Tíminn - 21.08.1945, Blaðsíða 1

Tíminn - 21.08.1945, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. ÚTGEFFANDI: PRAMSÓKN ARFLOKKURINN. Slmar 2353 Ocr 4373. PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. RITSTJÓRASKRIFSTOFUR: EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A. Símar 2353 Og 4373. AFGREIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A. Slml 2323. 29. árg. Reykjavík, þriðjudaginn 21. ágnst 1945 62. blað Ríkisstjórnin kast- ar hanzkanum til bændastéttarinnar / Gefur út bráðabirgðalög, er svifta hana öllu valdi til að ráða nukkru um afurðaverðið. Skömmu áður en Tíminn fór í prentun í gær, bárust honum þau tíðindi, að ríkisstjórnin hefði til fullnustu kastað stríðs- hanzkanum til bændastéttarinnar meítf útgáfu nýrra bráðabirgða- laga, sem gera bændur með öllu áhrifalausa og ómynduga í þýð- ingarmestu málum sínum, verðlagningu landbúnaðarvaranna. Með lögum þessum hefir bændastéttin verið gerð réttminni en nokkur önnur stétt í landinu. Samkvæmt lögunum, sem birt eru á 8. síðu í blaðinu, skal landbúnaðarráðherra skipa 25 bændur í svokallað búnaðarráð, og skipar hann síðan einn þeirra formann ráðsins. Þetta ráð kýs síðan fjóra menn í verðlagsnefnd, en formaður búnaðarráðs er jafnframt fimmti maður/ í nefndinni og formaður hennar. Þessi nefnd skal ákveða verðlag landbúnaðarafurða, verðjöfn- unarsvæði og verðjöfnunargjald. Með þessum hætti er bændastéttin gerð algerlega ómyndug að ráða því á minnsta hátt í gegnum samtök sín eða kosningar hvaða menn skulu fjalla um þessi mál af hennar hálfu. Land- búnaðarráðherra getur valið til þessara starfa undanvillinga í stéttinni, sem einskis trausts njóta meðal hennar og geta breytt alveg gagnstætt hagsmunum hennar og vilja. Það er alveg víst, hvernig verkamenn myndu svara því, ef ríkisstjórnin fengi vald til að velja 25 menn úr þeirra hópi og þeir hefðu síðan vald til að ráða öllu kaupgjaldi og vinnumálum í landinu, án minnsta vilja og samþykkis verk'alýðssamtakanna. Slík lög myndi mæta hinni harðvítugustu mótspyrnu af hálfu þeirra. Fyrir bændastéttina er ekki annað að gera en svara þessu ofbeldi og réttarskerðingu á sama hátt og verkamenn myndu hafa gert, en það er með því að efla svo samtök síi, að ólög þessi verði brotin á bak aftur og skýlaust verði viðurkenndur réttur bændasamtakanna til að ráða ekki minna í Verðlagsmálunum en verkalýðssamtökin í kaupgjaldsmálunum. Sýnishorn VI. Barátta Úlafs Thors gegn dýrtíðinni Ilver treystir slíkum maimi? Ekki voru margir dagar liðnir frá hinni frægu ræðu Ólafs 11. marz 1942, þegar Alþýðuflokkurinn renndi agninu ofan í hann og gerði öll gerðardómsáformin að engu. Alþýðuflokk- urinn beitti fyrir hann „steiktu gæsunum“ sex. Þá freistingu stóðst Ólafur ekki, þrátt fyrir heit sitt 20. janúar 1942. kl. 12,20. Hann rífur samstarfið um framkvæmd gerðardómslag- anna, þegí,r þeirra var mest þörf. Ber sig að vanda borgin- mannlega og segií í þingræðu 19. maí 1942: „Ég fyrir mitt leyti held ekki að neinn voði stafi af því þótt Framsóknarflokksins njóti ekki við um stundarsakir í stjórn landsins. SKATTALÖGIN ERU SAMÞYKKT. GERÐA- DÓMSLÖGIN VERÐA SAMÞYKKT. BÆÐI LÖGIN VERÐA FRAMKVÆMD..........“ Og loks vil ég gleðja hann (þ. e. Hermann Jónasson) með því, að segja, að ég er alls ekki svo viss um, að stjórnin sé jafn veik og hann óttast.“ Síðan fær hann stuðning verklýðsflokkanna gegn því, að gera ekkert sem ágreiningi gæti valdið. Þegar þingið kom saman í ágúst, var afnám gerðadómslaganna fyrsta frum- varpið, sem stjórnin flutti. Yfirskriftin að þeirri útför hafði gloprast upp úr Ólafi I ræðunni 11. marz, þar sem hann segir: „Kommúnistar mundu hlakka, eins og hrafnar yfir hræi, ef ríkisstjórnin yrði að lúta í lægra haldi í baráttunni gegn dýrtíðinni. En Alþýðufl! Er það þetta, sem hann vill?“ Þetta tímabil, sem stóð fram í miðjan desember 1942, tók „frjálsu leiðinni“ mjög fram og jókst dýrtíðin um 89 stig og var 272 stig, þegar ríkisstjóri vék stjórn Ólafs frá völdum við lítinn orðstír, sem kunnugt er. Hafði stjórnin ennfremur undirbúið margvíslegar hækkanir, sem konyu í ljós næstu mánuði. ( Þegar hér var komið, hafði Ólafur enn ekki séð „bless- un“ dýrtíðarinnar og vildi kenna kommúnistum um, hvernig komið væri og lætur hann Mbl. segja 27. sept. 1942: „Alt tal kommúnistablaðanna um, að þeir vilji stöðva dýrtíðina, er fals og blekking. Allt starf þeirra miðar til þess að auka dýrtíðina og öll þau vandræði, sem af henni hljótast". Nú hafa kommúnistar fengið Ólaf Thors fyrir bandamann og hann hjálpar þeim dyggilega til að koma fram þessu á- hugamáli þeirra. y ,Nýsköpun‘ stjórnarinnar í bygginga- málunum er stóraukið húsnæðisleysi Byggingarefninu er sóað í luxushús í stað þess að nota það til nauðsynlegra íbúðabygginga Bevin utanríkisrábh.erra Mynd þessi var tekin af Ernest Bevin, hinum nýja utanríkisráðherra Breta, er hann var aö flytja eina af kosningarœðum sínum. Bevin varð 64 ára gamall fyrir skömmu. Hann byrjaði kornungur að vinna fyrir sér sem léttadrengur i sveit, en gerðistisíðan flutningaverkamaður. Hann tók snemma þátt í verka- lýðssamtökunum. Árið 1922 varö hann ritari Sambands Jlutningaverkamanna og gegndi því starfi til 1940, er hann varð verkamálaráðherra í þjóðstjorn Churchills. Honum er þakkað meira en nokkrum manni öðrum, hve vel tókst með skipulagningu vinnuaflsins í Bretlandi á striðsárunum. Bevin er mikill augnaðarmaður,s og er kappsamur og óvœginn. Hann hefir lengi liaft mikinn áhuga fyrir utanríkismálum og er taiið, að skoðanir hans og Churchills hafi fallið þar saman. Þegar deilt var á Churcliill á þingi Verkamannaflokksins í vetur fyrir afstöðuna í Grikklandsmálunum, lýsti Bevin yfir því, að hann vœri að öllu leyti samþykkur Churchill. Sagt er, að Bevin hafi verið spurður aö því í Potsdam af einum fréttaritara þar, hvort liann mundi frekar hallast á sveif með Rússum eða Bandaríkjamönnum, en hann hafi svarað, að hann myndi hvorugt gera, heldur fylgja þeirri stefnu, er bezt tryggði hagsmuni Breta. Kosningiii í Norður-Þingeyjarsýslu: BJÖRN KRISTJÁNSSON VARÐ SJÁLFKJÖRINN Stjórnarliðið vildi ekki láta sjást fylgisleysi sitt I sveitunum. Framboðsfrestur til þingkosningar í Norður-Þingeyjarsýslu rann út 17. þ. m., og hafði þá ekki borizt framboð, nema frá Birni Kristjánssyni kaupfélagsstjóra, og verður hann þvi sjálf- kjörinn. Þær spár reyndust þjvi réttar, að stjórnarliðinu myndi ekki þykja fýsilegt, að sýna fylgi sitt ,í sveitunum um þessar mundir og kysu því heldur að láta frambjóðanda Framsóknar- flokksins verða sjálfkjörinn, en freista gæfunnar. Stjórnarliðið reynir að vísu að færa sitthvað annað til afsök- unar því, að það býður ekki fram í Þingeyjarsýslu, t, d. að fráfarandi þingmaður hafi orð- ið að hætta vegna veikinda og skammt sé til kosninga. Senni- legt er þó ekki, að margir fáist til að trúa því, að hjartagæzka og tillitssemi stjórnarliðsins í garð Framsóknarflokksins hafi frekar ráðið þessari ákvörðun þess en óttinn við fylgisleysi þess í sveitunum. Björn KÚLstjánsson kaupfé- lagsstjóri, sem nú verður í ann- að sinn þingmaður Norður- Þingeyinga, er fæddur 22. febr. 1880. Hann hefir verið kaupfé- lagsstjóri hjá Kaupfélagi Norð- ur-Þingeyinga síðan 1916, og gegnt fjölmörgum öðrum trún- aðarstörfum heima í héraði. Þingmaður Norður-Þingeyinga var hann 1931—’34, en skorað- ist þá undan endurkosningu. Hann hefir átt'sæti í stjórn S. í. S. síðan 1937. í miðstjórn Framsóknarflokksins hefir hann átt sæti síðan 1933. Ýms- um , fleirum trúnaðarstörfum hefir Björn gegnt utanhéraðs, m. a. setið í síldarútvegsnefnd. Starf Björns í þágu Norður- Þingeyinga hefir bæði verið mfikið og gifturíkt, enda eru Björn Kristjánsson vinsældir hans miklar og traust ar í héraðinu. Hefir það að von- um vakið mikla ánægju meðal Norður-Þingeyinga, að Björn skyldi aftur gefa kost á sér til þingmennsku. Það er almennt talið, að húsnæðisvandræðin muni verða meiri á komandi hausti en nokkuru sinni fyr, þótt sennilega hafi aldrei verið meiri byggingarframkvæmdir í landinu en á þessu ári. Or- sökin er sú, að ekkert hefir verið gert af opinberri hálfu til að beina byggingaframkvæmdum í þann farveg, að þær bættu úr húsnæðiseklunni. Þvert á móti hafa slíkar byggingar í mörgum tilfellum tafizt eða stöðvazt, því að byggingarefnið hefir verið notað til að koma upp sumarbústöðum, luxushúsum og öðrum álika aðkallandi byggingum. Þannig hafa loforð ríkisstjórnarinn- ar um nýsköpun og markviss átök í byggingamálunum, reynzt aðgerðaleysi og skipulagsleysi af verstu tegund, eins og líka hefir orðið reyndin á flestum öðrum sviðum. Sköiumluii bygg'ingar- efnis vanrækt. Þar sem talsverður skortur hefir verið á byggingarefni á þessu ári og nokkrar horfur eru á, að það geti haldizt til fram- búðar, hefði verið sjálfsagt að taka upp skömmtun á bygging- arefni. Meðan ekki var tryggt, að nóg byggingarefni fengist til að koma upp meðalíbúðum, þar sem þörfin var brýnust í sveit- um og kaupstöðum, átti að stöðva byggingar á luxushúsum, sumarbústöðum og verzlunar- búðum. í stað þess að gera þetta, hefir ríkisstjórnin látið það með öllu afskiptalaust, hvernig bygg- ingarefninu hefir verið ráðstaf- að. Niðurstaðan hefir því orðið sú, að mikið af byggingarefni hefir farið til luxushúsa og sumarbústaða stórgróðamann- anna, , en minni íbúðir hafa mætt afgangi. Stórgróðamenn- irnir hafa reynzt aðgangsharð- ari við útvegun byggingarefnis og vinnuafls og byggingar þeirra hafa því setið í fyrirrúmi, en byggingar margra annarra stöðvazt eða tafizt, ýmist vegna skorts á efni eða faglærðum mönnum, sem unnið hafa að byggingu luxushúsanna. Það mun því koma í ljós, að húsnæð- isvandræðin hafa sízt minnkað, þrátt fyrir hinar miklu bygging- ar, því að þær hafa beinzt að allt öðru en að leysa þau. Nanðsyn á ódýrara lánsfé. Jafnframt því, sem nauðsyn- legt var að taka upp slíka skömmtun á byggingarefni, þurfti að bæta skilyrði efna- minna fólks til að koma sér upp húsnæði. Á þessu var 'byrjað á árunum fyrir stríðið með lögun- um um Landnáms- og bygging- arsjóð, verkamannabústaði og samvinnubyggingafélög. Öll þessi lög voru spor í rétta átt og hafa líka gert verulegt gagn, þótt breyttar aðstæður hafi nú leitt til þess, að þau þarfnast endurskoðunar og endurbóta. Lausn þessa máls er vafalaust sú, að íbúðarbyggingum í kaup- stöðum og sveitum verði komið í hendur samvinnubyggingarfé- laga, er njóti mjög hagkvæmra lánskjara. Af hálfu ríkisstjórnarinnar hefir ekkert verið gert til að skapa efnaminna fólki skilyrði til að koma sér upp húsnæði, þótt slíkrar ráðstöfunar sé nú meiri þörf en nokkuru sinni áð- ur, því að hún myndi meira en nokkuð annað stuðla að heil- brigðri lausn húsnæðismálanna. Þeir, sem ráðast í slíka fram- kvæmd og ekki eiga verulegt f£ sjálfir, verða því í mörgum til- fellum að leita á náðir mis- jafnra peningamanna og sæta oft okurkjörum. Skýriiigin á aðgerða- leysi sijóriiarinnai'. Efndirnar á hinum glæstu „nýsköpunar“-loforðum stjórn- arinnar hafa þannig engar orð- ið í byggingarmálunum, þótt stjórnin hafi haft næstum heillt ár til athafna. í stað þess að vinna að „nýsköpun“ á því sviði hefir hún vandlega fylgt þeirri stefnu Magnúsar Jónssonar, þegar hann var að berjast gegn lögunum um verkamannabú- staði, að beztá úrræði þess op- inbera sé það, „að gera ekki neitt.“ Aðgerðaleysi og úrræða- leysi hefir einkennt framkomu stjórnarinnar í þessum málum. Afleiðingin er alger glundroði og skipulagsleysi, sem gleggst má marka á því, að húsnæðis- vandræðin aukast, þrátt fyirir óvenjumiklar byggingar. Þessi niðurstaða mun þó ekki undra þá neitt, sem hafa greint gegnum falsblæju „nýsköpunar- staglsins", hvernig ríkisstjórn- in er samansett. Aðalstoðir hennar eru kommúnistar og stríðsgróðavaldið. Kommúnistar hafa sett það skilyrði, að þeir fái að ráða fjármálastefnunni, en stórgróðamenn hafa tryggt sér ýmis fríðindi í staðinn. Eitt þessara fríðinda er að þeir fái sem mest af byggingarefninu í sínar þarfir og ekkert sé gert, sem tálmar húsabraskið. Hús- næðisvandræðin eru bezta tekju lind margra stórgróðamanna, er stunda þá atvinnu, að byggja hús, selja þau eða leigja.'Húsa- braskið er hú jafnvel talin álit- legri atvinnugrein fyrir stór- gróðamenn en nokkuð annað. Ef efnaminna fólki væri hjálp- að til að byggja og byggingar- efni færi ^aðallega til slíkra bygginga, væri gullöld húsa- braskaranna liðin. Þaff eru líka fleiri en íhalds- menn, sem fást við húsasöluna. Sá maður, sem kommúnistar hafa gert að atvinnumálaráð- herra, er stofnandi og eigandi einnar nafnkenndustu fast- eignasölunnar. Margar stoðir styðja þess vegna þau öfl, sem vilja viðhalda húsabraskinu. (Framhald á 8. síðu) t dag birlist á 3. síðu grein eftir Ey- stein Jónsson um fimm ára fjárstjórnarafmæli. Neðanmáls birtist þýdd grein eftir tvo kunna höfunda, sem nefnist: Örlög heimsins munu ráðast í Hina.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.