólans verði hafin hið
allra fyrsta, helzt á næsta ári.
En þetta á ekki aðeins að vera
áhugamál Skagfirðinga, heldur
allra þeirra, sem forgöngu hafa
í fræðslumálum þjóðarinnar.
Varmahlíðarskólinn verður ekki
aðeins skóli Skagfirðinga, held-
ur þjóðarlnnar. Verði hér um
góðan skóla að ræða, munu nem-
endur sækja hann víðs vegar að
af landinu.
Við íslendingar eigum að vísu
allmarga skóla ,en þó ekki nógu
marga. Það mun sannast, að
þótt bókvitið sé ekki látið í ask-
ana, mun aukin menntun og
andlegur þroski þjóðinni hin
öruggast vörn í framtíðinni. Við
höfum nýlega öðlazt fullt stjórn-
arfarslegt frelsi. Menning hverr-
ar þjóðar er hornsteinn frelsis
hennar og sjálfstæðis. Þess
vegna þörfnumst við íslendingar
fleiri skóla og fjölbreyttari en
nú eru í landinu. Þess vegna
á Varmahlíðarskólinn að rísa af
grunni hið allra fyrsta. Vil ég
ljúka þessum orðum með ósk til
þeirra, sem ráða fjármálum og
fræðslumá.lum þjóðarinnar, að
þeir sýni þessu menningarmáli
Skagfirðinga fullan skilning,
ekki aðeins í orði heldur einnig
í athöfn, svo að Varmahlíðar-
skólinn verði reistur hið fyrsta,
og þangað fái æska Skagafjarð-
ar og æska þessa lands sótt
holla og hagnýta menntun í
framtíðinni.
Áfengismenning
Reykja víku r
Maður nokkur stanzaði mig á
götu nýlega og þuldi ljótar sög-
ur. Hafði hann verið sjónarvott-
ur að sitt af hverju. Meðal ann-
ars hafði hann virt fyrir sér alla
bílana, er voru að sækja sér
forða í áfengisverzlunina. Menn
fóru með heila kassa út í bíl-
ana og óku ánægðir af stað.
Einn maður, sem hvað eftir ann-
að hefir lent í höndum lögregl-
unnar, fór með áfengi fyrir
átján hundruð krónur, sagði
þessi, er við mig talaði. Hann
hafði spurt um það hjá af-
greiðslunni. Auðvitað átti þetta
áfengi að seljast fyrir margfalt
verð í leynisölu.
Tvær ölvaðar stúlkur voru að
reyna að'staulast um borð í skip
til útlendinga. Þær voru váltar
á fótum. Skipsmenn komu þeim
til hjálpar, fóru niður landgöng-
una, kipptu pilsum stúlknanna
upp yfir höfuð þeim og drógu
þær þannig á pilsunum um borð.
Ætli ekki væri nær fyrir for-
ustukonur Reykjavíkur, sem
kveinka sér, ef talað er um
ástandsmeyjar, að sætta sig við
slæmar upplýsingar, en reyna
heldur að skipuleggja einhverja
starfsemi þessum vesalingum til
bjargar?
Nýlega stanzaði bíll fyrir ut-
an hús embættismanns og var
að skila dömum, sjálfsagt úr
láni. Útlendingar voru í bílnum
og einn þeirra kom með eina í
bóndabeygju í fanginu, því að
hún var út úr drulfkin. Húsráð-
andi hrissti höfuðið, er gestir
komu þannig til reika.
Forstjóri einn var að koma
heim með frú sinni og öðru pari.
Það var allt ölvað, hafði hávaða,
er það var að kveðjast. Menn-
irnir kysstu og föðmuðu frúrnar
á víxl. Þær komu með útbreidd-
an faðminn, og þeir klemmdu
þær og kysstu, en fólk í næstu
gluggum hafði gaman af.
Þessar sögur eru enginn til-
búningur. En þær eru líka
minnst áf því, sem gerist í þess-
um sökum
Kvöld eitt vorum við hjónin
að koma heim kl. lli/2, heyrðum
við þá söngl og hávaða á Bar-
ónsstígnum nálægt Landsspítal-
anum. Þar fóru tveir drukknir
hermenn og leiddu á milli sin
kengfulla, unga stúlku, sem ekki
gat staðið hjálparlaust. Mundu
áfengissalarnir vilja sjá dætur
sínar þannig á sig komnar? Það
er þjóðin, sem selur áfengið og
fer þannig með syni sína og
dætur. Á slíkt þjóðaruppeldi að'
verða vegsemd hins nýfengna
fullveldis?
Pétur Sigurðsson.
Osannindum hnekkt
Jón Pálmason, sem kallaði sig
yfirendurskoðanda Alþingis,
hefir í ísafold, sem ég sá í vor,
er ég var á ferðalagi austur á
landi, kennt mér það, að fjár-
pestirnar hefðu flutzt til lands-
ins. í tilefni af þessu þykir mér
rétt að upplýsa:
1. Skömmu eftir að ég kom til
landsins frá námi mínu, mætti
ég á aðalfundi Búnaðarfélags
íslands, og var þar rætt um
innflutning sauðfjár. Ég lýsti
mig þá honum fylgjandi, en tók
fram, að ég teldi, að rétt væri
að flytja féð í byggðar eyjar,,
sem fé væri í allt árið, bæði til
þess að reyna þar hver árangur
yrði af því að blanda það stofni
okkar og til þess að, ef það skyldi
sýkja frá sér, sýkti aldrei nemá
þann innlenda stofn, sem í eyj-
unni væri.
2. Nokkru siðar skrifaði ég, á-
samt beim samkennurum mín-
um, Halldóri Vilhjálmssyni og
Páli Jónssyni, Búnaðarfélagi ís-
lands og lagði til, að fé yrði flutt
til landsins, og rökstuddum við
hvers vegna. Það ætti að flytj-
ast í byggðar eyjar, og vera þar
fjögur til fimm ár með íslenzkú
fé meðan reynt væri, hvort það
sýkti frá sér og hver not við
hefðum af að blanda það okkar
fé. Bentum við á Málmey og
Elliðaey sem góðar til þessa.
Hvort tveggja þetta getur Jón
séð bæði i Búnaðarritinu og
bréfasafni Búnaðarfélags ís-
lands.
3. Þegar kom að því að flytja
inn enska féð, lagði ég enn til
að það væri flutt í byggða eyju
og haft þar með íslenzku fé í
4—5 ár, en það var gert munn-
lega bæði við þáverandi land-
búnaðarráðherra og á Búnaðar-
þingi.
4. Þegar karakúlféð var flutt
inn, gerði ég enn þessa tillögu
og þá bréflega til ráðuneytisins,
en munnlega til Búnaðarþings,
og hlýtur Jón að geta fengið að
sjá bréf mitt í ráðuneytinu, og
afrit þess er í Búnaðarfélaginu.
5. Ætti ég nú að tillögur um
þetta efni, mundi ég enn leggja
til, að inn væri flutt búfé, en
nú nefna Viðey, Engey og Hrís-
ey sem beztar til að hafa skepn-
urnar á í nokkur ár með ís-
lenzku búfé, þar sem nú má taka
úr þeim sæði þar og sæða .gripi
í landi, án þess að nein sýking-
arhætta þurfi af því að stafa,
en það yrði trauðla gert úr þeim
eyjunum, sem ég áður hefi bent
á sem heppilegar til þessarar
notkunar.
Af þessu geta menn séð, hvað
ég hefi lagt til þessara mála, og
hvern skaða landsmenn hefðu
haft af fjárpestunum, hefði
mínum tillögum verið fylgt, og
þá væntanlega jafnframt líka
séð, hve réttmæt ásökun Jóns er.
Páll Zóphóníasson.
Þýzka þjóðin er
ekki öl i sek
Höfundur þ^ssarar greinar er Bertrand Russell, uppeld-
isfræðingurinn frægi. Hrekur hann hér þá firru, að þýzka
þjóðin sé öil samsek um illvirki nazistastjórnarinnar eða
stríðsglæpi herforingja eða pólitískra manna og sýnir fram
á, hve ólíklegt sé, að kúgun og áníðsla orki því að gera
þýzku þjóðina að betri þjóð.
Bertrand Bussel:
Það, sem undanfarið hefir
komið í ljós varðandi fangabúð-
ir nazista, hefir vakið ótta og
viðbjóð, sem er réttlátur og
óhjákvæmilegur. Þó sá viðbjóð-
ur hafi þegar orðið til þess að
gera líkurnar minni en ella fyr-
ir því, að slíkt endurtaki sig, er
það ekki nema nauðsynlegt að
skilja málið út í æsar eins og að
dæma það. En við höfum ekki
öðlazt glöggan skilning á hlut-
unum, ef við erum ánægð með
að svara sem svo: „Þýzka þjóðin'
er samsek í þessu eins og hún
leggur sig og ætti að þola hegn-
ingu.“
í sérhverju landi fyrirfinnast
tækifærissinnaðir menn, sekir
um andstyggilega verknaði.
Þessir menn komast oftast nær
fyrir dómstólana og eru í mörg-
um tilfellum úrskurðaðir geð-
veikir. Hvort sem þeir eru geð-
veikir eða ekki, eru þeir jafnan
mesta rannsóknarefni sálfræð-
inga. Það er í þeirra verkahring
að grafast fyrir orsökina til þess,
sem mennirnir hafa gert, og
beita við það visindalegum að-
ferðum.
í Þýzkalandi komust til valda
menn af þeirri tegund, sem hér
er minnzt á. Þeim tókst að þjóna
lund sinni betur og á víðari vett-
vangi en áður eru dæmi til. Hér
mun verða gerð tilraun til þess
að segja örlítið nánar frá þess-
um hræðilegu staðreyndum, í
trausti þess, að enginn skilji
grein þessa þannig, að reynt sé
að lýsa öllum Þjóðverjum svo.
Það er alls ekki meiningin. Fyrst
og fremst má ekki gleyma því,
að hundruð þúsunda illa leik-
inna fanga í Þýzkalandi voru
einmitt Þjóðverjar, sem þoldu
ótrúlegustu þjáningar í stjórn-
artíð nazista. En það er aftur á
móti algerlega rangt að nota
þessa menn sem mælikvarða á
Þjóðverja eins og þeir eru yfir-
leitt.
Tvennt er það, sem einkum
skyldi haft í huga, en oft
vill gleymast. Fyrst: Refsing
skyldi jafnan, eftir því sem við
verður komið, falla á þamj, sem
er sannur að sök. Hið síðara er:
Refsing ein útilokar ekki, að
sams konar brot og refsað er
fyrir komi fram, e. t. v. af hálfu
einhvers annars aðila, síðar og
við annað tækifæri. Glæpir á
viðu sviði eru ekki einungis
framdir af sálsjúkum einstak-
lingum, heldur eru þeir oft og
tíðum afleiðingar af einhvers
konar skipulagi, sem beinlínis
eða óbeinlínis leiðir þá af sér
eða hlúir að þeim og kemur
glæpamönnum einatt í valda-
sess.
Hverjir eru það svo, sem á-
byrgðina bera á því, er fram
hefir farið í Belsen og Buchen-
wald og öðrum slikum stöðum?
Það er ekki beinlínis auðvelt að
gefa svar við því. Fyrst og fremst
má þó benda á ráðamenn og
leiðtoga nazistastefnunnar. Síð-
an má nefna nöfn þeirra manna,
sem stuðluðu að því, að stefna
nazistanna réði ein öllu í Þýzka-
landi. í þriðja lagi þá, sem í
nafni blekktrar og stundum
upploginnar föðurlandsástar
studdu nazista á valdaferli
þeirra allt frá 1933 til þess dags,
er þeir gáfust upp.
En hér með er markalínan
ekki dregin til fulls. Þeir, sem
fyrst og fremst höfðu með hönd-
um að fylgjast með svona lög-
uðu, vissu frá upphafi, hvernig
í pottinn var búið. Óefað vissi
brezka stjórnin um þetta. Það
má ef til vill taka því með þögn
og þolinmæði, að slíkt var látið
liggja í þagnargildi á meðan á
styrjöldinni stóð. En sé einhver
afsökun tekin gild, — verður
maður þá ekki einnig að setja
sig í spor þeirra Þjóðverja, sem
í fangelsunum sátu, margir á-
samt konum sinum og börnum,
og vissu, að sérhver mótmæli frá
þeirra hendi myndu leiða til enn
verri meðferðar og lífi þeirra
ljúka innan fangelsismúranna
án þess áð nokkru sinni kæmist
upp um glæpina?
Svo lengi sem grimmir og ó-
svífnir menn hafa völd í hönd-
um, er það heilög skylda að
vinna' á móti þeim. En er þeir
hafa verið gerðir óskaðlegir,
liggur beinast fyrir að rannsaka
hvað olli glæpum þeirra — hvað
fékk þá til að stofna friði heilla
þjóða i hættu. Ef við leyfum
okkur að hugsa sem svo, að eitt-
hvað það sé Þjóðverjum eigin-
legt, sem ekki myndi fyrirfinn-
ast meðal annarra þjóða, hvað
illar hneigðir snertir, erum við
komnir heldur langt frá því
raunhæfa og erum hætt að læra
af reynslunni, hvernig foföast
ber, að hin illu öfl, sem við höf-
um andstyggð á, nái að þróast.
Athugum nú allar kringum-
stæður. —
í hlut á'sigrað og vanmáttugt
ríki með tilfinningarsljóa þjóð.
Áhugasöm minnihluta-klíka
kemst til valda fyrir frekju og
yfirgang. Sökum afskiptaleysis
almennings hefir klíkan náð
völdum. En þar eð klíkunni er
þröngur stakkur sniðinn, verður
hún að beita meiri og minni
harðstjórn gegn vilja fjölda
manna meðal þjóðarinnar, sem
eitthvað sjá og hugsa. En strax
og hægt er, reynir stjórnarklík-
an að beina ógnunum sínum, að
öðrum ríkjum til þess að minnka
óánægjuna heima fyrir. Þetta á
ekki eingöngu við um Þýzkaland.
Eitthvað svipað þessu kom fyrir
í frönsku stjórnarbyltingunni.
Skortur og ótti valda hálfgild-
ings sinnuleysi og deyfð meðal
fjöldans, en minnihluta-stjórn-
arklíkunni vex ásmegin. Óheil-
brigðar_ lífsskoðanir skapast
meðal fjjóðarinnar og viðhorfið
verður einhliða.
Sumir munu viljfi halda því
fram, að Þýzkaland hafi verið
erfitt viðureignar löngu fyrir
ósigurinn 1918 —• áður en þjóð-
in varð fyrir því áfalli, sem flýtti
fyrir valdatöku Hitlers. En þetta
er ekki alls kostar rétt. Þýzka-
landskeisari átti ekki til þá
grimmd og ómenningu, sem þró-
aðist í valdatíð Hitlers. Þjóðern-
ishreyfing sú, sem átti sér stað
í Þýzkalandi á nítjándu öld, var
aðeins eðlileg afleiðing yfir-
gangs Napóleons. Fyrir þann
tíma sýndu Þjóðverjar aldrei
þann yfirgang og siðleysi, er við
nú höfum orðið varir við hjá
þeim.
Segja má, að harðstjórar nú
á tímum geti beitt illvilja sínum
á miklu víðari vettvangi en
harðstjórar fyrri tíma. Hvorki
Xeres né Neró höfðu leynilög-
reglu til þess að vera ofan í
hverri kyrnu og nasa upp hvað
eina, á hverjum stað og stundu,
sem hentugt þótti. En það er
ekki nóg að hindra það, að slíkt
geti átt sér stað í framtíðinni.
Það nauðsynlegasta er að skilja
orsakirnar fyrir því, að slíkur
yfirgangur hefir til orðið og þol-
azt.
í stríðinu urðu Þjóðverjar
auðvitað að berjast, þeir sem í
herskyldualdri voru, hvort sem
þeir studdu nazismann eða ekki.
Og enginn skyldi halda, að allir
þeir menn séu samsekir um
glæpi nazismans. Ef hægt verð-
ur á komandi árum, að útiloka
nazistasinnaða menn frá hverri
einustu stöðu í Þýzkalandi og
jafnframt því sem þjóðin er af-
vopnuð yrði reynt að bæta
hag hennar viðskiptalega og
siðferðilega, er líklegt að hefja
megi vinsamlegt samstarf við
Þjóðverja að nýju. Fyrr eða
seinna verður þetta að takast,
— ef Evrópa á ekki stöðugt' að
verða eins og púðurtunna,
hættuleg og ógnandi friðinum
í heiminum.
En svo vikið sé frá Þýzkálandi
er það næsta eftirtektarverð
staðreynd, að minnihluta-stjórn
leiðir alltaf til yfirgangs og jafn-
vel glæpa, — hvert tækifæri not-
að til þess að beita hnefarétt-
inum. Lýðræðisstefnan hefir
sína ókosti, — og ýmsir halda
því fram, að stjórn fárra manna
sé lausnin á öllum vandamál-
unum. Þetta er þó ekki rétt. Slík
stjórn leiðir til þess, að tæki-
færissinnaðir vafagemlingar ná
völdum, fangelsin stækka, ó-
frelsið verður meira, njósnar-
arnir fleiri, öryggisleysið kemst
í algleyming.
Til þess að draga úr viðgangi
og tækifærum ofbeldismanna og
stefnu þeirra dugir það eitt, að
fjöldinn sameinist um lög og
rétt. Með því einu — en ekki
-með hegningu — er hægt að
gera sér vonir um, að þýzku
þjóðinni takist að öðlast aftur
virðingu meðal annara þjóða og
skipa þar sæmdarsess.