Tíminn - 21.08.1945, Blaðsíða 4

4
TlMB\IV, þriSJndagiim 21. ágnst 1945
62. blað
Þegar Lagarfoss kom til Bergen
Frásögn Bergens Tldende.
Lagarfoss hlaut mjög hjart-
næmar viðtökur, er hann kom
til Bergen í för þeirri, er hann
nú er nýkominn heim úr frá
Norðurlöndum. Öll blöðin skýrðu
ýtarlega frá komu skipsins og
birtu myndir af því og móttöku-
athöfninni.
Tíminn birtir hér útdrátt úr
frásögn blaðsins „Bergens Tid-
ende“ 25. júlí, þar sem skýrt er
frá komu Lagarfoss:
— Lagarfoss, skipið með .gjaf-
irnar frá íslandi, kom til Bergen
í gær og lagðist að Tollbúða-
bryggjunni kl. 14,30. í stafni
blakti fáni íslenzka lýðveldisins,
en efst í toppi framsiglunnar
fáni Noregs. Þá er skipið hafði
lagzt að bryggju, kom Friid
blaðafulltrúi út að borðstokkn-
um og hélt stutta ræðu. Hann
sagði frá því, að skipið væri sent
af íslenzku ríkisstjórninni og
væri fullhlaðið gjöfum frá vin-
um.okkar á sögueyjunni. Við
fjársöfnunina, sem fyrst var
hafin á íslandi, hefði safnast 1
miljón króna. Upphæðin var að
mestu leyti notuð til kaupa á
vörum, sem sendar voru til
Norður-Noregs. Um það leyti og
friður komst á, kom íslenzka
ríkisstjórnin af stað fjársöfnun
til Norðmanna og Dana, sem á
14 dögum komst upp í 3,5 milj.
krónur í reiðu fé og auk þess
söfnuðust á þeim tíma vörur fyr-
ir um 1 milj. kr. Þessu var síðan
öllu saman skipt milli Norð-
manna og Dana. Danir hafa
þegar fengið sinn hluta gjaf-
anna, og nú kemur hlutur Norð-
manna. íslenzka ríkisstjórnin
sýndi þá rausn að senda þetta
skip í ferðina, þegar „Lyra“
fékkst ekki, eins og við höfðum
vonað, sagði blaðafulltrúinn.
Gjafir þær, sem skipið kemur
með eru: 215 smál. af söltuðu
dilkakjöti, 20 smál. af íslenzkri
ull, 30 smál. af niðursoðnu kjöti,
14 smál. af niðursoðnum fiski-
bollum, 3,5 smál. af haframjöli
og 8 smál. af þurrkuðum eplum.
Allt þetta er frá hinni íslenzku
fjársöfnun. Auk þess koma frá
íslenzka rauðakrossinum 1500
pakkar af ýmsu, þar á meðal
fatnaður, skór, sokkar, sápa,
þurrkaðir ávextir, grænmeti og
þar að auki 8000 gjafapakkar
til einstakra manna. Þegar búið
var að leggja skipinu við land-
festar, gengu um borð fulltrúar
bæjarstjórnarinnar í Bergen.
Meðal þeirra voru Stensaker,
forseti bæjarstjórnarinnar,
Lindebrække fylkisstj., Knudt-
zon skömmtunarstjóri og Sogn-
næs hafnarstjóri. Þakkaði
Lindebrække fylkisstjóri ís-
lenzku ríkisstjórninni fyrir hinn
mikla samhug, sem íslendingar
hafa sýnt Noregi og málefnum
Norðmanna á hinum erfiðu her-
námsárum. Það var mikil hugg-
un og uppörvun að verða fyrir
slíkum vinarhug frá frændþjóð-
inni þarna lít í hafinu.
Stensaker bæjarstjórnarfor-
seti heilsaði Lagarfossi, fyrsta
skipinu, er nú að nýju hæfi hið
gamla samband milli íslands og
Noregs. Sambandið hefði verið
rofið í fimm löng ár og það er
meira en ánægjulegt, að það
skuli nú aftur komast á með svo
glæsilegum hætti. Við hér í Nor-
egi þökkum, við þökkum fyrir
gjafirnar og vináttu íslendinga
og hjálp. Fyrir stundu síðan,
sagði Stensaker, fékk ég sím-
skeyti frá íslandi, þar sem spurt
var fyrir um það, hvað orðið
væri af Snorra minnismerkinu,-
sem reisa átti á íslandi og eftir-
mynd af átti að vera hér í
Bergen. Ég gat svarað því, að
styttan væri vel geymd. Við von-
um að hún komist á sinn stað,
áður en langar stundir líða.
Meðal farþega var, auk Friid
blaðafulltrúa og konu hans,
meðal annarra dr. Varvin her-
læknir með íslenzka konu sína
og barn, Andresen ritari í
norsku ræðismannsskrifstof-
unni, og Birger Ingibrigtsen að-
stoðarfulltrúi með íslenzka
konu.
Friid blaðafulltrúi lætur þess
getið, að íslenzku blöðin og þó
ennþá meira íslenzka útvarpið,
eigi þakkir skyldar fyrir velvild
sína á hernámsárunum, þegar
málefni Norðmanna voru annars
vegar. Meðal annars ber söfnun-
in vott um það, hvaða hug ís-
lendingar bera til Norðmanna.
Það má furðulegt teljast, að
hægt skyldi vera að safna svona
miklum gjöfum, þegar á það er
litið, að á íslandi er ekki fleira
fólk heldur en í Bergen einni.
Þessi mikli góðvilji kom meðal
annars í ljós 8. maí, þegar
Reykvíkingar fréttu um ófriðar-
lokin. Þá hélt fólk í skrúðgöngu
að danska sendiherrabústaðnum
og þaðan að norska sendiherra-
bústaðnum. Þegar „Lyra“ fékkst
ekki, eins og við höfðum þó von-
að, útvegaði ríkisstjórnin Lagar-
foss til þess að flytja gjafirnar.
Það er 60 þús. kr. viðbót við fyrri
gjafir.
„Ég hlýt að kannast við, að
þetta uppkast 'að nýjum stjórn-
arlögum rýrir ekki einræði
verkamannastéttanna og nú-
verandi forusta Kommúnista-
flokksins helzt óbreytt. í Ráð-
stjórnarríkjunum getur aðeins
verið til finn flokkur, Kommún-
istaflokkurinn“. (Pravda, 26.
nóvember 1930).
Kosningar og fangabúðir.
Við kosningarnar, sem fram
fóru samkvæmt þessum stjórn-
lögum 1937 og 1938, var aðeins
nafn éins frambjóðanda á
hverjum atkvæðaseðli. Hann
hafði hlotið viðurkenningu
flokksins, og „kosningin“ var
fólgin í því að samþykkja þessa
flokksútnefningu. Síðan hafa
kosningar ekki farið fram, enda
myndi það engu hafa breytt.
Stjórnarskráin er aðeins eins
konar gylling á einræðinu, og
hver sem andæfir því, er skot-
inn eða settur í fangabúðir. í
Síberíu eru heil héruð, sem ein-
vörðungu hafa verið tekin undir
fangabúðir, og þar eru 15—20
miljónir rússneskra þegna að
telja út lífsár sín í miskunnar-
lausum þrældómi. Alexander
Barmine, fyrr hershöfðingi í
rauða hernum, áætlar fangana
12 miljónir. Boris Souvarine,
franskur sagnfræðingur, sem
sérstaklega hefir helgað sig
sögulegum rannsóknum varð-
andi bolsévismann, telur þá 15
miljónir. Victor Kravchenko,
sem nýlega lét af störfum í
rússnesku innkaupastofnuninni
í Washington og hefir heimsótt
margar þessara fangabúða og’
haft opinber afskipti af yfir-
stjórn þeirra, telur þessar tölur
of lágar. Hann
arnir séu ekki færri en 20 millj.
Þetta er þá raunhæfa lýðræði,
sem Kínverjar hefðu fyrir aug-
um „handan við landamæri I
Ráðstjórnarríkjanna,“ ef þeir
fengju að skyggnast þar um. En
það er eitt af því, sem ekki leyf-
ist í múgsefjunarríki.
Með tilstyrk vinveittra ríkis-
stjórna.“
Ætli Bandaríkin sér að hafa
skynsamlega stefnu í Asíumál-
unum, er því eitt, sem ætíð
verður að hafa í huga, enda af-
dráttarlaust viðurkennt af Stal-
in sjálfum og eitt sinn kröftug-
lega undirstrikað af Roosevelt
forseta með þessum orðum:
„Ráðstjórnarríkin eru eins
fastmótað einræðisríki og hvaða
annað einræðisríki sem er í
heiminum."
Ef einræðisstefnan teygir
hramma yfir Kínaveldi, er lýð-
ræðishugsjónin lögð í gröf sína
í Asíu. Eins og dæmin sanna,
þarf þetta ekki að gerast með
þeim hætti, að sovéther vaði
yfir landið. Þar geta dugað
kommúnistaflokkarnir í landinu
sjálfu, enda lúta þeir nú þegar
rússnesku valdi og fá fyrirskip-
anir sínar frá Moskvu. Þegar
slíkir kommúnistaflokkar ná í
sínar hendur völdum í nágranna
ríki, heitir það á máli miðstjórn-
arinnar í Moskvu og hennar
sveina, að „vinveitt ríkisstjórn“
hafi setzt að völdum. Og það
er með tilstyrk þessara „vin-
veittu rikisstjórna,“ sem lúta
kommúnistískum aga — ekki
opinskáu hervaldi — sem rúss-
nesk áhrif múgsefjun og einræði
leggja undir sig hvert landið af
bæði í Evrópu og Asíu.
hyggur, að fang- öðru,
Utsýn af Selásnum
Eftlr Ásmuiid Helgason frá Bjjargi
Flestir, sem komið hafa upp
á Selásinn í heiðskíru veðri og
blæjalogni, þegar sólin er að
síga að haffletinum eða bak við
bláfjallaranann í norðvestri,
mun sammála um það, að þá
sé það fögur sjón, sem fyrir
augun ber: Hinn víðfeðmi fjalla-
hringur, er umlykur hálfa fjórðu
sýslu og þar að auki höfuðstað
landsins, og spegilsléttur Faxa-
flóinn, sem kvöldsólin málar
með sínum dásamlegu purpura-
litum, þegar hún dreifir geisl-
um sínum á hafflötinn og sýnir
þar æðaslög úthafsins, sem lið-
ast áfram með sínum jafna
mjúka hraða, sem ávallt er
samur, þegar lognið er búið að
ráða ríkjum að mestu nokkurn
tíma eins verið hafði í 2—3 sól-
arhringa, er ég lagði leið mína
upp á ásinn til þess að njóta
hins dýrðlega sólarlags.
Ég labbaði upp að stóra
geymnum, sem setuliðið hefir
grafið þarna niður í hæstu hæð-
ina, síðan steypt innan og 4—5
álnir upp fyrir hinn fyrra grund
völl og loks reft yfir með plönk-
um og fóðrað utan með tjöru-
pappa.
Ég tók mér sæti á hæsta horn-
inu til þess að fá sem bezt út-
sýni og tók að virða það fyrir
mér. Vildi þá hinn óupplýsti
andi minn, að ég skrifaði það,
sem fyrir augu og hugskotssjón-
ir bæri.
Varð þá fyrst fyrir það, sem
næst var. Fyrir fjórum árum
var verið að byggja hér í kring
hermannabústaði og setja nið-
ur margfalldar gaddavírsgirð-
ingar, sem jókst með ári hverju,
svo að á tímabili varð ekki kom-
ist til eða frá bústað okkar,
nema með eftirliti varðmanna
hersins, sem alltaf voru prúðir
í framkomu við okkur gömlu
hjónin og greiðviknir, ef við
leituðum hjálpar þeirra. Þann-
ig var undantekningarlaust
framkoma setuliðsmanna, er við
höfðum kynni af.
Nú eru allir hermenn farnir
héðan, skálarnir rifnir, girð-
ingarnar foknar, en eftir standa
tóftabrot, sem lítil prýði er að.
Þá er vegurinn til Hellisheiðar,
sem liggur upp norðan við ás-
inn og varla mun sjást auður
af flutningatækjum manna. Ég
efast ekki um, að hann sé að
jafnaði fjölfarnasti fjallvegur
landsins.
Lítið sunnan við veginn ber
Fyriætlanir kommúnista í Kína.
í öðru lagi: „Kínversku komm-
istarnir eru ekki kommúnistar
eins og þeir gerast í Rússlandi.
Ég sá ekki hinn minnsta skyld-
leika með kínverskum kommún-
istum og kommúnistunum í
Rússlandi.“
Það var kommúnistarithöf-
undurinn Forman, sem lét þessi
orð falla, en undir þau hefir
Edgar Snow tekið með þeirri
fullyrðingu, að kínversku komm-
únistarnir og foringi þeirra, Maó
Tse-tung, „hafi fyrir mörgum
árum vísað á bug þeim fyrirætl-
unum að koma á kommúnis-
tísku skipulagi í Kína í náinni
framtíð.“
Til þess að afhjúpa þessa full-
yrðingu þarf ekki annað en fara
í bókabúð „Daily Worker“ í 13.
stræti, og kaupa fyrir tuttugu
og fimm sent bók Maó Tse-tungs
„Hið nýja lýðræði í Kína,“ og
lesa hana. Menn munu komast
að raun um, að „Lenin Kina-
veldis“ er ósvikinn eftirmynd
Lenins og Stalíns hinna rúss-
nesku.
Hér koma fáeinar tilvitnanfr:
„Kommúnisminn er hjálpræði
veraldarinnar, og hið sama gild-
ir um Kína.
Við megum ekki einangra
okkur frá Rússum eða þátttöku í
sigri í baráttu öreiganna í Jap-
an, Stóra-Bretlandi, Bandaríkj-
unum, Frakklandi og Þýzkalandi
gegn' auðvaldinu.
Það skiptir engu hverjum þú
fylgir að málum. Svo fremi sem
þú ert andstæðingur kommún-
ista, þá ertu svikari."
Maó útskýrir það af mikilli
þekkingu, að kommúnisminn í
Kína verði að ná markmiði sínu
í tveimur áföngum. Fyrsta stig-
Vífilsfell hæst. Það er sagt, að
það hafi hlotið nafn sitt af hin-
um trúa og ötula húskarli Ing-
ólfs Arnarsonar landnámsmanns
sem leitaði að öndvegissúlum
hans allt austur frá Ingólfs-
höfða, vestur á Reykjanes og
svo inn með Faxaflóa, þar til
hann pg förunautur hans fundu
þær á þriðja sumri, þar sem nú
er Reykjavík. Það hefir varla
getað talizt gamanferð að „sull-
ast“ yfir öll þau stórfljót, sem
eru á þeirri leið.
Það næsta markvert, sem fyr-
ir augun ber, er Elliðavatn, sem
samnefndar ár renna úr og
hjálpa til með vatnsafli sínu að
veita Reykjavík ljós, orku og
hita.
Um síðustu aldamót var það
landfleygt á Austurlandi, að
mikilsmetinn íslendingur hefði
selt vatn þetta útlendum auð-
jöfri. En af því að gleymzt hafði
að setja jörðina Elliðavatn í
samninginn, sagði sagan, að
hann hefði orðið að greiða jafn-
mikið fé sem kaupveríið var
fyrir það að fá að hafa vatnið
kyrrt á sínum stað, því að eig-
andi jarðarinnar skipaði út-
lendingnum burt með það.
Nú er orðið svo mikil húsa-
bygging við vatnið, að ókunn-
ugir gætu freistast til að trúa
því, að þar væri um mikla veiði
að ræða af nytjafiski. — í því
sambandi kemur mér í hug
smálygisaga, sem tveir skóla-
piltar frá Eiðum sögðu lands-
hornasjómanni, sem var í senn
ólatur að segja frægðarsögur af
sjóferðum sínum og svo trú-
gjarn, að hann virtist trúa öllu,
sem honum var sagt, og afskap-
lega spurull.
Hann fór að spyrja um veiði
í Eiðavatni og „hvort það veidd-
ust nokkrir sjávarfiskar í því.“
„Já,“ þeir héldu, að svo væri,
því að úr vatninu væri efalaust
undirgangur í sjóinn, þar sem
bæði steinbítur og skata veidd-
ust í því.
Þetta þótti gamla sægarpn-
um mikil búbót fyrir skólann
og fór svo að segja þeim frá
vatni uppi í Reykjanesfjallgarði
þar sem bæði flæddi og fjaraði.
Væri því efalaust undirgangur
úr þvi í sjó undir Krisuvíkur-
bjargi og væri þorskur í vatn-
inu, því að hann veiddist oft
fast upp við bjargið, en menn
þar vantaði dugnað til þess að
ið er það, sem hann nú stendur
á: hið nýja lýðræði. En það er
aðeins undirbúningur undir
lokastigið, það er að segja bylt-
ingu öreiganna, og fullnaðar-
myndun þess þjóðskipulags, sem
er draumur kommúnismans.
Maó álasar þeim harðlega, sem
ekki skilja þetta og leggur mikla
áherzlu á, að lokastigið verði
þegar að taka við af frumstig-
inu, svo að auðvaldseinræði nái
ekki að festa rætur. En „auð-
valdseinræði“ er það nafn, sem
Maó gefur lýðræðinu eins og við
þekkjum það og dáum.
Þetta stingur óneitanlega tals
vert í stúf við þá staðhæfingu
Edgars Snows, að kínverskir
kommúnistar hafi „fyrir mörg-
um árum vísað á bug þeim fyr-
irætlunum að koma kommún-
istísku skipulagi á í Kína í ná-
innni framtíð."
Edgar Snow segir einnig, að
Rússar hafi fyrir löngu verið
hættir að hafa beint samband
við kínverska kommúnistaflokk-
inn. Sannleikurinn er aftur á
móti sá, að Maó Tse-tung var
einn af þremur meðlimum Kín-
verja í framkvæmdanefnd, sem
Rússar skipuðu og starfaði frá
því 1935—1943. Á síðasta þingi
rússneska kommúnistaflokksins
var vexti og viðgangi kínverska
kommúnistaflokksins sérstak-
lega fagnað og honum óskað til
hamingju með það að vera orð-
inn nógu sterkur til þess að taka
þátt í styrjöld borgaranna og
þjóðanna og geta byggt upp ráð-
stjórnarríki. Maó sendi þinginu
„logheita bolsévikkákveðju“,
hældi rússneska sovétskipulag-
inu á hvert reipi og endaði með
orðunum: „Lengi lifi félagi
Stalin“.
koma bátum að vatninu og
veiða í því.
Á hinum jafna, langa Reykja-
nesfjallgarði veit ég engin ör-
nefni fyrr en Lönguhlíð. Við
enda hennar blasir skarðið, sem
hið oft um talaða Kleifarvatn
er í. Lengra til vesturs er svo
Keilir. Þaðan smálækkar svo
landið, en hug^rinn vejit, að
þarna á skaganum er nýtilbú-
inn einn mesti og um leið að
sögn hinn bezti flugvöllur í
heimi.
Nú verður fyrir augum í móðu
húsaþyrpingin í Keflavík, er ber
við Garðskaga, er ekki sýnist
hár.
Nær í sömu línu blasir Álfta-
nesið með sína söguríku Bessa-
staði í framsýn. Þar situr nú
æðsti valdsmaður landsins, hinn
velmetni ríkisforseti, herra
Sveinn Björnsson, fyrsti upp-
hafsmaður að Eimskipafélagi
íslands. Þarna bjó áður skáldið
og stjórnmálamaðurinn Grímur
Thomsen, sem verið hafði um
ára skeið í góðri stöðu hjá kúg-
urum okkar, en flutti heim og
gerðist bóndi.
Þá ber sjálfur höfuðstaður-
inn fyrir sjónir. Hinn nýi sjó-
mannaskóli ber þar „höfuð og
herðar“ yfir allar aðrar bygg-
ingar. Þótt mörg hús sjáist, er
ekki gott að þekkja þau. Þó má
greina turninn á kaþólsku kirkj -
unni og þj óðleikhúsið. Reyk
leggur upp af innri höfninni,
sem segir til, að þar séu skip
á floti.
Eftir að kemur út fyrir eyjar
liggur sjávarflöturinn sem slétt-
ur til hafs eins langt og aug-
un eygja. Næst á þessum fleti
er að sjá smáreykský, sem sýna,
að þarna eru fleytur á ferð, til
eða frá höfn — fleytur, sem
afla björg í bú, eða eru að flytja
vörur, dauðar og lifandi, milli
hafna og landa.
Lengst í norðvestri er „þúfan
jökuls þykk og há, þríhnýft bar
við hæstu ský.“ Þar „Snæfells-
jökull himinhár, horfir yfir sjá“
og baðar sig í geislum kvöldsól-
arinnar, er stráir geislum sínum
á jökulbreiðu hans og sindrat
á svellhúð hans.
„Bárður blæs i skeggið
á björtum jökulhnúk,
magnast hrím og hreggið,
hrynur í byggðum fjúk.
Með klofastaf í kufli grá
sniðugur þrammar Snæfells ás
snjóvgum vegum á.“
Svo kvað góðskáldið, er fædd-
ur var og uppalinn að Arnar-
stapa undir Jökli — skáldið, sem
mest lof hefir um sönginn kveð-
ið og bezt lýst í ljóði fegurð og
sælu sveitalífsins, að ógleymd-
um „bláfjallageimnum með
heiðjöklahring" og hafinu er
melur án afláts klettadranga
landsins og syngur sín eilífðar-
ljóð. „Hvað stoðar að tárast í
þungbærri þraut, en þola og
stríða“.
Nú heyrist ljóðum Steingríms
lítið haldið á loft af söngflokk-
um landsins. En þjóðkór Páls
ísólfssonar er undantekning þar
frá.
í norður frá jöklinum segja
augun að fjöllin lækki mikið og
ber þar meira á bláma þeirra.
Þegar kemur nær því í norður
birtist hærra fjall, og er mér
tjáð, að það sé eigi ýkjafjarri
Borgarnesi, þar sem kista Kveld-
úlfs tók land og iðjuhöldurinn
Skallagrímur reisti stórbýli.
í hánorðri kemur hærra fjall,
sem ekki nær yfir sig blámóðu-
hjúp fjarlægðarinnar. Mér er
sagt það nefnist Akrafjall og að
þorpið Akranes sé undir því. En
sunnan við það og milli Kjalar-
ness skerst langt inn í landið
hinn oft nú-umtalaði Hval-
fjörður, sem allfrægur er úr
sögu Harðar og Hólmverja með
Geirshólma nær botni sínum.
Á strönd fjarðarins bjó skáld-
ið, sem búið hefir sér óbrotgjarn-
minnisvarða með trúarljóð-
um sinum:
„Frá því barnið biður fyrsta sinn
blítt og rótt við sinnar móður
kinn
til þess gamall sofnar síðsta
blund
svalá Ijóð þau hverri hjartans
und.“
Nú síðustu ár var fjörður þessi
umtalaður sem þýðingarmikið
herskipalagi í hinni villimann-
legu styrjöld, sem legið hefir
sem martröð á öllum jarðneska
heiminum um ára skeið.
í norðaustri blasir við hið
landskunna fjall, Esja,sem Kjal-
nesingasaga segir, að hafi hlot-
ið nafn sitt af Esju, fóstru Búa
Andríðssonar.
Lengst austur af Esju bera
tveir strýtumyndaðir hnúkar
yfir öll hin fjöllin, hálföskulit-
aðir. Mér hefir verið tjáð, að það
séu Botnsúlur, fyrir stafni Hval-
fjarðar. Á þær gekk Steingrím-
ur skáld og orti þar:
„Stend ég á tignum tindi.
Tárhreint er loftið bláa
í sólheiði Súlna
svifhæð björgum yfir .
Víðlend er haustdagsheiði.
Hóp fjalla lít ég snjallan:
Heklu með háum jöklum
Himingnæfum und snævi.“
Þá sér í austri til Mosfells-
heiðar, þar sem leið liggur um
að hjartastað landsmanna, Þing-
völlum. Þar létu 15 alþingismenn
sér sæma að skila auðum seðl-
um við fyrsta forsetakjör, er
íslendingar endurheimtu sjálf-
stæði sitt. Þar gnæfir Hengill-
inn milli heiða, sem Matthías
kvað um:
„Ég hátt uppi í Henglinum undi
um hásumars ljómandi stund.“
Þá er hringferðinni um fjalla-
geiminn lokið. Er þá næst að
líta yfir sveitina, sem Selás er
í. En það ber fátt af bæjum
hennar fyrir augun hér. Þarna
sést á bæjarhúsin í Grafarholti,
(sem átti Selás og landið þar í
kring, til skamms tíma) I norð-
austri í hallalítilli brekku. Þar
lifir nú í hárri elli bændahöfð-
inginn Björn Bjarnason, sem
elztur mun núlifandi manna, er
átt hafa sæti á Alþingi.íslend-
inga.
Björn var einn af ötulustu
hjálparmönnum Hannesar Haf-
stein við að koma símanum yfir
landið og velja leiðir, hvar hent-
ast mundi að leggja hann. Varð
hann að fara landleið frá
Reykjavík að vorlagi norður um
land og allt austur í Suður-
Múlasýslu. Man ég, að talað var
um það eystra, að það hlyti að
vera erfitt verk, sem þessi Björn
ætti að inna af hendi og ekki
vandalaust. En ég hefi aldrei
heyrt minnzt á, að miklar breyt-
ingar hafi verið gerðar síðan á
þeirri lagningu símans.
Nú dvelur hann hjá Birni syni
sínum og hinni myndarlegu
konu hans, Bryndísi Einarsdótt-
ur, sem í báðar ættir er komin
af hinum tveim bezt menntuðu
og merkustu mönnum á 18—19
öld — í föðurætt frá kirkjuhöfð-
ingjunum Hannesi og Finni,
(Finsensætt), en í móðurætt frá
Ólafi Stephensen stiftamtmanni
í Viðey (Stephensensætt).
Húsbóndinn, Björn Birnir, átti
50 ára afmæli 1. júlí 1942. Ég
var þá að flækjast þar. Sann-
færðist ég um það þá, að þau
hjón mundu með afbrigðum vin-
sæl í sveit sinni, því að allan
þann dag mátti svo heita, að
þangað lægi óslitinn straumur
af fólki úr sveitinni o glengra að,
er kom að árna hjónunum árs
og friðar og afmælisbaminu
langra og hamingjusamra líf-
dga. •
Þarna var tekið á móti öllum
jafnt með þeim höfðingsbrag,
sem sómir svo vel íslenzkri gest-
risni, og eins og vant er við slík
tækifæri, lá mestur þungi af'
allri þeirri fyrirhöfn á huga og
herðum húsfreyjunnar að sjá
um þær móttökur, sem þarna
urðu hlutaðeiganda mjög til
af fólki úr sveitinni og lengra að
sóma.
„Glöggt er gestsauga." Svo var
það fljótséð, að fólkið var sam-
huga þeim mönnum, er það
hafði valið til að flytja afmæl-
isbarninu heillaóskir með ræð-
um og fleira. Fyrstu ræðuna
flutti Bjarni Ásgeirsson alþing-
ismaður skörulega og vel orð-
aða. Þar næst sóknarpresturinn,
séra Hálfdán, sonur Jóns biskups
Helgasonar, og þá Sigurjón Pét-
ursson á Álafossi. Og öllum
mæltist þeim vel. Fleiri töluðu
þar, en ég vissi ekki nöfn þeirra,
en sama góðvildin fannst mér
koma fram í orðum allra I garð
húsbændanna. —
Næst augunum verður margra
(FramhaId á 7. síðu)