Tíminn - 18.09.1945, Blaðsíða 2

0
r
Þriðjudagur 18. sept.
Milliliðaokrið
Nýlega kom 1 ritstjórnarskrif-
stofu Tímans merkur bóndi, sem
ekki hafði komið hingað um
nokkurt árabil. í viðtalinu við
hann bar m. a. á góma, hvort
honum finridist, að miklar
breytingar hefðu orðið á höfuð-
staðnum síðan hann var þar
seinast á ferð. Svar hans var á
þá leið, að tvennt hefði einkum
vakið athygli hans. Annað, sem
vakti athygli hans, var það,
að kjör verkamanna virtust ekki
hafa tekið stórum breytingum,
þrátt fyrir allar kauphækkan-
irnar, og stafaði það vitanlega
af því, að dýrtíðin hefði aukizt
að sama skapi. Þeir byggju enn
flestir í sömu húsakynnum og
áður eða svipuðum og hefðu ekki
öllu meira til fata og matar en
rétt sæmilegt gæti talizt. Striðs-
gróðinn hefði því bersýnilega
ekki lent hjá þeim. Hitt, sem
vakti athygli hans, var það, að
hér hafði verið byggt mikið af
nýjum luxus-húsum og göturnar
virtust fuilar af einkabifreiðum.
Þar sæjust augljós merki
stríðsgróðans og það þá jafn-
framt, að hann hefði lent hjá
nýrri fjölmennri eyðslustétt,
sem fengizt við hvers konar
milliliðastarfsenji og ætti þann-
ig meginþátt í dýrtíðinni.
Það þarf vissulega ekki langt
að leita til að finna 'frekari
sannanir fyrir þessari frásögn
bóndans. Samkvæmt nýkomnum
hagskýrslum voru rúmlega 160
heildverzlanir hér í Reykjavík
um síðastl. áramót. Flestar
þeirra höfðu dýrt og fjölmennt
starfslið og undantekningar-
laust allar hafa safnað of fjár.
Luxus-hallir, sumarbústaðir,
einkabílar og óhófleg eyðsla
þeirra nokkur hundruð fjöl-
skyldna, er standa að þessum
fyrirtækjum, eru hin fullkomn-
asta sönnun þess, að hqildsölu-
álagningin á stærri þátt í dýr-
tíðinni en nokkur liður annar.
Til viðbótar hinu fjölmenna
heildsalaliði, koma svo enn
nokkur hundruð braskarar, er
fást við ýmiskonar glinguriðnað,
húsasölu, húsabyggingar í
gróðaskyni, verðbréfasölu o. s.
frv. Okurtekjur allra þessara
milliliða, sem eru áreiðanlega
tífallt fleiri en þeir fyrftu að
vera, takast af tekjum hins
vinnandi fólks í landinu og eiga
meginþáttinn í dýrtíðinni.
Það er hér, sem þjóðar-
innar bíður fyrsta verkefnið í
dýrtíðarmálunum. Það þarf að
gera hinar djörfustu ráðstafan-
ir til að draga úr hvers konar
milliliðagróða. Það þarf að gera
hinar djörfustu ráðstafanir til
að hafa upp á skattsviknu fé.
Þegar slíkar ráðstafanir hafa
verið gerðar, er fyrst hægt að
fara að tala um þegnskap við
bændur og verkamenn og krefja
þá um niðurfærslu. Þess yegna
hefir Framsóknarflokkurinn líka
jafnan lagt á það áherzlu, að
auknar hömlur og skerðing á
stórgróðasöfnun yrðú að vera
samfara niðurfærslu á afurða-
verði og kaupgjaldi.
En núverandi stjórn hefir
aðra skoðun á þessum málum.
Hún hreyfir ekki við milliliðun-
um, en heimtar eftirgjöf af
bændum og tekur „kjarabæt-
urnar“, sem hún þykist hafa
veitt verkamönnum og launa-
fólki, aftur með sköttum og
falsaðri „vísitölu“. Það er henn-
ar „réttlæti" í dýrtíðarmálun-
um. Undarlegar væru hinar
vinnandi stéttir og í ótrúlegri
mótsetningu við bræðrastéttir
sínar í öðrum löndum, ef þær
þola slíkt „réttlæti" lengi.
Braskið á vegum
Nýbyggingarráð hefir nú
sjálft orðið til að staðfesta það,
sem áður hafði •verið haldið
fram hér í blaðinu, að starf þess
væri ekki trygging fyrir því, að
eingöngu vönduð og fullkomin
atvinnutæki væru flutt til
landsins. í yfirlýsingu, sem það
TÍMry\, ]iriðjjndaginn 18. scpt. 1945
70. MalS

4 0 í í a i a h g
Er sexmannanefndar-
verðið ósanngjarnt?
Morgunblaðið» prédikar nú
daglega, að Framsóknarmenn
séu að æsa bændur til að gera
óeðlilegar og ósanngjarnar kröf-
ur. .Hins er ekki getið, hverjar
þessar kröfur séu. Af ýmsu má
þó ráða, að það, sem Mbl. eigi
við, séu skrif Tímans um rétt
bænda til að fá sexmannanefnd-
ar-verðið.
Eins og kunnugt er, er sex-
mannanefndarverðið byggt á
því, að bændur fái svipaðar
tekjur fyrir vinnu sína og aðrar
hliðstæðar stéttir. Krafan um
sexmannanefndar-verðið ér því
ekkert annað en krafa um það,
að bændur njóti jafnréttis og
jafnræðis í þjóðféljiginu.
Það væri vissulega fróðlegt að
fá nánari skýringar Mbl. á þeirri
ósanngirni, sem felst í þessari
jafnréttiskröfu bændanna^ Er
sexmannanefndarverðið skakkt
reiknað af þeim Þorsteini hag-
stofustjóra, Guðmundi á Hvann-
eyri og tveimur fulltrúum laun-
þeganna, er skipuðu meirihluta
nefndarinnar? Eða er það ó-
sanngirni að krefjast sama rétt-
ar og sömu launa fyrir bændur
og aðrar vinnandi stéttir?
Þessum spurningum ætti Mbl.
að svara áður en það fullyrðir
oftar, að Tíminn sé að hvetja
bændur til ósanngirni. Svari
bláðið þeim ekki, mætti jafnvel
blindustu liðsmönnum þess vera
Ijóst, að það er ekki Tíminn,
sem er hér að hvetja bændur til
ósanngirni, heldur er það Mbl.,
sem er að hvetja til, að bændum
sé sýnd ósanngirni með því að
ekki verði fallizt á sexmanna-
nefndar-verðið?
Þegnskaparskrif Mbl.
Vafasamt er hvort nokkurn
tíma hefir verið sýndur meiri
óþokkaskapur í íslenzkri blaða-
mennsku en þegar Mbl. er að
brýna þegnskap fyrir bændum í
dýrtíðarmálunum, en minnist
ekki.á það einu orði, að aðrar
stéttir þurfi að sýna þar þegn-
skap.
Bændurnir eru eina stéttin,
sem alltaf hefir boðið og býður
j enn, að taka þátt í niðurfærslu
til jafns við aðrar stéttir. Hinar
stéttirnar hafa hins vegar ekki
mátt heyra niðurfærsluna
nefnda á nafn, þótt gert væri
ráð fyrir hlutfallslega jáfnri
þátttöku allra. Þennan þegnskap
sinn áréttuðu bændur með því
að gera tímabundna tilslökun í
fyrra, ef vera mætti, að aðrar
stéttir tækju það til fyrirmynd-
ar. Þeirri tilslökun var svarað
með kauphækkunum hjá flest-
um 'Stéttum öðrum. Þrátt fyrir
þetta eru bændur reiðubúnir til
að taka sinn skerf af niðurfærsl-
unni, ef aðrir fást til hins sama.
Meiri þegnskap er því ekki
hægt að sýna en bændur hafa
sýnt í þessum málum. Ef aðrir
sýndu sama þegnskap, væri
lausn dýrtíðarmálanna. sannar-
lega ekki erfið. Það er vissulega
hámaík ósvífni að brýna þegn-
skapinn fyrir þeim, sem þannig
hafa verið og eru reiðubúnir til
að sýna hann, en minnast ekki á
hann við hina, sem hafa skorazt
undan því.
Eyrnamark kvislingsins.
Á stjórnarárum Þjóðverja í
Noregi, mátti oft lesa í norsku
blöðunum: Hvers vegna er þjóð-
in að sýna mótþróa og kalla
ráðstafanir stjórnarvaldanna
erlent ofbeldi? Er það kannske
ekki hún sjálf, sem ræður þessú,
þar sem norskir menn skipa öll
| ráðherrasætin og önnur valda-
mestu embætti landsins? Hins
j var ekki getið, að það voru Þjóð-
Iverjar, en ekki norska þjóðin,
'sem skipuðu þá í embættin.
í Mbl. í seinustu viku birtist
grein, sem er alveg í þessum
anda. Hvers vegna e^ru bændur
að mótmæla? segir í' fyrirsögn
hennar, og í greininni sjálfri er
svo býsnast yfir því, að bændur
skuli vera að mótmæla skipun
búnaðarráðs, þar sem það sé
eingöngu skipað bændum. Hinu
er sleppt, að það er landbúnað-
arráðherra, en ekki bændur,
sem skipar Búnaðarráð.
Greinilegra eyrnamark kvis-
lingsins gat höfundurinn ekki
hefir sjálft gefið út og birt var
í seinasta blaði, viðurkennir það,
að það setji ekki önnur skil-
yrði fyrir innflutningi á skipum
en að þau fái haffærisskírteini
hér. Hversu lítil trygging þetta
er fyrir inxiflutningi á hentug-
um og vönduðum skipum, má
gleggst marka á því, að öll þau
íslenzk skip, sem talin eru orðin
úrelt og þarfnast endurnýjunar,
hafa haffærisskírteini. Það er
m. ö. o. hægt með góðu samþykki
Nýbyggingarráðs að flytja inn
eins úrelt skip og þau úreltustu
í íslenzka flotanum!
Afleiðingarnar af þeásum
starfsháttum Nýbyggingarráðs
eru líka þegar augljósar orðnar.
Hauksmálið er þar frægast. Það
skip hiefði aldrei komið til
landsins, ef Nýbyggingarráð
hefði gert þá kröfu, að það væri
eins fullkomið og vandað og ætl-
azt er til, að hin nýju skip ís-
lendinga verði. Ráðið lét sér
nægja, að það yrði byggt eftir
einhverjum lágmarkskröfum er-
lends skipaflokkunarfélags og
fengi síðan haffærisskírteini.
Nýbyggingarráð gerði ekki einu
sinni svo lítið að krefjast teikn-
inga af skipinu og kynna sér
þær, því að þá liefði það ekki
þurft anfiað en að líta á vistar-
verurnar, sem skipverjum voru
ætlaðar, til að sannfærast um,
að skipið var a. m. k. að því
leytinu marga áratugi á eftir
tímanum. Afleiðingin af þessu
hirðuleysi og vanrækslu Ný-
byggingarráðs varð sú,að hingað
var keypt skip, sem nærri fórst
í annarri sjóferð sinni og sökk í
þeirri þriðju, þótt ekkert væri að
veðri. Önnur eins háskafleyta
hefir sennilega aldrei verið sett
undir íslenzka sjómenn.
Kaupin á gömlu Svíþjóðarbát-
unum er önnur afleiðingin af
þessum starfsháttum Nýbygg-
ingarráðs. Þegar er búið að
kaupa hingað 10—20 notaða
báta,sem Svíar hafa viljað losna
við. Þeir þurfa allir mikla við-
gerð til að geta fullnægt ís-
lenzkum haffærisreglum og vél-
ar margra þeirra eru taldar
slitnar, svo að ekki sé meira
sagt. Má það liggja í augum
uppi, hve fjarri þessi bátainn-
flutningur er því að geta talizt
„nýsköpun".
Ástæðan til þessara furðulegu
starfshátta Nýbyggingarráðs
hefir þegar verið upplýst í Mbl.
Ýmsir heildsalar hafa tekið að
sér útvegun á gömlum sænskum
bátum og fá vitanlega ríf-
leg sölulaun. Formaður Nýbygg-
ingarráðs var sjálfur einn með-
eigandi Hauks og mun hafa haft
trú á, að fleytan yrði gróðavæn-
leg, þótt ekki væri hún sérlega
traust. Það er m. ö. o. brasksjón-
armiðið, en ekki „nýsköpunar“-
sjónarmiðið, er stjórnar þessum
gerðum.
En þessar ráðstafanir eru
þjóðinni áreiðanle^a ekki að
skapi. Hún vill fá ný og vönduð
skip fyrir þann gjaldeyri, sem
hefir safnazt á stríðsárunum.
Hún vill ekki að honum sé sóað
til að kaupa skip, sem eru ekk-
ert betri, jafnvel verri, en þau,
sem fyrir eru. Með slíkum móti
verður tækifærið til að endur-
nýja atvinnutækin eyðilagt.
Nýbyggingarráð á að starfa eins
og ábyrg ríkisstofnun, sem
vinnur að „nýsköpun“ atvinnu-
veganna, en ekki eins j og S.
Árnason & Co., sem aðeins
hlynnir að hagsmunum sinna
nánustu. Þess vegna má ekki
hafa menn með S. Árnasonar &
Co.-sjónarmiðið í Nýbyggingar-
ráði og sízt af öllu í formanns-
sæti þess.' Fyrir því er þegar
fengin næg og dýrkeypt reynsla.
Jóhann Þ. Jósefsson á tafar-
laust að fara þaðan, enda get-
ur formennska í Nýbyggingar-
ráði ekki verið neitt igripaverk
með framkvæmdastjórninni hjá
S. Árnason & Co. IJjTýbygginga^-
ráð verður að fá nýja forustu og
nýjar starfsreglur, sem tryggja
það, að gjaldeyrinum verði
raunverulega, varið til „nýsköp-
unar“ en horíum ekki eytt í hina
og þessa ráðleysu til að þóknast
brasksj ónarmiðunum.
sett á grein sína, enda er hann
enginn annar en bændakvisling-
urinn Jón frá Akri.
J lal«-í:i I í , ■ i 'k i.
Skrif Þjóðviljans um Stétta-
samband bænda.
Þjóðviljinn er mjög geðvond-
ur yfir stofnun Stéttarsambands
bænda og þeim einhug, sem varð
um það mál á bændafundinum
á Laugarvatni. í þessu geð,-
vonzkukasti fremur hann þá
flónsku að halda því fram, að
það sé eitthvert aðalatriði fyrir
F^amsóknarflokkinn, hvaða
förm eða fyrirkomulag bændur
velja sambandinu. Vitanlega er
það alveg ópólitískt mál, sem
bændur hafa tekið aðstöðu til og
ákveða framvegis, án tillits til
þess í hvaða stjórnmálaflokki
þeir eru. Eða eru ritstjórar
Þjóðviljans þau erkiflón að
halda, ~að það hafi nokkur á-
hrif á stjórnmálaskoðanir
bænda, hvort Stéttarsamband
þeirra er í tengslum við búnað-
arfélagsskapinn eða ekki?
Jóhann verður að víkja.
Kaupsýslumaður skrifar Tím-
anum: „Kynlegt þykir mér að
ekki skuli hafa verið hreyft
neinur mótmælum gegn for-
mennsku Jóhanns Jósefssonar í
Nýbyggingarráði frá því sjónar-
miði, að hann er fyrir nokkru
orðinn framkvæmdastjóri einn-
ar af stærri 'heildverzlunum
bæjarins, S. Árnason & Co. Jafn-
vel þótt Jóhann hefði fyllsta
viLja tiL að misnota ekki aðstöðu
sína, getur ekki hjá því farið,
að formennska hans í Nýbygg-
ingarráði, sem hefir úthlutun
fjölmargra gjaldeyrisieyfá með
höndum, veiti honum uppiýs-
ingar um ýmsar fyrirætlanir og
viðskiptaleyndarmái annarra
fyrirtækja, sem koma honum að
veruiegum notum, sem fram-
kvæmdastjóra S. Árnason & Co.
Það er ósanngjarnt og óréttiátt
gagnvart öðrum fyrirtækjum,
að forstjóri eins fyrirtækis skuli
hafa slíka aðstöðu. Það hefði
vafalaust þótt mikið hneyksli
(Framliald á 7. síðu)
ERLENT YF I RLIT
Framtíð Mansjúríu
Samningur sá, sem nýlega var
gerður milli Rússa og Kínverja,
hefir ekki sízt vakið athygli af
þeirri ástæðu, að Rússar viður-
kenna umráðarétt Kínverja yfir
Mansjúríu. Þess hafa lengi þótt
merki, aö rússneska kommún-
istastjórnin hefði ágirnd á Man-
sjúríu engu síður en fyrirrenn-
arar hennar, og þótti því líklegt,
að hún myndi reynast erfið í
í samningum um Mansjúríu eft-
ir stríðslokin í Asíu. Þetta hefir
þó ekki orðið og eru einkum
taldar til þess þær ástæður, áð
Rússar þurfa að eiga vingott við
Bandaríkjamenn, em miklar
kröfur Rússa um yfirráð í Man-
sjúríu myndu hafa verið liklegar
til að spilla slíku vinfengi. Rúss-
ar þurfa bæði að fá mikil pen-
ingalán og vörur hjá Bandaríkja
mönnum vegna viðreisnar heima
fyfir. Þá er og ekki ólíklegt, að
Rússar hafi nokkurn beyg af
Bandaríkjamönnum síðan þeir
fundu upp atomsprengjuna og
styrktu þannig hernaðarlega að-
stöðu sína. Af þessum ástæðum
:munu Rússar telja hyggilegt að
slaka til fyrir Bandaríkjamönn-
um, bæði í þessu máli og fleirum.
Viðurkenning Rússa á yfirráðum
Kínverja í Mansjúríu þykir
sönnun þess,,að Bandaríkin séu
nú áhrifamesta stórveldið, og að
Rússar gera sér ljósa þá, stað-
reynd, ekki síður en aðrir.
| Þótt Rússar hafi viðurkennt
yfirráð Kínverja í Mansjúriu að
sinni, er eigi. þar með sagt, að
svo verði um alla framtíð. Margt
bendir til, að Rússar hafi frest-
að laridvinningaráformum sín-
um þar, en ekki lagt þau endan-
lega á hilluna. í samningnum við
Kínverja hafa Rússar fengið
fram tvö atriði, sem auðveldar
þeim að vinna að þessum áform-
um í framtíðinni. Járnbrautirn-
ar í Mansjúríu verða undir sam-
eiginlegri stjórn Rússa og Kín-
verja og Rússar fá herskipalægi
í Port Arthur,- Hvort tveggja
getur skapað Rússum góða að-
stöðu til áróðurs í Mansjúríu og
afskipta af málum landsins.
Það er nú liðin meira en hálf
öld síðan framandi stórveldi fóru
að hafa girndarauga á Mansjúr-
íu, sem fram til þess hafði ver-
ið hluti Kínaveldis. Rússar riðu
á vaöið og notuðu sér vanmátt
Kínverja til að ná þar áhrifum
á seinustu áratugum 19 aldar,
m. a. með hinni miklu járn-
brautarlagningu um endilangt
landið. Þeir gerðu Port Arthur
að herskipahöfn sinni og sýndu
margvíslegan annan yfirgang.
Japanir töldu sér misboðið með
þessu og leiddi þetta til styrj-
aldar milli þeirra og Rússa 1904
—1905. Eftir það treystu þeir
stöðugt ítök sin í landinu, þótt
það héldi áfram að vera kín-
verskt að nafninu til. Árið 1931
ráku þeir svo smiðshöggið á
verkið og lögðu Mansjúríu og
Jehol-fylki undir sig. Þeir sam-
einuðu síðan Mansjúríu og Jehoi
í eitt leppríki, sem þeir nefndu
Manchukuo og gerðu einn af-
kOinanda kinversku keisaraætt-
arinnar að keisara þar. Þetta
lepppríki hrundi til grunna með
ósigri Japana í styrjöldinni og
mun áreiðanlega ekki rísa upp
aftur.
Tilefni það, sem Japanar not-
uðu til innrásarinnar í Mansjúr-
iu 1931, hefir oft Merið nefnt að
undanförnu, því að ítalir og
Þjóðverjar tóku sér það síðar til
fyrirmyndar. Tilefnið vár þann-
ig, að Japanir sprengdu sjálfir
upp járnbraut, sem þeir áttu, en
kenndu síðan Kínverjum um og
kváðust verða að skerast í leik-
inn til að frelsa landið úr klóm
óaldarflokka.
Þótt Japanir beittu mikilli
harðstjórn og grimmd í Mansjúr
íu, veröur ekki allt sagt illt um
stjórn þeirra þar. Atvinnuvegum
landsins fleygði fram og blóm-
legur og fjölþættur iðnaður reis
þar á legg. Mörg náttúruauðæfi
voru uppgötvuð og byrjað á hag-
nýtingu þeirra.
Náttúruauðæfi Mansjúríu eru
svo mikil, landið er af ýms-
um talið auðugasta land heims-
ins, þegar miðað er við stærð og
fólksfjölda. (Mansjúría er 364
þús. ferkm. og hefir um 30 inillj.
ibúa. Það er taiinn einn frjó-
(Framhald á 7. síðu)
í Skutli 7. þ. m. er rætt um hið
nýstofnaða heildsölufyrirtæki þeirra
Stefáns Jóhanns og Arents Classens,
er áður hefir verið sagt frá hér í
blaðinu. Segir Skutull m. a. á þessa
leið:
„Þann 31. ágúst gerðu bæði Tím-
inn og Þjó'ðviljinn stofnun þessa
félags að unitalsefni. í Þjóðviljan-
um, sem þagði í vor, er nú talað
um furðulegt trúnaðarbrot opin-
berra starfsmanna og síðar i grein-
inni ávallt talað um „trúnaðarbrot
Stefáns Jóhanns." Skrif kommún-
istablaiysins um þetta mál bera því
greinilega svip hinna síendurteknu
pólitísku ofsókna gegn Stefáni
Jóhanni Stefánssyni.
Slíkt er enginn umræðugrund-
völlur um mál sem þetta.
„Tíminn" er miklu hóflegri i
ummælum sínum um málið, og
hefir hann þó þá aðstöðu að vera
sjálfum sér samkvæmur, því að í
vor vítti hann eins og Skutull
einkabrask Arents Claessens í Sví-
þjóðarförinni fyrir sjálfan sig.
1 Tíminn spyr aðeins hvort Arent
og Stefán hafi tryggt sér 'umboð
fyrir 50 fyrirtæki í Svíþjóðarför-
inni. Ennfremur játar Tíminn, að
þessi spilllng, að opinberir sendi-
menn ríkisins séu í verzlunarer-
indrekstri fyrir sjálfa sig jafn-
framt því sem þeir séu að vinna
að sams konar málum fyrir ríkið,
sé ekkert einsdœmi heldur hafi
fleiri sendímenn, er stjórnin (og
fleiri ríkisstjórnir mœtti hann lika
játa) hafi sent utan verið jafnhliða
i verzlunarbraski fyrir sjálfa sig.
' Það er á þessum grundvelU, sem
málið á að ræðast. Ef það er góð-
ur mórall, þegar íhaldsmenn eða
kommúnistar eiga í hlut, þá er það
líka svo, hver sem í hlut á. Eins á
hinn bóginn: Sé slíkt vítavert, þeg-
ar íhaldsmenn, kommúnistar, eða
Framsóknarmenn eiga hlut að máli,
þá er það auðvitað nákvæmlega
sama eðlis ,þegar Stefán Jóhann
eða aðrir Alþýðuflokksmenn eiga í
hlut.
Skutull hefir ekki skipt um skoð-
un, síðan í vor. Og sannist það, að
Sölumiðstöð sænskra framleiðenda
_ hafi raunverulega verið stofnuð í
Svíþjóðarför þeirra Arents Claes-
sens og Stefáns Jóhanns, þá er það
að dómi Skutuls stórvítavert og
réttlætist ekki einu sinni af því, að
þetta sé landlæg spilling.
Hins vegar er Skutli ljóst, að í-
haldsmenn vilja sitja einir að allri
slíkri viðskiptaaðstöðu sem þeirri,
er þetta nýja umboðssölufyrirtæki
hefir öðlazt, og af því er þeirra
gremja fyrst og fremst sprottin i
þessu máli. -Enda mun það senni-
lega vera hið eina, sem þeim finnst
athugavert við þetta mál, að íhalds-
menn séu þarna ekki einir um hit-
vuna, eins og jafnan áður.“
Vissulega mun gremja íhaldsmanna
sprottin af þessu, en ekki því, að þeir
séu neitt hneykslaðir yfir framferði
Stefáns og Claessens. En vitanlega er
það jafn fordæmanlegt fyrir því, eins
og Skutull sýnir svo réttilega fram á,
þótt háttsettur flokksbróðir hans eigi
hlut að máli. Sýnir Skutull með þeirri
afstöðu sinni heiðarleik og djörfung,
sem því miður finnst oflítið af í
íslenzkri blaðamennsku.
* * *
Alþýðublaðið hefir verið að birta
undanfarið útdrátt úr úrskurði setu-
dómarans í kaupfélagsmálinu á Siglu-
firði. í tilefni af því segir það í for-
ustugrein 15. þ. m.:
,.Hér í blaðinu er nú verið að
bírta mjög ýtarlegan útdrátt úr
úrskurði setudómarans í kaup-
félgasmálinu á Siglufirði. Var
mönnum að vísu af fyrri fréttúm
orðið margt kunnugt um ráðs-
mennsku og framkomu kommúnista
í ,Kaupfélagi Siglfirðinga þann
tíma, sem þeir hafa haft þar öll
völd; en þó fer ekki hjá þvi, að
mönnum blöskri, þegar þeir lesa
skýrslu s^tudómarans um þá dæma-
lausu óstjórn, sem verið hefir á
fjárreiðum félagsins undir einræði
kommúnista og þau fáheyrðu vinnu
brögð, sem þeir hafa beitt til að
halda völdum í því.
Það er kapítuli út af fyrir sig,
hvernig þeir notuðu félagið, undir
forustu Þórodds Guðmundssonar,
sjálfum sér, braskfyrirtækjum sín-
um og skyldmenna sinna til fram-
dráttar án þess að skeyta hið allra
minnsta um hag kaupfélagsins
sjálfs, sem þeim var trúað fyrir. En
lengst munu þó í minnum hafðar
aðfarir þeirra á aðalfundi félagsins
í sumar, þegar þeir neituðu að hlíta
samþykktum réttkjörins meirihluta,
og tóku sér vald til þess "að reka
menn tugum saman úr félaginu, þar
á meðal fjöldann allan af fulltrúum
meirihlutans, svo og sjálfan kaup-
félagsstjóranum, í von um að geta
með slíkum lögleysum og slíku of-
beldi lafað við völd, haldið félag-
inu áfram í ræningjahöndum sín-
uni og ‘hulið fyrir umheiminum ó-
reiðuna í því. Eru slíkar aðfarir al-
gert einsdæmi í lögvernduðum fé-
lagsskap hér á landi.
Það er í sjálfu sér stórkostleg
furða, að slíkt og annað eins sem
framkoma kommúnista í Kaupfé-
lagi Siglufjarðar, skuli geta áttí sér
stað í nokkru réttarríki, og það
mátti sannarlega ekki seinna vera,
að tekið Væri í lurginn á slíkum
óaldarlýð; því að hvar væri sú þjóð
á vegi stödd, sem léti einstökum
hópum manna eða stjórnmálaflokk-
um haldast uppi annan eins yfir-
gang, aðrar eins yfirtroðslur á lög-
um og.rétti og þær, sem kommún-
istar hafa undanfarna mánuði haft
í frammi í Kaupfélagi Siglfirðinga?
Það er nógu alvarlegt mál, að þar
skuli hafa verið menn að verki, sem
teljast til eins stjórnarflokksins í
landinu, þó að þeim væri ekki látið
haldast það uppi, að velta sér á-
fram í völdum í Kaupfélagi Sigl-
firðinga í krafti blygðunarlauss of-
beldis.
Kaupfélagsmálið á Sigðlufirði
ætti að verða þjóðinni alvarleg á-
\ minning um það að standa vel á
verði gegn slíkum tilræðum við lög
og rétt í landinu/i
Kaupfélagsmálið á Siglufirði er
■vissulega lærdómsríkt dæmi um fram-
ferði kommúnista. Þó er það áreiðan7
lega smávægilegt í samanburði við
það, sem verða mundi, ef völd komm-
únista yxu í landinu.
/