Tíminn - 24.08.1945, Blaðsíða 3

Tíminn - 24.08.1945, Blaðsíða 3
63. blað TlMITVTV. föstadagmn 34. ágúst 1945 Sunnlenzkur bóndi: * ' * Oþurrkar — heyþurrkunartilraunir — fóðurbætisöflun — Þetta sumar, sem nú er senn liðið, hefir í stórum landshlut- um verið eitt hið versta óþurrka sumar um langt skeið. Horfir af þeim sökum til stórra vandræða í miðju og grasið lagzt í legur. Og þetta versnar líka dag frá degi. Ofan á þetta bætist, að sums staðar, þar sem slægjulönd eru '“á lágum árbökkum eða vatns- um nær allt Suðurland, Borgar- bökkum, hafa vatnavextir vald- fjörð og víðar, ef nú rætist ekki bæði fljótt og vel úr, og er þó orðinn stórmikill skaði, sem ekki verður bættur, hversu góð tíð sem yrði þær sláttarvikur, sem enn eru eftir. Þeir, sem byrjuðu sláttinn nógu snemma, náðu að vísu inn fyrstu .'heyjunum með góðri verkun. En nú vildi svo illa til, að heyskapur mun yfirleitt hafa byrjað í seinna lagi, því að spretta var treg í þessum hér- uðum í vor vegna þurrviðranna þá. Það er því jafnvel enn minna en ætla mætti að óreyndu, sem bændur í óþiurrkasveitunum hafa náð inn. Og það lítið, sem menn hafa tekið i hlöður í þeim fáu og skammvinnu flæsum, er komið hafa, hefir yfirleitt ver- ið tjóni — sópað heyinu burt. Það er því sannarlega ömur- legar horfur í mörgum sveitum um þessar mundir. II. Þessi saga er þó ekki ný bóla á íslandi. í þúsund ár hafa ís- lenzkir bændur orðið að sækja allt sitt undir högg veðurfars. í þúsund ár hefir rosinn alltaf annað veifið sett þeim úrslita- kostina, spillt afrakstrinum af sumarlöngu erfiði þeirra og oft og mörgum sinnum selt bónd- ann og bústofn hans varnar- heyskapinn. Merkilegustu til- raunirnar, sem geröar hafa ver- ið hér á landi í þessu efni, standa einmitt yfir í sumar að tilhlut- un Búnaðarfélags íslands, og eru framkvæmdar samtímis/á þremur stöðum, á Vífilsstöðum, Reykjum í Mosfellssveit og í Gróðrarstöðinni á Akureyri, auk þess sem fáeinir einstaklingar munu hafa áþekkar tilraunir með höndum. Þessar heyþurrkunartilraun- ir eru fólgnar í því, að heyinu er ekið í hlöður mismunandi blautu — rennvotu, grasþurru og visuðu. í hlöðunum hefir sér- stökum útbúnaði verið komið fyrir, og er lofti dælt í heyið með tilstyrk raforku. Enn er of snemmt að dæma um árangurinn, en eftir því, sem virðist, ætla tilraunirnar að gefa sæmilega raun. Mun strax unartilraunir, þá er það víst, að þær bæta ekki úr þeim vand- ræðum, sem óþurrkarnir í sum- ar hafa leitt yfir heila lands- hluta. Það er fyrirsjáanlegt, að Svavar Guðnason listmálari, bændur þar verða að skerða bú- er dvalið hefir erlendis í röskap, stofn sinn stórkostlega, hversu tug ára’ bæði við lrstnám °S ltst- gott tíðarfar, sem kann að verða iðkun; var. sem kunnugt ®r einn það sem eftir er sumarsins, og 1 hópi Þelrra’ sem komu heim má þó alveg örugglega gera ráð með Esju 1 sumar' Nú fyrir helg" fyrir minni eftirtekju af þeim Iina siðustu opnaði Syavar fyrstu búpeningi, er settur verður á, j lists?ningu sína hér heima. Er heldur en venjulega. Hin marg- hun halclln 1 sýningarskálanum, hröktu hey verða lélegt fóður.!en synd eru 36 ollumálverlr °S Ein afleiðing þessa óþurrka-| fjöldamargar vatnslitamyndir sumars verður því miklum mun minni mjólk heldur en undan- farná vetur. Það. mega menn vita fyrirfram. En úr því, sem komið er, skipt- ir mestu að reynt sé að draga Nýstárleg máiverkasýning hafnar og stundaði um hríð list- nám við listaháskólann þar. Síð- an hefir hann lengst af verið bú- settur í Höfn, nema hvað hann var hálft ár í Parísarborg. Svavar hefir oft tekið þátt í e lausan í faðminn á sjálfri hung urvofunni. j í haust fást nokkur reynsla í Bændum landsins hefir því þessu efni. Má vera, að hér sé lengi verið ljóst, hversu mikil- \ fundið ráð, sem getur komið vægt það væri ,ef þeir gætu gert mörgum bændum landsins að ið mjög illa þurrt og sumt ef heyskapinn sem til vill hrakið og verður nauða- lélegt fóður. Til eru bæir, þar sem ekki er enn búið að hirða nokkurt strá, jafnvel á býlum, þar sem eru yfir tuttugu kýr, og miklu fleiri hafa aðeins náð fáeinum köplum. Það þarf raunar ekki annað en ferðast dálítið um óþurrka- héruðin til þess að sjá, hve al- varlegt ástandið er. Á hverjum bæ eru túnin þéttsett gulum og signum klúkum, sem fólk hefir reynt að verja með strigayfir- breiðslum og vörpuslitrum eftir ástæðum, eða þakin mismun- duttlungum tíðarfarsins. Á seinni árum hafa ýmsar til- raunir í þessa átt verið gerðar, en mikilvægasta úrræði, sem enn hefir orðið almenningi að haldi, er súrheysgerðin. En þrátt fyrir kosti sína er súr- heysgerðin ekkert allsherjar lausnarráð, og á óþurrkasumrum slíkum sem þessu kemur hún aðeins að takmörkuðu haldi. í fyrsta lagi fer því fjarri, að súr- heysgryfjur séu á hverjum bæ, og í öðru lagi er það aðeins tak- markað magn af heyi, sem hægt er að beita þeirri aðferð við. andi sölnuðum flekkjum, sem Það er ekki unnt að gefa skepn gulna dag frá degi, því að alla jafna er heitt í veðri, svo að heyið hrekst venju fremur fljótt. Víða eru menn hættir að slá og bíða átekta ,en sá kost- urinn er litlu skárri, því að tún- in, sem bíða óslegin, eru orðin úr sér sprottin, stráin visin upp um vothey nema að nokkrum hlutá alls fóðursins og votheys- gryfjur óvíða stærri en eðlileg votheysþörf krefur. Það hefir því talsvert verið gért til þess leita annarra úr- ræða, sem leystu menn betur undan valdi veðurfarsins vlð óháðastan miklu gagni, þegar fram líða ! stundir, raforka verður nær- tækari í sveitum landsins og reynsla er fengin um það.hvern- ig hagfelldast er að beita þess- ari nýju heyþurrkunaraðferð. Til hins eru þó sennilega minni líkur, að hér.sé fundin fuíl lausn á því mikla vandamáli, hvernig hægt er að gera heyskapinn ó- háðan sumarveðráttunni. En það verður að vera lokatakmark- ið í baráttu okkar við rigning- arnar og rosann. Votviðrin á Suðurlandi í sum- ar ættu að vera mönnum auk- in hvatning til þess að vinna ötullega að þessum málum — sem og mun vera gert — og opna t augu almennings fyrir því, hversu mikilvægt þetta til- raunastarf er. og teikningar. Hér er um mjög nýstárlega sýn- ingu að ræða, og vafasamt, að menn felli sig við handbragð listamannsins eða átti sig í fljótu bragði á myndunum. En úr því tjóni, sem hið óhagstæða eigi að siður er gaman að kynn tíðarfar veldur einstaklingun- um og þjóðfélaginu. Og í því lasr þeirri nýju stefnu, sem Svavar aðhyllist, „abstrakt“- III. En hvérsu góður árangur, sem næst við hina nýju heyþurrk- efni verða stjórnarvöldin aðáiafa ! stefnunni» °S túlkun hans og forgönguna. Það er þeirra að ilistmeðferð- gera nú þegar öruggar ráðstaf- ! Elzta myndin á sýningunni er anir til þess, að ekki séu seldar ,frá árinu 1938’ en sumar eru úr landi þær framleiðsluvörur,,málaðar á Þessn ári. Margar af sem sérstaklega verður þörf á!myndum sínum varð Svavar að með hinum hröktu og næring- !skilja eftir 1 Kaupmannahöfn, arefnasnauðu heyjum, og þau !þegar hann fór heim- Þyí Það var verða einnig að hefjast þegar!takmarkaður flutningur, sem handa -um útvegun þeirra er- 1 farÞegarnlr gátu haft með sér. lendra fóðurvara, sem brýnust: Verður sýninS Þessi Þvi elrlrl elns þörf verður á, og sjá um að nóg yfirgripsmikil. °g hún hefði ann- verði af þeim fyrir hendi, og ars getað orðið. það í tæka tíð, áður en vetur ! Svavar er ættaðuí austan úr gengur í garð og flutningar á HomafirSi og byrjaði ungur að landi torveldast. Enn hefir ekki leSSÍa stund á málaralist. 1935 heyrzt, að slíkar ráðstafanir séu sigldi hann fil Kaupmanna- á döfinni hjá stjórnarvöldun- ■ ________________________ um, og er þó ekki seinna vænna. Nú þegar er fyrirsjáanlegt, að óvenjumikils fóðurbætis verður þörf, og innan fárra vikna ætti svo að vera hægt að ganga úr skugga um það, nokkurn veginn nákvæmlega, hversu mikið þarf og hvaða tegundir. Með rögg- samlegum ráðstöfunum, sem gerðar væru í tæka tíð, ætti að vera hægt að draga úr því tjóni, sem af hinni vondu heyskapar- tíð hefir hlotizt, en reynist hins vegar ókleift að fá eins og þörf krefur af hentugum fóðurbæti, þá er eins gott, að bændur lands- ins viti það strax í sláturtíðinni í haust, svo að þeir geti þá hag- að ásetningi sínum í samræmi við það og byggi ekki gerðir sínar á neinum tyllivonum um framtak og getu stjórnarvald- anna í þessum efnum. Svavar Guðnason norrænum listsýningum, bæði í Danmörku og Sviþjóð, og getið sér orðstír. Fyrst kom hann op- inberlega fram á einni hinni ár- legu haustsýningu, sem danskir málarar standa að. En nú tvö undanfarin ár hefir Svavar ver- ið varaform. nefndar þeirrar, sem danskir listamenn kjósa sér til þess að dæma um lista- verk þau, sem bjóðast á þessar haustsýningar. Er það út af fyr- ir sig vitnisburður um það álit, er þessir *aðilar hafa á dóm- greind hans og þekkingu á þessu sviði. Listsýning þessi verður opin til mánaðamótanna næstu. Mun sýningin þegar hafa ver- ið allmikið sótt, því að margan fýsir að sjá, hvað nýtizku mál- ari eins og Svavar hefir fram að færa, er hann kemur heim af meginlandi Evrópu eftir meira en tíu ára útivist og fimm ára niðurfall íslenzkra sam- skipta við meginlandsþjóðirn- ar. Dr. Victor fJrbantscliitsch: Meistari í heimi listarinnar Hinn frægi þýzki fiðlusnillingur, Adolf Busch, kom til Reykjavíkur síðastliðinn mánudag. Mun hann dvelja skamma hríð í höfuðstaðnum ogf gefa bæjarbúum kost á að kynnast list sinni. Dr. Victor Urbantschitsch hefir að ósk Tímans skrifað grein þá, er hér fer á eftir, um hinn heimsfræga listamann, en eins og greinin ber með sér, hafði hann kynni af honum í Vínarborg fyrir meira en tveim áratugum. Af meisturunum í ríki listar- innar, sem frægðarorð fer af, hefir Adolf Busch orðið fyrstur til að leggja leið sína yfir hafið til íslands eftir stríðslokin. Allir þeir, sem mætur hafa á hinni merkilegu og aldagömlu menn- ingu Evrópu og arfleifð hennar á sviði listarinnar, munu fagna komu snillingsins og sjá hvað hún boðar. Adolf Busch er nefnilega ekki aðeins mikill listamaður, heldur er við nafn hans bundið ákveðið hugtak, því að smám saman hafa menn vanizt á að líta á hánn sem listamennskuna holdi klædda. Sú listamennska er ekki aðeins í því fólgin, að listamaðurinn hafi‘fullkomlega á valdi sínu hina verklegu tækni í öllum smáatriðum, heldur jafnframt, að hann hafi engu síður til að bera djúpa og göfuga sál, að hann sé sannmenntaður maður og hjartahreinn — maður, sem ekki má vamm sitt vita. Hjá honum kemur fram snar þáttur í þýzku þjóðareðli — einhver göfugasti þátturinn -r og það er í senn mjög eftirtektarvert um leið og það er til skammar, að Adolf Busch, sem fyrir valda- töku þjóðernissinna bar þann virðulega titil að vera kallaður „þýzki fiðlarinn“, tók þann kost að koma ekki fram op- inberlega sem fulltrúi þeirrar stefnu í þriðja ríkinu, sem mis- skildi þýzka þjóðarsál, og hefir síðan ekki spilað framar fyrir sína eigin landsmenn. Þýzk<a tónskáldtö, Max Re- ger, spáði því fyrir fiðlaranum Adolf Busch 16 ára gömlum, að fyrir honum ætti að liggja að verða stjarna á himni fiðluleik- aranna. Þetta gerði hann á lík- an hátt og Robert Schumann hálfri öld áður, er hann í fyrsta sinn vakti athygli heimsins á hinum unga Jóhannesi Brahms. Og það var eins með Reger og Schumann, að hann gerði sitt til að þessi spámannlegu orð hans skyldu rætast, því að hann fékk þennan fiðlusnilling, sem hann mat svo mikils, til þess að leika mörg fiðlu- og kammer- músikverk sín og oft léku þeir þau báðir saman. Vináttuböndin hefir Busch ekki slitið eftir andlát Regers og er hann nú talinn allra snjallasti túlkandi tónsmíða hans og bezta heimild fyrir réttum skilningi á þeim. Okkur kemur ekki við að skipa núlifandi listamönnum sæti eftir verðleikum, enda er það mjög vandasamt verk, eins og hver maður getur sagt sér sjálfur, því að hver listamaður hefir sérkenni, sem rætur eiga í persónuleika hans, eða svo ætti það að minnsta kosti að vera. Við ætlum ekki heldur að kalla Adolf Busch fiðlukonunginn, enda þótt margir geri það. En það er óhætt að segja það með fullri vissu, að hann er af þeirri tegund fiðluleikara, þar sem tónninn ber vitni um djúpa sál og stórt hjarta, af þeirri tegund, sem ber vitni um eðallyndan persónuleika steyptan í þýzkt mót. Og hann hefir líka breidd og þunga, sem þessari þjóð eru eiginlegir, sem ekki hjáðnar fljótt, hann skartar ekki með galliSkri mælsku og á heldur ekki rót sína að rekja til frum- stæðs kraftar Slavanna. Enn eru mér í fersku minni margir ógleymanlegir hljómleik- ar, sem Adolf Busch hélt í Vín, þegar ég var þar við nám. Vín- arborg var þá orðin annað heim- kynni þessa Rínarlandsbúa, einkum eftir að hann hafði val- ið hinn unga Vínarpíanóleikara Rudolf Serkin að meðleikara sínum að staðaldri. Þrátt fyrir það, »að meðferð hans á fiðlu- konsert Beethovens vár alls staðar álítin einsdæmi og til fyrirmyndar, var flutningur fiðlukonserta með hljómsveit- arundirleik ekki sérgrein hans. En sónötukvöldin með Rudolf Serkin höfðu sérstöðu í tónlist- arlífi Vínarborgar. Þau urðu að eins konar guðsþjónustu, að eins konar hátíðlegri helgiathöfn. Hátíðlegur blær, sem stafaði frá minningunni um Haydn, Beet- hoven og Brahms, lék um salinn, og við unglingarnir stóðum þétt saman vegna þrengsla, en hrifn- ir vorum við,og þeir Busch og Serkin hófu í hærra veldi hin- ar klassisku bókmenntir fiðlu- sónatanna, einkum eftir þýzka meistara: Bach, Mozart, Beet- hoven, Brahms og Reger. Sér- staklega er mér minnisstæð upp- færsla á e-dúr sónötunni eftir Bach í marzmánuði 1922 í þess- um salarkynnum. Og ógleyman- leg verður mér sú hin mikla hrifning, sem hinir vandfýsnu áheyrendur Vínarbofgar létu í ljós, er þeir í lok sumra hljóm- leika hylltu eftirlætið sitt og ruddust fram að pallinum og inn í listamannaherbergið, því að hver um sig vildi persónulega votta listamanninum þakklæti sitt. Auk þessara sónötuhljómleika komu síðar til sögunnar hljóm- leikarnir, sem hann hélt með strokkvartettinum,.sem við hann er kenndur. Margir líta svo á, að list hans hafi risið hæst í túlkun hans á hinum klassisku kvartettverkum með. félögum sínum, þeim Gösta Andreasson, Karl Doktor og Paul Grúmmer. Ég hafði þá sjálfur flutzt að heiman og þekki því ekki strok- kvartettinn nema af orðspori. Seinna stofnaði hann kammer- hljómsveitina sína, sem er í Bandaríkjunum núna og heldur þar hljómleika. Ríkisútvarpið á hljómplötur með Brandenburg- arkonsertunum í meðferð þess- arar hljómsveitar og munu þeir, sem meta kunna alvarlega tón- list, sjálfsagt þekkja þær og kunna að meta þær eins og þær eiga skilið. Adolf Busch er nú 55 ára gamall. Faðir hans var fiðlu- smiður, búsettur í Siegen í Rín- arlöndunum, og er Adolf yngri bróður sínum Fritz Busch, sem er frægur hljómsveitarstjóri og var áður tónlistarstj. í Dresden og í Kaupmannahöfn, en dvelur nú í Buenos Ayres. Þriðji bróð- irinn er Hermann Busch, og er hann yngstur bræðranna. Hann er nú celloleikari í strokkvart- etti bróður síns. Adolf útskrif- aðist úr tónlistarskólanúm í Köln, nam síðan tónlagasmíði í Bonn hjá Grúters og kvæntist dóttur hans. Um tíma var það efst í huga hans að helga sig tónlagasmíði og hefir hann gef- ið út fjölda tónsmíða af ýms- um tegundum, þar á meðal hljómkviður og stór kórverk. Síðar tók hann boði um að fara til Vinarborgar sem konsert- meistari og starfaði þar árin 1912—18. En þá fór hann frá þeirri borg og varð eftirmaður Henri Marteaus við meistara- deildina í ríkisháskólanum (Staatsakademi) í Berlín. Árið 1922 safði hann lausum öllum embættum og kennslustörfum, til þess að geta eingöngu gefið sig vtið hljómleikastarfsemi. Hann tók sér þá bólfestu í Darm- (Framhald á 6. síðu) I 9

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.