Tíminn - 09.10.1945, Blaðsíða 4

4
TÍMIM, þriðjndajgiim 9. okt. 1945
76. blað
Ath.
Alla fýsir að rita móðurmál sitt sem réttast, jafnvel
þótt þeir séu af aldri orðnir til að setjast á skólabekk.
Bréfaskólinn veitir yður tækifæri til að ná þessu marki
með haganlegu móti. Sendið umsóknir um íslenzka rétt-
ritun, og næstu einkabréf yðar verða sendanda og við-
takanda til enn meiri ánægju en áður. Upplýsingar hjá
Afhending skömmtunarseðla
fyrir mjólk
Eyðublöð, samkvæmt 2. gr. í reglum um sölu á mjólk í
Reykjavík og Hafnarfirði, verða afhent í öllum mjólkur-
búðum I Reykjavík og Hafnarfirði laugardaginn 6. okt. og
mánudaginn 8. okt., hvorttveggja dagana þó aðeins eftir
hádegi.
Úthlutun á mjólkurseðlum fer fram þriðjudaginn 9. okt.
í Reykjavík í barnaskólunum og í Hafnarfirði í bæjarskrif-
stofunum kl. 10 f. h. til kl. 8 e. h.
Það skal sérstaklega tekið fram, að seðlarnir verða aðeins
afhentir gegn framvísun ofannefndra skýrslueyðublaða,
enda séu þau greinilega útfyllt og undirrituð, svo sem form
þeirra segir til um. Eyðublöðin útfylli fólk áður en það
kemur með þau á afgreiðslustaðinn.
Skömmtunarskrifstofurnar
Kaupfélagsstjórastaðan
við Kaupfélag Skagfirðinga er laus 14. maí n. k. — Umsóknir
sendist til formanns félagsins, Tobíasar Sigurjónssonar, Geld-
ingaholti, fyrir 1. desember.
2. september 1945.
Stjórn Kanpfélags Ska^firðiii^a.
Frá Kennarasamb. Austurlands
Sendisveinn
Laugardaginn 22. sept. 1945
var aðalfundur Kennarasam-
bands Austurlands haldinn á
Reyðarfirði. Karl Finnbogason,
formaður sambandsins, setti
fundinn og minntist Sigurðar
Thorlacius skólastjóra. Risu
fundarmenn úr sætum til
1945, lýsir ánægju sinni yfir
stökum atriðum:
Á fundinum voru gerðar eft-
irfarandi samþykktir:
Aðalfundur Kennarasambands
Austurlands, haldinn á Reyð-
arfirði laugardaginn 22. sept.
1945, lýsir ánægj sinni yfir
frumvarpi milliþinganefndar í
skólamálum, en telur þó breyt-
ingar á því nauðsynlegar í ein-
deild, beri að ætla mun færri
1. Fundurinn lítur svo á, að
keppa beri að því, að allir barna-
skólar landsins hafi jafnan
starfstima og telur engin rök
eða sanngirni mæla með því, að
skólar i hinum smærri kaup-
túnum, sem oftast eiga verri að-
stöðu, starfi allt að tveim mán-
uðum skemur en skólar í kaup-
túnum og kaupstöðum, sem hafa
yfir þúsund íbúa.
2. Fundurinn telur ekki leng-
ur við það hlítandi, sem gilt
hefir að undanförnu, að jafn
mörg börn komi á hvern kenn-
ara í öllum skólum landsins,
án tillits til aðstæðna. Lítur
fundurinn svo á, að í smærri
skólunum, þar sem fleiri ald-
ursflokkar og einstaklingar á
misjöfnu getustigi þurfa óhjá-
kvæmilega að starfa í sömu
deild, beri að ætla mun færi
börn á hvern kennara.
Ennfremur vill fundurinn
benda á, að ef kennurum við
stærri skólana er ætlaður sér-
stakur tími til þess að Ijúka við
skýrslur og ganga frá ýmsu
viðvkjandi skólastarfinu, þá
virðist sjálfsagt, að hið sama
gildi um smærri skólana.
Fundurinn skorar á fræðslu-
málastjórn að hafa strangara
eftirlit en verið hefir með því,
að skólanefndir og sveitastjórn-
ir skjóti sér ekki undan því, að
uppfylla þær kröfur um skóla-
húsnæði og kennslutæki, sem
lög og fræðslumálastjórn mælir
fyrir um.
Ef viðkomandi skölahéruð
geta ekki af fjárhagslegum á-
stæðum uppfyllt nefnd ákvæði,
svo sem ætlazt er til samkvæmt
lögum og uppeldislegum kröf-
um, þá telur fundurinn sjálf-
sagt, að ríkið sjálft taki fram-
kvæmdir allar og ákvarðanir i
sínar hendur.
4. Fundurinn beinir þeirri
ósk til fræðslumálastj órnarinn-
ar, að námstjórunum verði
þegar fjölgað í sex.
5. Fundurinn lítur svo á, að
sérstök nauðsyn sé — ekki sízt
vegna væntanlegrar br.eyting-
ar á skólakerfinu — að endur-
skoða námsbækur b.arnaskól-
anna. Telur hann vænlegast, að
gefnar verði út þrenns konar
bækur í sögu, landafræði og
náttúrufræði:
a) Lesbækur handa börnum.
b) Stutt og gagnorð yfirlit,
sem yrðu lögð til grundvallar
prófum.
c) Handbækur handa börnum
og kennurum.
Jafnframt telur fundurinn
nauðsynlegt, að gefin séu út
réttritunarverkefni handa
barnaskólunum nú þegar.
í kaffisamsæti kennaranna
voru Karli Finnbogasyni þökk-
uð góð störf í þágu skólamála,
og var hann gerður að fyrsta
heiðursfélaga sambandsins. —
Karl þakkaði með snjallri ræðu.
í stjórn voru kosnir: Skúli
Þorsteinsson formaður, Sigfús
Jóelsson ritari og Ragnar Þor-
steinsson féhirðir.
Ný símaskrá
Nú er komin út ný símaskrá,
sem lengi hefir verið beðið eftir.
Hefir Tíminn snúið sér til Ólafs
Kvaran ritsímastjóra og fengið
hjá honum þessar upplýsingar.
í Reykjavík eru nú 5500
símanúmer í notkun. Gert er
ráð fyrir, að hægt verði að
fjölga um 500 notendur snemma
á árinu 1946 og um 1000 not-
endur að auki síðar á sama ári.
í Reykjavík einni eru skráðir
um 440 nýir notendur í nýju
símaskránni, en viðbætir við
skrána verður gefinn út fyrir
næstu áramót.
í símaskránni er skrá um
rúmlega 450 landssímastöðvar
með um 3400 símanotendum
(auk áðurtaldra símanotenda
i Reykjavík), þar af á annað
þúsund notendur á sveitabæj-
um. Um 440 íslenzk skip hafa
nú talstöðvar.
Byrjað var á að bera síma-
skrána til símanotenda í
Reykjavík mánudaginn 24.
september.
óskast
Samb. ísl. samvinnufélaga
Sími 1080.
AÐVORUN
Hér með er shorað á alla þá, er ógreidd
eiga aðflutningsgjöld af vörum fluttum
inn til Regkjavíhur fgrir ársloh 1944, að
greiða aðflutningsgjjöld þessi fgrir 1. nóv.
n. h. Séu aðflutningsgjöldin eigi greidd
fgrir þann tíma, verða hinar gjaldshgldu
vörur seldar á uppboði til láhningar að-
flutningsgjjöldunum ásamt hostnaði shv.
heimild í 29. gr. laga nr. 63, frá 1937.
Tollstjóriim í Reykjavík, 1. október 1945.
Torfi Hjartarson
Tilboð óskast
i byggingu spennistöðvarhúss úr steinsteypu. Upp-
drættir og lýsing verða afhent í skrifstofu verkfræði-
deildarinnar, Tjarnargötu 4. Tilboðum sé skilað fyrir
kl. 11 þann 13. október.
Rafmagnsveita Reykjavíkur.
Nokkrar stúlkur
geta komizt að í
GARMSTÖÐIMI,
Rauðarárstíg 33.
Upplýsingar á staðnum.
hafa stríð í för með sér — og
borgarastyrjöld forðaði ég tilsíð-
asta dags. Seinustu fimmtán ár-
in hefi ég ekki haft af neinu
einkalífi að segja. Ég hefi helg-
að þjóð minni og landi mínu alla
mína krafta. Menn hafa kallað
það valdagirni. Það hefir ekki
nein áhrif á mig, þótt alþýða
manna leggi sjálfsagt eyrun við
því. i
“Ekki skolvatn
í æðum mínum.“
Síðan fór Quisling að tala um
ætt sína og uppruna. Hann var
kominn af gamalli ætt, fæddur
í Fýrisdal qg alinn upp við
biblíulestur og fornsögur. Frá
blautu barnsbeini hafði honum
verið kennt að þekkja skyldurn-
ar við ættina, landið og þjóðina.
Það er ekki skolvatn í æðum
mínum, sagði hann — Björnson
og Ibsen voru báðir af sama
kyni. Föðurlandsástin var ófrá-
víkjanleg krafa. Sjö ára gamall
var hann sendur að heiman í
skóla, og þá tók hann ekki á
sér heilum, svo mjög kvaldi
heimþráin hann. Faðir hans var
prestur, sagnfræðingur og mál-
fræðingur, og hinn bókhneigði
drengur var oft mjög einmana,
því að hann hitti fáa fyrir, sem
hann vildi gera að vinum sínum.
— Til hægðarauka fyrir þá,
sem hafa reynt að sálgreina
mig, skal ég í þessu sambandi
geta þess, að nákominn vinur
minn sveik mig einu sinni i
tryggðum, þegar ég var barn.
Og ég barði hann fyrir það —
barði hann hér um bil til bana.
Ef konan- mín ein er undanskil-
in, hefi ég aldrei fyrirhitt neinn,
sem væri fús til þess að fórna
lífi sínu fyrir vin sinn.
Skólaár
og æskustörf.
Quisling lýsti nú skólaárum
sínum og námsþorsta, sem
einkum beindist að stærðfræði.
Er sambandsslit Norðmanna og
Svía áttu sér stað, gaf hann sig
fram sem sjálfboðaliði og gekk
í herskóla, þar sem hann fékk
fljótlega mikinn áhuga á hern-
aðarlist og hernaðarsögu. Varð
hann ungur að árum sérfróður
um þessi mál og hlaut við próf
þá hæstu einkunn, sem gefin
hefir verið í allri sögu her-
skólans.
Þegar Quisling hafði svo talað
um störf sín í herforingaráðinu,
sneri hann skyndilega við blað-
inu og fór allt í einu að tala um
þá háu vínreikninga, sem svo
mjög væri hampað við þessi
réttarhöld. Fullyrti hann, að
hann neytti ekki áfengis sjálf-
ur, heldur hefði vínið að mestu
leyti verið notað til gjafa handa
mönnum á vígstöðvunum.
í æsku sagðist Quisling hafa
lifað meinlætalífi og hugsað um
það eitt að verða dugandi liðs-
foringi, en smám saman hafi
runnið upp fyrir sér, hvað I því
fólst að ráða örlögum heillar
þjóðar.
„Rússland er norrænt Iand“.
Quisling talaði þessu næst um
tilboð það, sem hann fékk um
að gerast leiðbeinandi kínverska
keisarahersins. Hann snerj sér
þegar að kínverskunámi, en svo
kom byltingin og hindraði þess-
ar fyrirætlanir. Eftir að hann
hafði um nokkurrra ára skeið
unnið í þágu norska herforingja-
ráðsins og komist að raun um, að
starfið þar var ekki annað en
skriffinnska, gerðist hann her-
málafulltrúi í Rússlandi. Hafði
hann þá numið rússnesku. Ferð-
aðist hann víða um Rússland og
komst í kynni við Trotski, sem
vildi, að hann gerðist formaður
herforingjaráðs síns, en því boði
hafnaði hann.
— Rússland er norrænt land,
sagði Quisling allt í einu. Orðið
Rússi er sama orðið og Norð-
maður, og það voru Norðmenn,
sem lögðu grundvöllinn að rúss-
neska ríkinu. Staðarheiti eins
og Dnjepr eru alnorræn. Ég leit
á það sem mitt hlutverk að
kynnast Rússlandi sem norrænu
landi. Öll rússneska þjóðin beið
frelsis síns, og upphaflega voru
bolsévikkarnir gæddir sönnum
og ærlegum vilja til þess að
frelsa hana. En svo varð harð-
stjórnin yfirsterkari.
Bjargaði rússneskum
Gyðingum. ,
Quisling lýsti síðan með sterk--
um orðum hjálparstarfi sínu í
Rússlandi árið 1924 í þjónustu
Nansens. Sjálfur lifði hann arg-
asta hundalífi. Mikla áherzlu
lagði hann á það, hve mörgum
Gyðingum sér hefði þá auðnast
að bjarga. Hann kvaðst aldrei
hafa gert greinarmun á mönn-
um, eftir því hvort þeir voru
Gyðingar eða játuðu kristna
trú. En hins vegar sagðist hann
hafa komizt í kynni við Gyð-
inga, sem létu kristna bræður
sína svelta þúsundum saman 1
Rússlandi, án þess að láta það
á sig fá. Eftir að versta hung-
uröldin var afstaðin, hefði hann
séð Rússland rétta við, og þá
hefði hann vonað, að það ætti
mikla og glæsilega framtíð fyrir
höndum. En seinna hefði hann
einnig séð ,hvert það stefndi.
Hann kvað engan hafa skil-
greint stöðuna i heimspólitík-
inni betur en kommúnista. Hann
sagðist oft hafa sagt við Þjóð-
verja, að í þessu efni væru þeir
hreinustu viðvaningar í saman-
burði við þá.
Hann sagðist og hafa flutt
Rússum boðskap sinn um frið og
bræðralag og víða fundið hljóm-
grunn, en samt sem áður snúið
aftur heim til Noregs, því að
hann vissi, að föðurland hans
var eitt af markmiðum bolsé-
vikka í heimsbyltingardraumum
þeirra.
Hann skrifaði bókina „Við og
Rússar” með þetta I huga og
gerði þar upp sakirnar»við Al-
þýðuflokkinn norska og þá, sem
stóðu fremstir í flokki um andúð
gegn honum vegna afstöðu hans
sem landvarnaráðherra í Men-
dal-málinu, sem mjög var um-
talað á sínum tíma.
Flokksstofnun pólitísk skyssa.
Hann fór mörgum orðum um
árás þá, sem hann sætti árið
1932 og vakti þá mikið umtal.
Gaf hann í skyn, að háttsettur,
sænskur liðsforingi hefði eitt-
hvað verið við þá atburði rið-
inn. Þá talaði hann einnig um
deilur þær, sem leiddu til þess,
að hann varð að láta af land-
varnaráðherraembættinu, til-
mæli um að hann tæki aftur
við því, tilboð Bændaflokks-
stjórnarinnar um að veita hon-
um ýms góð embætti, ef hann
vildi þegja yfir ýmsu, sem hann
vissi um einstaka ráðherra. Allt
þetta sagði hann, að hefði vakið
viðbjóð sinn á þingræðinu og
styrkt þá hugmynd sína að
stofna til nýrrar þjóðmála-
hreyfingar.
Þegar að því kom, að hann fór
að tala um flokk sinn, Nasjonal
Samling, sagði hann:
— Ég skal viðurken'na, að
þessi hreyfing var pólitísk
skyssa. Ég hefði heldur átt að
koma mér í mjúkinn hjá hinum
ýmsu ríkisstjórnum. En ég gat
ekki fengið mig til þess.
Þessu næst ræddi Quisling um
dvöl Trotskis 1 Noregi og þá
vitneskju, sem njósnurum Quis-
lings hafði tekizt að afla um
það, að hann hélt uppi bréfa-
skiptum við ýmsa aðra bolsé-
vikkaerindreka víðs vegar um
heiminn. Um svipað leyti hefði
hann komið á framfæri í Stór-
þinginu áætlun um fjárhags-
lega endurreisn Noregs. Tillög-
um hans var ekki skeytt. Menn
ypptu aðeins öxlum yfir þeim.
Nú myndu þær sennilega hljóta
aðrar viðtökur sagði hann.
Beygður maður.
Þegar hér var komið, greip
dómsforsetinn fram i fyrir hon-
um í fyrsta skipti. Sagði hann,
að sakborningurinn ætti ekki að
halda hér pólitísk fræðsluerindi,
heldur einbeita sér að því, er
gæti haft áhrif á þann dóm,
sem rétturinn kvæði upp í því
máli, sem fyrir lægi. Skyndilega
uppgötvuðu allir, nema Quisling
sjálfur, hve þreyttur og beygður
hann var. Hann hlustaði þegj-
andi á ákúrur dómsforsetans og
féllst svo andmælalaust á þá
uppástungu hans, að hann frest-
aði frekari ræðuhöldum.
Var réttarhöldunum þar með
lokið þann daginn.
Vildi gerast prestur.
Eitt einkennilegasta plaggið,
sem komið hefir fram við rann-
sóknina á ferli Quislings, er
eiginhandarskjal, þar sem hann
stingur upp á því, að hann verði
skipaður sóknarprestur í Fýris-
dal. Þetta skjal er svohljóðandi:
„Vidkun Quisling forsætisráð-
herra, sem samkvæmt valdi því,
er hann hefir fengið í hendur í
samræmi við stjórnarskrána,
er yfirmaður kirkjunnar í land-
inu, æskir þess, að hann verði
skipaður sóknarprestur í Fýris-
dal. Það embætti er nú laust, og
þar hafa átta forfeður hans af
tólf Jiðum l beinan karllegg
verið prestar.
Ástæðan til þess, að forsætis-
ráðherrann ber fram þessa ósk,
sem ef til vill þykir einkenni-
leg, en hefir þó lengi búið hon-
um í brjósti, á rót sína að rekja
til þess, að hann er sannfærður
um, eins og hann hefir oft látið
•í ljós áður, að höfuðorsök þeirra
þrenginga, sem nú ganga yfir
heiminn, er trúarlegs eðlis.
Þessi sannfæring hefir eflzt
við margra ára stjórnmálastörf,
og ekki sízt við þá reynslu, sem
hann hefir hlotið á undanförn-
um sex árum. Þetta kemur þeg-
ar fram í sjálfsævisögu þeirri,
sem hann skrifaði í Stúdenta-
bókina á tuttugu og fimm ára
stúdentsafmæli sínu (hér er
eyða fyrir tilvitnun). í krafti
þeirrar sannfæringar, að hin
eina sanna von um áframhald-
andi þróun þjóðfélaganna sé
fólgin í endurreistum kristin-
dómi, er verði meginþáttur í‘lífi
manna og hugsun, vill hann
helga sig þessu starfi, sem ætíð
hefir verið honum mjög hug-
stætt. Hann álítur, að þannig
gæti hann átt mikinn þátt i því,
að heilbrigð þróun eigi sér stað
í Noregi, sem ef til vill héldi
áfram í framtíðinni.
Kirkjumálaráðuneytið er (hér
kemur eyða).
Vígsluleyfi álízt ónauðsynlegt,
og á því er vakin athygli^ að
forsætisráðherra er eigandi hins
gamla prestseturs, Mólands 1
Fýrisdal, fæðingarstaðar síns og
æskuheimilis. Með skírskotun
til þess, sém hér er að ofan rit-
að, leyfir kirkjumálaráðuneytið
að mæla með því . ...“
Með þessum orðum lýkur
þessu sérkennilega plaggi.
Nú situr Quisling í fangelsi og
bíður úrskurðar hæstaréttar í
málum sínum.