Tíminn - 18.09.1945, Blaðsíða 3

70. lílað
TÍMSIVIV, l»rið.|ndagmn 18. sept. 1945
5
RITtíTJÓRI: SIGRÍÐUR INGIMARSDÓTTIR
Morgunstund í gróðrarstöð
LAZS HANSEN:
Fast þeir sóttu sjóinn
FRAMHALD
Björgunarskútan lagðist nú hér um bil á hliðina á sjónum
undir öllum seglunum og risti blágræna ölduskaflana eins
og plógur. Þeir voru vissir um, að þeir höfðu siglt framhjá bát og
ætluðu að komast á hléborða við hann. En það leið drjúg stund,
áður en þeir fundu hann aftur, og þá fóru þeir að efast um,
að þeir hefðu nú séð rétt. En allt í einu hrópaði varðmaðurinn:
— Bátur á hléborða.
Árrisul vorsólin er komin góð-
an spöl upp á heiðskíran himin-
inn og hellir geislaflóði yfir
höfuðstaðinn. — Klukkan er
rúmlega átta. Ég kem labbandi
niður stíginn, sem liggur frá
garðshliðinu niður að gróður-
húsunum. Bragðið af morgun-
kaffinu er ennþá ferskt í munni
mér, og ég er í óðaönn aö ljúka
við að klæða mig í nankins-
gallann. Þegar ég hefi loks sigr-
ast á óþekktinni í axlaböndun-
um, lít ég inn í stærsta gróður-
húsið. Þar situr garðyrkjumað-
urinn á hækjum sér og reitir
arfa. Ég b$ góðan dag og setzt
á áburðarfötu við dyrnar.
Búið er að opna alla glugga á
suðurhliðinni, en samt er
breyskjuhiti inni. í beðunum
sunnan megin í húsinu eru „Lev-
koj,“ erlend blóm sem aldrei
hafa hlotið íslenzkt nafn. Þær
bera litfagra blómaklasa og eru
seldir á 2—3 kr. stykkið. En
þarna standa þær nú í röðum,
beinar og stoltar, teygja græn
blööin mót íslenzkri júnísól, án
nokkurrar vitundar um verð-
mæti sitt. Við rætur þeirra, rétt
við yfirborð moldarinnar, vex
önnur planta. Hún hefir líka
græn blöð, fagursköpuð, safarík.
En hún er svo ólánssöm að hafa
aldrei hlotið náð fyrir mann-
anna augum. Þeir kalla hana
arfa, og hún á ekkert griðland
hér í gróðrarstöðinni frekar en
annars staðar. — Norðan megin
eru ilmbaunirnar í mjóum beð-
um, en við hvert þeirra er reist
net, því að þær eru klifurplönt-
ur. Sumar hafa lesið sig því nær
upp undir loft. Þær eru farnar
að blómstra. Blómin bera alla
liti regnbogans og veita sætum
ilmi um húsið. — Fast út við
vegginn eru nokkrir ungir vín-
viðarteinungar, sem þreyta kapp
í klifurlistinni við ilmbaunirnar.
— Grímur er nýbúinn að vökva
öll þessi íósturbörn okkar, og
nú segir hann: „Ætli við verðum
ekki að byrja á þvTað taka ofan
af reitunum niður frá, svo að
þú getir vökvað í þeim.“ Vökva,
vökva, vökva! Það er eilífðar-
söngur allra garðyrkjumanna,
þegar þurrviðri er.
„Það rignir víst ekki í dag,“
segi ég varfærnislega. „Ekki
nokkur „sjans.“ — og svo förum
við niður í garð. Þar eru raöir af
vermireitunum. Þeir eru enn
huldir döggvuðum gluggunum,
en undir þeim bíða blóm og kál-
piöntur eftir morgunsopanum.
„Nú, já, já, eitthvað er af arfan-
um hér í salatinu," segir Grímur.
„Og það er víst óhætt að fara
að selj a plöntúrnar í þessum reit,
eða planta þeim upp í garð,“
Við setjum gluggana í staflá
við endann á reitunum.
Síðan fer ég inn í kjallara
íbúðarhússins og sæki stóra
garðslöngu, festi við aðra minni
sem er í sambandi við vatns-
krana í stærsta gróðurhúsinu.
Ég skrúfa frá vatninu og fer að
vökva, tek slönguna . í báðar
hendur og læt vatnið renna jafnt
og þétt á hvern reitinn af öðrum.
Ekki má vökva of lítið, ekkLof
mikið, þá er allt til ónýtis. Ekki
beint ofan á plönturnar heldur
í kring um þær. Þetta hefir ver-
ið vandlega brýnt fyrir mér —
og ég reyni auðvitað að fylgja
settum reglurn — en samt gef
ég mér tóm til að athuga um-
ferðina, því að ég hefi ágætt út-
sýni yfir Hringbrautina og ná-
grennið.
Þarna koma tveir kanabílar á
fleygiferð, fullir af verndarliði.
Þeir fara hjá með tilheyrandi
blístri og hrópum: „Halló,
stúlka!“ — rétt eins og þeir hafi
aldrei séð kvenmann fyrr.
Þá koma nokkrir menn á
stangli hjólandi og gangandi á
leið í vinnu. Kýrnar frá Eskihlíð
boða komu sína með bauli og
fjósalykt, indælli lykt, sem
minnjir á sveitalíÉð. „Kúa-
rektorarnir" bjóða góðan dag-
inn, tala um veðrið, og rekstur-
inn þokast áfram í áttina til
hagans í Vatnsmýrinni. Krakk-
arnir úr næstu húsum koma á
kreik, nýgreidd og tandurhrein,
full af góðum ásetningi vegna
nýafstaðinna áminninga mæðr-
anna'um „að skíta sig nú ekki
út.“ Frá flugvellinum berst gnýr
og skarkali. í loftinu þreyta
tvær orrustuflugvélar kappflug
við fugla himinsins. Alls staðar
ys og þys, en hér inni í garðinum
er friðsælt og vorlegt.
Allt í einu er klukkan orðin
tíu, og þá er kaffiö heiman frá:
„Halló! Kaffi.“ Ég lýk .við að
vökva í skyndi og fleygi slöng-
unni inn í rabarbarabeð. Það
er víst óhætt að láta renna á
hann dálitla stund. — Við tyll-
um okkur í eldhúsinu, drekkum
kaffisopann og lesum Moggann.
Grímur segir, að ég lesi ekkert
annað en fyrirsagnir í fréttun-
um, trúlofunartilkynningar og
bíóauglýsiirgarnar. „Eins og allt
kvenfólk,“ bætir hann við. Ég
snýst auðvitaö til varnar, og
nú körpum við góða stund um
það, hvort konur fylgist yfirleitt
nokkuð með landsmálum og al-
heimspólitík. —
„Nú þyrftirðu að líta á rós-
irnar,“ segir Grímur eftir kaffið.
Inni í „rósahúsinu“ er höfug-
ur ilmur af „suðrænum rósum.“
Þær eru tígulegar eins og drottn-
ingar og láta óspart dekra við
sig — rétt eins og þær hafi hug-
mynd v»n að hvert blóm, sem
þær bera, er selt á 4—5 krónur
minnst. Þarna í rósahúsinu eru
líka gladiólúrnar, sem ég kallaði
stundum „sverðliljur“. Þær
blómgvast ekki fyrr en í ágúst,
Ég blanda áburð í fötu og dreifi
honum í kring um rósirnar, hlúi
síðan að þeim og vökva á eftir.
Svo þarf að klippa burtu visin
blöð, og nú rek ég upp óp og
sting puttanum upp í mig. „o,
andsk......„hrekkur út úr mér.
„Engin er rós án þyrna,“ og rétt
á eftir dett ég um mykjufötu.
sem stendur frammi við dyr, og
lendi á hrammana ofan í allt
góðgætið. „Skárra er það nú
þakklætið, sem maður fær fyrir
umhyggjuna við ykkur,“ segi ég
við rósirnar — því að reiðin
verður aö bitna á einhverjum.
Jæja, nú fæ ég skipun um að
sá „stjúpmóðurfræi" fram að
mat. Það er rólegt starf, og ég
verð því fegin. Við höfum
minnsta gróðurhúsið fyrir
„vöggustofu.“ Þar eru kassar
með örsmáum plöntum, sem eru
nývaknaðar til lífsins. Við hylj-
um þá með dagblöðum vegna
sólarhitans. — Ég læt gróður-
mold í nokkra kassa, og sand of-
an á og fer að sá. Tíminn líður
óðfluga fram að mat. Kl. 12 þýt
ég inn í kjallara fer úr gallan-
um, þvæ mér, tek kápuna á
handlegginn og hleyp niður á
Hringbraut til að ná í strætó
heim. —
Lokasvar til B.
(Framhald af 4. síðu)
eins og „prestastefnuprédikari"
og „tugthúskandidat.“ Með
seinna orðinu veit ég ekki hvað
hann á við, en með fyrra orðinu
vill hann lítilsvirða mig fyrir,
að ég læt mig skipta trúmálin.
En fyrir það ber ég alls ekki
neinn kinnroða, og ég veit „að
sú þjóð, sevi í gœfu og gengi vill
búa, á guð sinn og land sitt skal
trúa.“
Læt ég svo lokið umræðum
mínum við B. og óska þess, að
honum megi lánast að gera
skötuhjúin, hroka og fáfrœði,
sér undirgefin.
6. sept. 1945.
Jón H. Þoróergsson.
Þeir lögðu eins nærri og þeir gátu í slíku óveðri, og renndu fast
upp að skutnum á „Noregi“ um leið og björgunarskútan fór yfir
stag.
Fyrsti maðurinn, sem þeir komu augá á, var hár og digur
jötunn, sem stóð við dæluna og dældi og dældi af kappi, svo
að vatnsboginn stóð út yfir lágan boröstokkinn, sem oftast var
þó grafinn í sjó. Það var rétt eins og þarna væri stærðar véldæla
að verki. Tveir menn stóðu við drátt, og þótt þeir og bátstefnið
sæjust aðeins endrum og eins, þegar særokinu og öldubrotinu
linnti, drógu þeir hvern faðminn af öðruní með jöfnum og föst-
um tökum, eins og það væri blíðskaparveður.
Um leið og björgunarskútan rann hjá, hrópaði skipstjórinn:
— Þarfnizt þið hjálpar?
Og það stóð ekki á svarinu:
— Farðu til andskotans!
Og þar með skildu þeir. Það sást rétt upp í smáblett af himn-
inum milli hrynjandi öldufaldanna, er léku sér að fleytunum
eins og veikum skeljum, er báðar reyndu að bjarga sér á sinn
hátt. En hvað körlunum á „Noregi“ viðvék, þá hefði hverjum
þeim, sem kom aðvifandi, samt virzt, að lífið væri þeim ekki
mest vert, heldur lóðin — veiðarfærin, sem þeir höfðu ekki
getað orðið sér úti um fyrr en nú.
Þess vegn^, stóðu þeir nú þarna báðir, Lúlli og Nikki á Bakk-
anum, og innbyrtu lóðiná, án þess að skeyta agnarvitund um
þá hættu, sem þeir stofnuðu sér í. Þeir voru nú einu sinni há-
setar hjá honum Kristófer Kalvaag — og ekki meira með það.
Það* var ekki einasta seglpjatla uppi. Hann Lúlli hafði ekki
fyrr verið búinn að krækja í fyrsta duflið en öll segl voru felld,
og nú lágu þeir þarna og létu reka undan sjó og vindi.
En nú vildi svo illa til, að „Noreg“ rak stórum hraðara en
þeir Lúlli og Nikki gátu dregið lóðina. Hefði þetta nú ekki verið
nema sú eina lóð, sem þeir kræktu í upphaflega, gat verið, að
allt hefði gengið skaplega, en nú höfðu fleiri og fleiri línur krækzt
í þessa á rekinu, svo að þetta var orðin æin heljardræsa, sem
mennskum mönnum var hreinasta ofraun að innbyrða. Og það,
sem gerði þetta ennþá örðugra viðfangs: Það mátti heita fisk-
ur á hverjum króki.
Allt var að komast í öngþveiti, svo að það var ekki um annað
að vilja en að láta Þór yfirgefa dæluna og fara í dráttinn. Hann
Kristófer varð sjálfur að takji við dælunni.
Nú stóðu þeir þrír í stafninum og innbyrtu fisk og lóðir. Það
glampaði á hnífana, þegar þeir skáru af lóðarbelgi, stjóra, dufl
og kúlur, og umhverfis þá hlóðust stórar kasir af lóðum og lif-
andi fiski, er sjórinn gekk látlaust yfir og köstuðust borðstokk-
anna á milli eftir því, hvernig skútan veltist og byltist.
Og þegar undiraldan, er stafaði frá útsynningnum, sem var
nýgenginn niður, reið undir „Noreg“ af fullu afli um leið.og hann
steyptist niður í einn öldudalinn, lyftist hann svo hátt upp að
aftan, að skuturinn stóð beint upp í loftið, og öll kösin hlóðst að
mönnunum þremur, svo að þeir rétt stóðu upp úr.
Þá hrópaði Kristófer:
— Þetta er nóg — þetta er meira en nóg. Skerið sundur við
borðstokkinn!
Og svo hljóp hann að stýrinu og hrópaði:
— Upp meö fokkuna, Þór.
Lúlli sjforðaði sig við borðstokkinn við hverja dýfu, er skút-
an tók. Stokkfreönir, þykkir ullarvettlingarnir voru eins og járn-
glófar, sem læstust utan um hendurnar á honum. Hann lá á
hnjánum og ríghélt sér í lóðadræsurnar, sem köstuðust til á þil-
farinu. Nikki á Bakkanum lá frammi í stafninum og hrópaði og
veifaði, þegar verstu brotsjóirnir voru í þann veginn að ríða
yfir. Dælan spúði sjónum í sifellu — rétt eins og hún gengi fyrir
margra hestafla vél.
Hann Kristófer var eins og víkingur aftan úr grárri forneskju,
þegar hann stóð við stýrið í hamslausu óveðri eins og núna. Það
var eins og brynni eldur úr augum hans í vondu veðri. Og „Nor-
egur“ — satt var það, að vonlítið virtist að tefla þéssu hripi gegn
tröllauknum öldunum, er sífellt leituðust við að brjóta það og
kaffæra, en Kristófer var viðbragðsfljótur og laginn að víkja
undan verstu áföllunum, og alltaf flaut skriflið, á hverju sem
gekk, og komst heilu og höldnu upp á næsta ölduhrygg.
Og þegar „Noregur“ var uppi á hæstu ölduhryggjunum, gat
Kristófer eygt ljós í Gulvík, sem nú var komin á hlið við þá, svo að
þangað var ógerlegt að ná. Það var ekki um annað að velja en
að halda áfram og tefla á tvær hættur og reyna að komast í
Raftsund. ,
Það vár með naumindum, að hann Kristófer gat náð stefnu á
Digraháls. Hann neyddist nefnilega til þess að sigla þvert á sjó
og vind, og það vissi hann Kristófer frá fornu fari, að væri eitt-
hvað, er átti illa við gamla „Noreg“, þá var það einmitt það.
Það var enn niðamyrkur, er þeir tóku að grilla í innsiglingar-
Ijósin við Digraháls. Þeir voru komnir hér um bil upp í land-
steina, þar sem brimið svall og svarraði. Þeir heyrðu brimgnýinn,
en vissu annars ekki annað en það, að „Noregur" veltist frá ein-
um boðanum að öðrum. En Kristófer lét sér hvergi bregða og datt
ekki í hug að sleppa því, sem hann hafði náð, heldur hrópaði:
— Upp með stórseglið.
Þessi skipun hafði varla fyrr borizt gegrfum rokið en stór-
seglið var dregið upp. Það var raunar ekki nema lítil hyrna, er
upp kom, af þeirri einföldu ástæðu, að það hafði verið marg-
rifað fyrir. Þetta var meira en nóg til þess að koma nauðsyn-
legum skrið á „Noreg“, og nú beitti Kristófer skútunni sam-
ANNA ERSLEV:
\ • •
Fangikonungsins
(Saga frá dögum Loðviks XI. Frakkakommgs).
Sigriður Ingimarsdóttir þýddi.
„Mikið hræðilega er ég syfjaður,“ sagði Lúðvík.
„Þú líka?,“ spurði Stori Hans. Við verðum að hypja
okkur á vörðinn. Hreina loftið heldur okkur vakandi.‘“
Að svo mæltu tóku þeir vopn sín og gengu til dyra, en
aður en þeir næðu þangað féll Lúðvik um koll.
„Ég verð að fá mér svoiítinn blund,“ sagði hann. Farðu
á undan, ég kem rétt strax.
„Nú þykir mér týra á skarinu! Þú ætlar þó ekki að
fara að sofa á verðinum,“ urraði í hinum. Hann sparkaði
í félaga sinn. „Komdu nú og liggðu ekki þarna!“
En Lúðvík opnaði augun rétt sem snöggvast og uml-
aði lítið eitt, þegar hinn þreif til hans.
Stóri Hans stóð nú kyrr um stund og var á báðum
áttum um, hvað til bragðs skyldi taka. Allt í einu greip
hann um ennið og stundi: „Hvað er þetta? Hvað er þetta?
Fg er alveg ringlaður. Það er engu líkara en við höfum
fengið að bragða á svefnlyfinu!“
Hann rétti úr sér með erfiðismunum. „Nei, nú verð
ég að fara,“ tautaði hann og reikaði til dyranna og lok-
aði þeim á eftir sér. í sama bili þaut Georg á fætur og
ut að dyrunum, því að nú var um að gera að koma í veg
íyrir að hurðinni væri læst. Hann þreif í handfangið
og ýtti því upp.
Um leið heyrði hann dynk fyrir'utan. Stóri Hans hafði
hnigið niður, ofurliði borinn af svefnlyfinu.
Georg hoppaði upp af kæti.
„Húrra! húrra!“ hrópaði hann. „Við erum frjálsir.“
Hinrik og Berthold höfðu fylgzt með gerðum ræningj-
anna fullir eftirvæntingar og voru líka komnir fram að
dyrunum. Georg sagði þeim nú allt af létta um svefn-
lyfið.
Piltarnir föðmuðust fagnandi og gátu í hvorugan fót-
mn stigið af feginleik.
„Af stað nú,“ hrópaði Hinrik, „áður en svíriln vakna.“
„Þið getið verið öldungis rólegir, sagði Georg hlæjandi.
„Þeir vakna ekki fyrst um sinn. Mér eru vel kunn áhrif
drykkjarins og auk þess gaf ég þeim helmingi stærri
skammt en ég fékk. Þeir sofa án efa eins og rotaðir selir
í marga klukkutíma
„Vertu sæll elskulegi Lúðvík. Ég vona, að þú fáir dug-
lega ráðningu hjá höfuðpaurnum í fyrramálið, þegar
hann sér að fuglinn er floginn úr hreiðrinu.“
Því næst opnaði Georg dyrnar ,en þeir urðu að draga
Stóra Hans til hliðar, áður en þeir kæmust leiðar sinnar
eítir langa og þrönga ganginum, sem lá til hellismunn-
ans. — Ræninginn hraut hástöfum eins og Georg hafði
áður gert. Hann hreyfði sig ekki, þegar þeir fóru að eiga
\ið hann, og litlu síðar höfðu þeir rutt honum úr vegi.
Flóttamennirnir skunduðu á brott og eftir örfáar mín-
útur voru þeir komnir undir bert loft.
Kornræktin á Sámsstöðum
Um langt ár bil hefir Klemenz Kr. Kristjánsson gert merkilegar kornrœktar-
"tilraunir aS Sámsstöðum í Fljótshlíð. Þessar tilraunir hafa gefið góðan ár-
angur, og er af þeim sannað, að kornrækt er jafn árviss atvinnugrein í hinum
hlýrri sveitum Iandsins og garðrækt til dæmis, og skilar góðum arði ekki
síður en aðrar greinar islenzks landbúnaðar. Hefir Klemens þannig gerzt
merkilegur frömuður i íslenzkum búnaði, þótt enn sé kornræktin ekki orðin
útbreidd. Veldur því í senn tregða manna að taka upp nýja siðu, þekkingar-
skortur og ýmsir fleiri örðugleikar, svo sem skortur á vinnuafli. En framtiðin
mun njóta sigra Klemenzar.