Tíminn - 16.10.1945, Side 2

2
TÍMIM, þriðjndagiim 16. okt. 1945
78. blalS
Þriðjudagur 16. oht.

tííi að anyi
Erlent yfirlit
Deilan um
Palestínu
Búnaðarráðslögin
Umræðurnar um búnaðarráðs-
lögin, sem íóru fram í neðri
deild í fyrri viku, hafa á ýman
hátt skýrt þetta betur en áður.
Sú blekking var ekki aðeins full-
komlega hrakin, að verðlags-
valdið væri lagt i hendur bænda-
stéttarinnar með þessari tilhög-
un, heldur neyddust formæl-
endur stjórnarliðsins til að gefa
mikilvægar játningar um til-
drög þessarar ranglátu lagasetn-
ingar. Þessar játningar, sem
bæði voru gerðar af Pétri Magn-
ússyni og Jóni Pálmasyni, voru:
í fyrsta lagi játuðu þeir, að
hefði verðlagsvaldið verið
lagt í hendur Búnaðarfélags ís-
lands, nýju Stéttarsamtakanna
eða fulltrúa, sem bændastéttin
hefði kosið, myndi ríkisstjórnin
hafa misst taumhaldið á þessum
málum. Verðlagsvaldið hefði þá
hæglega getað lent í höndum
stjórnarandstæðinga og þeir
hefðu getað misnotað það gegn
ríkisstjórninni. Stjórnin hafi
orðið að tryggja sér þá skipun á
þessum þýðingarmiklu verðlags-
málum, að þau yrðu henni vel
viðráðanleg.
í öðru lagi lýstu þeir hinum
miklu fjárhagserfiðleikum ríkis-
ins. Til þess, að þeir yrðu ekki
alveg óviðráðanlegir, hefði orðið
að leysa verðlagsmálin á þann
veg, sem nú hefir verið gert.
Með þessum tveimur játning-
um þeirra Péturs og Jóns er
hruninn grundvöllurinn undan
öllum öðrum afsökunum þeirra,
eins og t. d. þeim, að ekki hafi
verið til viðurkennd stéttasam-
tök. Slíkum samtökum hefði
ekki *verið falið verðlagsvald-
ið frekar en Búnaðarfélag-
inu eða Stéttarsambandinu, því
að vitanléga hefði sami meiri-
hlutinn ráðið þar og í hinum
samtökunum. Stjórnin vildi ekki
hafa þetta vald í höndum ann-
arra en þeirra, sem hún treysti
til að framfylgja stefnu sinni.
Þess vegna var landbúnaðarráð-
herra falið að skipa búnaðar-
ráðið og þess vegna valdi hann
þangað nógu marga eftir-
láta menn, er hann gat treyst
til að fylgja stefnu sinni, enda
liafa þeir ekki brugðist því.
Gangur málsins er þannig
augljós. Ríkið þurfti að leggja
á auknar byrðar, ef afstýra átti
fjárhagshruninu um stund. Rík-
isstjórnin taldi ekki fært að
ieggja þær á aðra en bændur.
Hún annaðhvort sá ekki eða
lét sér viljandi sjást yfir stór-
gróðann, milliliðaokrið og skatt-
svikin. Þess vegna var bænda-
stéttin ein allra stétta svipt á®-
stöðunni til að ráða nokkru um
launakjör sín og þess vegna
er hún ein allra stétta látin
bera auknar byrðar vegna dýr-
tíðarinnar.
Þessi lausn Péturs Magnús-
sonar á dýrtíðarmálunum er
eins óheiðarleg og ranglát og
hugsast getur. Málið átti
að leysa með hlutfallsléga
jöfnu framlagi allra, en ekki
einnar stéttar. Enga stétt var
líka síður ástæða til að beita
slíkum fantatökum en bænda-
stéttina, er sýnt hafði minni
kröfugirni en aðrar stéttir.
Það er nú bændanna að svara
þessu gerræði og ' rangindum
landbúnaðarráðherrans. Ef þeir
vilja ekki vera eina stéttin, sem
engu ræður um launakjör sín
og aðalþungi dýrtíðarinnar bitn-
ar á, eiga þeir ekki nema um
eitt að velja: Harðskeyttari
stéttarsamtök og að láta engan
stuðningsmann landbúnaðar-
ráðherrans ná kosningu i
bændakjördæml. Það eru svör,
sem verða skilin, og svör, sem
munu hafa áhrif.
F iskimálas jóður
Vafasamt er, hvort nokkurt
verkefni sé þýðingarmeira í sjáv
arútvegsmálunum en að vinna
að betri hagnýtingu aflans, nið-
ursuðu, frysjtingu, vinnslu úr-
gangsefna o. s. frv. Vonin um
aukna markaði og bætta af-
komu útvegsins byggist ekki sízt
Þegar Mbl. hyggst
að sanna „siðleysi“ Tímans.
Mbl. þykist um þessar mundir
stórhneykslað yfir biaðamennsk-
unni hjá Pramsóknarmönnum.
Hún sé ekkert annað en illgirni,
rógur og lygi. Með þessu á vist
að ómerkja í eitt skipti fyrir
öll alla gagnrýni á verkum rík-
isstjórnarinnar, likt og nazistar
gerðu á sinni tíð í Þýzkalandi.
Með þessu á víst líka að fá al-
menning til að trúa því, að
Frams.menn séu siðspilltir valda
streitumenn eða eins og nazist-
ar töldu andstæðinga sína vera.
Yfirleitt reynir Mbl. þó ekki
að tilgreina ákveðin dæmi máli
sínu til sönnunar. Undantekn-
ing er það þó, að það nefndi það
til sönnunar nýlega, að Tíminn
hefði stimplað Kengáluriddara
þess, Pál Kolku, nazista. Þetta
er lygi, segir Mbl., og þarna
hafið þið dæmið um siðleysi
Tímans.
Fyrst Mbl. hefir þannig loks-
ins fengizt til að nefna dæmi
um „siðleysi“ Tímans, þykir rétt
að kryfja það til mergjar.
Kengáluriddarinn lýsir
þingræðinu.
Árið 1939 fór nazisminn yfir
löndin, eins og logi yfir akur.
Hvarvetna reyndi hann að ryðja
sér braut með því að svívirða
og dauðadæma þingræðið. Þann
11. september 1932 hóf göngu
sína í Vestmannaeyjum blað,
sem nefndist: Gestur. Ritstjóri
þess var fyrrnefndur Kengálu-
riddari Mbl., Páll Kolka. Fyrsta
og stærsta greinin í fyrsta tbl.
hins nýja blaðs nefndist: Þing-
ræði. Skal nú Mbl lofað að heyra,
hvernig Kengáluriddarinn skrif-
ar um þingræðið:
„Tsardæmið bar þá v innri
meinsemd spiliingarínnar í
brjósti, að þaS hlaut að deyja.
En hvernig er með heilsufar
þingræðisins? Heyrizt engin
hrygla fyrir brjóstinu á því, ef
hlustað er vel? Við skulum at-
huga feril þess seinustu 20 ár-
in. Voru það ekkl þingræðis-
löndin, sem steyptu mannkyn-
inu út í 4 ára djöfullegan
ófrið?... Er það ekki f skjóli
þingræðisins, sem okrarar og
vopnasmiðir hafa safnað sam-
an auði, meðan miljónir manna
létu lífið á blóðvellinum? Er það
ekki í skjóli þess, sem 5% af
íbúum Bandaríkjanna t. d. hefir
tekizt að sölsa undir sig 95%
af þjóðarauðnum? Er það ekki
í skjóli þess, sem matvælum er
brennt eða hent í sjóinn með-
an tugir miljóna manna lifa við
sult og seyru...
Þessar og ótal aðrar svívirð-
ingar þróast í skjóli hins ríkj-
andi þjóðskipulags — þingræð-
isins. Þær eru hinn blákaldi
veruleiki bak við skrafið og
fimbulfambið um frelsi einstakl-
ingsins, jafnréttið fyrir lögun-
um og bróðernið milli einstakl-
inga og þjóða, sem þingræðis-
á því, að framleiddar verði betri
og fjölbreyttari vörutegundir en
nú viðgengst. Þetta verkefni get-
ur jafnvel verið enn þýðingar-
meira en sjálf aukning skipa-
flotans, því að til lítils er að
auka hann, ef ekki er tryggt, að
hægt sé að vinna úr aflanum
seljanlega vöru.
Þótt furðulegt sé, hefir stjórn
þeirri, -sem nú situr að völdum
og þykist hafa ,,nýsköpun“ at-
vinnulífsins að höfuðmáli, sést
yfir þetta veigamikla verkefni.
Það hefir fallið í hlut stjórnar-
andstæðinga, sem stjórnarblöð-
in segja þó andstæða „nýsköp-
uninni", að bæta úr þessari van-
rækslu. En það hefir nú verið
gert með frv. því um eflingu
Fiskimálasjóðs, sem þeir Ey-
steinn Jónsson og Björn Krist-
jánsson flytja.
Verði frumv. þetta að lögum,
fær Fiskimálasjóður a. m. k. 25
millj. kr. meira fé til starfsemi
sinnar næstu 10 árin, en hann
fær eftir núgildandi lögum.
Jafnframt fær hann 10 millj. kr.
látökuheimild. Þessi auknu fjár-
ráð ættu að gera sjóðnum kleift
að komið yrði upp nauðsynleg-
um verksmiðjum til að vinna
úr aflanum í helztu verstöðvum
landsins Verði frumv. samþykkt,
flokkarnir setja á stefnuskrá
sína og hampað er í blöðum
þeirra, á þjóðþingum og alþjóða-
ráðstefnum."
Finnst Mbl. þessi lýsing á þing-
ræðinu ekki lýðræðisleg? En það
á eftir að fá meira að heyra
frá Kengáluriddara sínum.
„Sóðaathöfn," en samt
nauðsynleg.
Kolka segir ennfremur í áður-
nefndri grein sinni:
„í hverju lýðræðislandi er því
hvorki þingið eða stjórnin rétt
mynd af vilja þjóðarinnar né
verkfæri þjóðfélagsins til að
gæta hagsmuna fjöldans, held-
ur verkfæri eiginhagsmunabar-
áttu hinnar ráðandi flokksklíku.
Þetta kemur fram í sinni ógeðs-
legustu mynd í einu af elztu
lýðveldunum, Bandaríkjunum,
þar sem hreinir glæpaflokkar ná
á þingræðislegan hátt yfirráð-
um yfir stórborgum eins og
Chigaco... Og einmitt af því
að þingræðisfyrirkomulagið
tryggir ekki hagsmuni heildar-
innar, eins og af ofangreindu
er ljóst — þrátt fyrir almennan
atkvæðisrétt — heldur er oft og
tíðum leiksoppur í hendi þeirra
afla, sem eru þjóðfélagsheild-
inni fjandsamleg, þá getur far-
ið svo, að eina ráðið til að bæta
úr göllum þess sé sama ráðið
og haft var til að bæta úr göll-
um konungsdæmis Bourbon-
anna og keisaradæmis Róman-
offanna, sem sé BYLTING. (Let-
urbreyting Kolku). Bylting er
vitanlega sóðaathöfn, en það
eru líka allar þær athafnir, sem
grípa verður til, þegar gamall,
rótgróinn og daunillur óþverri
safnast saman ár eftir ár“.
Þarf Mbl. öllu frekari sannan-
ir fyrir nazistahugarfari Ken-
gáluriddarans síns’En samt skal
það fá að heyra. enn meira.
Frumleg stjórnarbótatillaga
Kengáluriddarans. _
Kolka virðist geta hugsað
sér fleiri leiðir til stjórnarbóta
en byltingu. Hann segir í grein-
arlokin:
„Það er ekki tími né tækifæri
til að lýsa nánara að sinni því
foraði, sem þingræðið er komið
í. Sjálfur hefi ég litla trú á að
því takist eins og Miinchausen
að draga sjálft sig upp úr dýk-
inu á hárinu. Ef ritstjóri In-
gjalds hefir eins og Horthy trú
á því að gálginn sé það verk-
færi, sem hægt sé að nota til
að bjarga því (Blaðið Ingjaldur
hafði sagt frá hengingu upp-
reisnarmanna í Ungverjalandi),
þá vil ég gefa honum það ráð
að hengja ekki þá, sem eru á
móti þingræðinu, — því að þeir
eiga ekki sök á, hvernig það er
komið, — heldur hina, sem hafa
hrint því út í ófæruna. Væri þá
gott, að hann byrjaði með þvf
að festa upp einn úr hverj-
um hinna þriggja þingræð-
isflokka hér á landi og vita
mun það einnig fást tryggt, að
þessi 'fyrirtæki verði í höndum
félaga útvegsmanna og sjó-
manna eða sveita- og bæjarfé-
laga, en verði ekki rekin sem
braskfyrirtæki af gróðamönn-
um, er reyna að okra á útgerð-
inni, eins og ýms frystihúsin nú.
Þessi • auknu f járráð munu
einnig gera sjóðnum kleift að
veita stærri fjárframlög til
ýmsrar tilraunastarfsemi í þágu
sjávarútvegsins og markaðs-
leita.
Með lögunum um Fiskimála-
nefnd var á sinni tíð stigið
stórt spor til eflingar sjávarút-
veginum, en þau voru sett af
samstjórn Framsóknarflokksins
og Álþýðuflokksins 1935. Fyrir
atbeina þessara laga komst á
hraðfrystíng á fiski, sem nú er
orðinn mikilvægur þáttur í hag-
nýtingu sjávarafurða. Margar
aðrar framfarir og nýjungar
hefir leitt af þeirri lagasetningu.
Með því að efla Fiskimálasjóð
enn stórlega, ætti að geta náðst
enn meiri árangur á þessu sviðl.
Þess ber því að vænta, að frv.
þeirra Eysteins og Björns fái
góðar undirtektir hjá stjórnar-
flokkunum og það reynist í þess
um efnum, að„nýsköpunar“-hjal
þeirra sé meira en orðin ein.
hvort það hefði ekki heilsusam-
leg áhrif á þá, sem eftir lifðu“.
Hvað segir Mbl. um þessa
stjórnarbótatillögu Kengálu-
riddarans síns? Finnst því, að
hún sé sérstaklega lýðræðisleg?
Finnst því ofmælt, að maður,
sem hefir viðhaft öll framan-
greind ummæli um þingræðið,
sé talinn nazisti? Og finnst því
það sér og flokki sínum til sóma,
þótt hann sé illa staddur mál-
efnalega, að vekja upp þennan
fyrsta riddara nazismans á ís-
landi og gera hann að merkis-
bera sínum.
Annað mál er það, að það
hæfir vel stjórnarsamvinnunni
við hinn einræðisflokkinn, kom-
múnista.
Enn skal Mbl. líka fá meira að
heyra frá Kengáluriddaranum
sínum.
Sjálfstæðisflokknum lýst sem
„þingræðisflokki".
Til þess að árétta enn betur
ókosti þingræðisins, bregður
Kolka upp í áðurnefndri grein
sinni lýsingu á því, hvernig
þingræðisflokkar séu. Hann
tekur Sjálfstæðisflokkinn sem
dæmi og segir:
„Sjálfstæðisflokkurinn er með
sama merkinu brenndur og allir
aðrir þingræðisflokkar. Ein
kenni þeirra allra er það, að til-
tölulega fámenn klíka hefir á
sínu valdi blöð flokksins, fjár-
magn það, sem þarf til kosn-
ingabaráttu nú á tímum, og
alla kosninga-„maskínuna“.
Venjulegast ráða hjá þessum
flokksklíkum eiginhagsmunir
nokkurra voldugra manna eða
þröngir stéttahagsmunir. Þessi
klíka hefir á sínu valdi þing-
menn flokksins, sem fyrst og
fremst nota atkvæði sín í
hennar þarfir. Þeir og hún í
sameiningu hindra eftir mætti
að nýtt og hreint blóð geti
streymt um flokkslíkamann.
Þingmennimir kjósa miðstjórn
flokksins og miðstjórnin út-
(Framhald á 7. síQu)
Fregnir frá Palestinu herma,
að mikils óróa og æsinga gæti
nú þar í landi. Deilan um inn-
flutning Gyðinga til landsins
hefir blossað upp á nýjan leik.
Horfur eru á, að þetta mái verði
enn einu sinni erfitt úrlausnar-
efni.
Palestina er hið forna land
Gyðinga og hefir hugur þeirra
lengi stefnt til þess að geta flutt
þangað aftur. Þegar Palestina
komst undir yfirráð Breta eftir
seinustu heimsstyrjöld, féllst
brezka stjórnin á þessar óskir
Gyðinga og lýsti yfir því, að
hún myndi vinna að því, að
Palestiná? yrði aðalheimkynni
þeirra. íbúar í Palestinu munu
þá hafa verið rúmlega 700 þús.,
þar af 580 þús. Arabar, 50 þús.
Gyðingar og 70 þús. kristnir
menn af ýmsum þjóðflokkum.
Landið er mjög frjósamt og
telja margir, að þar geti hæg-
lega búið 8—10 milj. manna.
Gyðingar gerðu sér þvi vonir
um að geta flutt þangað í
mjög stórum stíl.
Innflutningur Gyðinga til
Palestinu mætti strax mjög
harðri mótspyrnu Araba, bæði í
Palestinu og víðar. Arabar litu
á Palestinu sem arabiskt land,
þar sem þeir voru þar í miklum
meirihluta. Formleg yfirráð
höfðu þeir þó aðeins haft þar
skamma hríð og seinustu ald-
irnar hafði Palestina heyrt
undir Tyrkjaveldi. Bentu Gyð-
ingar á þetta til afsönnunar
því, að Palestina geti talizt ara-
biskt land, og svo það, að þar
væru hin fornu heimkynni
þeirra.
Þessi andstaða Araba fór stöð-
ugt harðnandi og seinustu árin
fyrir styrjöldina mátti heita, að
borgarastyrjöld væri í landinu.
Bretar urðu að hafa þar mikið
herlið og kom það þó tæpast að
gagni. Endalokin urðu þau, að
samkomulag náðist milli Breta
og Araba um það rétt áður en
stríðið hófst, að 75 þús. Gyðing-
ar fengju að flytja til Palestinu
á árunum 1939—45, en þá skyldi
innflutningi Gyðinga þangað
lokið.
Þegar styrjöldin hófst munu
hafa verið rúmlega 1.400 þús.
íbúar í Palestinu eða nær helm-
ingi fleiri, en þegar innflutn-
ingur Gyðinga hófst þangað
fyrir tuttugu árum síðan. íbú-
arnir skiptust þannig, að Arabar
voru um 880 þús., Gyðingar
rúmlega 400 þús. og kristnir
menn af ýmsum þjóðum um 110
þús.
Framfarir hafa orðið miklar
í Palestinu síðan Gyðingar tóku
að flytjast þangið og hafa þeir
verið brautryðjendur þeirra
flestra. Ræktun landsins og bún-
aðarhættir hafa tekið stórfelld-
um breytingum og risið hefir
upp mikill nýtízku iðnaður.
Gyðingar viðsvegar um heim
hafa lagt mikið fjármagn í þess-
ar framkvæmdir. Það hefir ekki
sízt aukið andúð Araba, að Gyð-
ingar standa þeim langt um
framar i flestum verklegum
efnum.
Meðal Gyðinga mæltist sú ráð-
stöfun strax illa fyrir að inn-
flutningi þeirra til Palestinu
skyldi lokið 1945. Gyðingar um
allan heim hafa fyrir all löngu
hafið sókn til að fá þessu breytt
og i Gyðingalandi sjálfu hefir
myndazt leynifélagsskapur, sem
hyggst að knýja Breta til undan-
láts með hryðjuverkum eða
sömu aðferðinni og Arabar
beittu áður. Tveir menn úr þess-
um leynifélagsskap myrtu ensk-
an ráðherra fyrir nokkrum árum
síðan. Almennt er þessi félags-
skapur fordæmdur af Gyðingum
sjálfum, sem vilja ná markinu
með friðsamlegiun aðferðum.
Forráðamenn Bandaríkjanna
hafa jafnan verið því hlynntir,
að Gyðingar fengju að setjast
að í Palestinu. M. a. hafði Roose-
velt látið það oft uppi og nú hef-
ir Truman fylgt í fótspor fyrir-
rennara síns og lagt til við
brezku stjórnina, að 100 þús.
(Framhald á 7. síðu)
mmR NAúMHNANNA
í forustugrein Visis 9. þ. m. er rætt
um hinar andstæðu þjóðfélagssteínur,
sem nú eru uppi í heiminum. Vísir
segir:
„Margir munu kannast við hina
frægu setningu eftir brezka skáldið
Kipling: „Austrið er austrið og
vestrið er vestrið, og aldrei munu
leiðir þeirra llggja saman.“
Þessi orð virðast nú vera að ræt-
ast á örlagaríkari hátt en nokkurn
tíma áður i veraldarsögunni. Eftir
að „austrið og vestrið" hafa hjálp-
azt að til að leiða til lykta blóð-
ugustu styrjöld sögunnar, og, að því
er virðist, hafa góða samvinnu í þvi
efni, rís upp ágreiningur, þegar
þjóðirnar eiga að fara að lifa sam-
an friðsamlega. Þá rís upp.skugg-
inn, sem ætíð hefir skipt austrinu
og vestrinu, skuggi tortryggni og
skilningsskorts, skuggi gerólíkra
lífsskoðana, þjóðfélagsskipunar og
frelsishugsjóna.
Heimurinn virðist nú vera að
skiptast í tvær andstæðar heildir
út af skipun þjóðfélagsmálanna.
Annars vegar standa hinar vest-
rænu þjóðir, með Engilsaxa vestan
hafs og austan í broddi fylkingar,
sem berjaSt fyrir skoðanafrelsi, ein-
stakllngsfrelsi, athafnafrelsi og
frjálsum lýðræðislegum kosningum.
Hins vegar standa ráðstjómarríkin
rússnesku, er komið hafa á skipu-
. lagi, sem byggist á algeru einræði
hins ráðandi flokks, synjar um al-
mennt opinbert skoðanafrelsi, leyf-
ir enga gagnrýni á gerðum vald-
hafanna og drepur athafnafrelsi
einstaklingsins í dróma.
Þessar tvær þjóðfélagsstefnur eru
nú að skipta heiminum á milli sín.
Eins og ástandið er nú í veröldinni,
eiga smáþjóðirnar ekkert annað val,
ef þær eru sjálfráðar, en að segja
til um hvoru megin þær ætla að
skipa sér. Hlutleysið veitir ekki
lengur nokkra vernd. Þeir, sem
treysta á þá vernd, eru eins og
lambið, sem hélt að úlfurinn mundi
láta það í friði, ef það gerði honum
ekkert mein. Síðasta styrjöld veitti
smáþjóðunum dýrkeypta reynslu i
því efni. Svo mun enn verða. Þær
smáþjóðir, sem ekki kunna að velja
sér vini, verða hirtar gegn vilja
sínum þegar sizt varir.
íslenzka þjóðin skipar sér ein-
huga í sveit hinna vestrænu þjóða,
sem setja ,öllu ofar skoðanafrelsi
einstaklingsins, er allt lýðfrelsi
byggist á, og hið persónulega ör-
yggi, sem leyfir einstaklingnum að
lifa í friði, án ótta við pólitískar
ofsóknlr og handtökur. Það djúp,
sem staðfeít er milli lýðræðis í
austri og vestri, verður ekki brúað
meðan vestrænar þjóðir eru sjálf-
ráðar um skipun þjóðfélagsmála
sinna. Allar líkur benda til þess að
hið austræna skipulag einangri sig
innan þeirra vébanda, sem áhrif
þess hafa nú lagt undir sig. Þær
þjóðir, sem eru innan þessara vé-
banda, verða að lúta skipulaginu að
meira eða minna leyti og losna úr
tengslum við vestrænt lýðræði.
íslenzka þjóðin vill lifa í íriði,
eiga lar.d sitt sjálf og njóta frelsis
án íhlutunar annarra. En eigi hún
að velja sem aðrar smáþjóðir í ó-
tryggri veröld, sem grá er fyrir
járnum, hvoru megin hún vilji
standa á taflborðinu, þá velur hún
þann kostinn, sem tryggir henni
lýðræði í samræmi við þær frelsis-
hugsjónir, sem henni eru í blóð
bornar."
Það var þessi grein, sem gaf Þjóð-
viljanum tilefni til að lýsa yfir þeirri
skoðun, að Vísir væri arftaki Guð-
mundar rika!
* * *
í íorustugrein Alþýðublaðsins 7. þ.
m. er rætt um hinn neikvæða árang-
ur utanrikisráðherrafundarins. Blaðið
segir, að stjórnarfarið í Balkanlönd-
unum hafi verið helzta ágreinings-
efnið. Síðan segir það:
„Rússland, sem heldur þessum
löndum hersetnum, vill raunveru-
lega eitt fá að ráða málum þessara
ríkja og friðarsamningunum við
þau, enda hefir það þegar komið
fót í þeim stjórnarfarl, sem mjög
er I ætt við einræðisstjórn þess
sjálfs, og stjórnarvöldum, sem í
einu og öllu hlíta boði þess og
banni. Bretland og Bandaríkin
krefjast þess hins vegar, að frelsi
og lýðræði verði rétt við í þessum
löndum og framtíðarsjálfstæði
þeirra tryggt. Á þessari deilu meðal
annars strandaði utanríkismálaráð-
herrafundurinn í London, en öllum
má ljóst vera, eð hér er raunveru-
lega deilt um það, hverjir skulu
vera hornsteinar hins nýja heims,
einræði eða lýðræði, kúgun eða
frelsi.
Það er oft talað um tortryggni
Rússa í garð Vesturveldanna 1 sam-
bandi við þessi mál, og afstaða
þeirra afsökuð með henni, eins og
þeir hefðu einhverja sérstaka á-
stæðu til að gruna aðra um græsku,
og hér væri ekki um neinn grund-
vallarstefnumun að ræða. En sýndu
ekki Rússar þegar í byrjun styrj-
aldarinnar, áður en þeir soguðust
inn í hana sjálfir, að stefna þeirra
og stjórn er furðu skyld hinum
þýzka nazisma, þó að þeim lenti
saman við hann síðar. Gerðu þeir
ekki vináttusamning við Hitler þeg-
ar hann var að ráðast á lýðræ^is-
ríkin? Og sölsuðu þeir ekki í skjóli
þess samnings hvert nágrannaland-
ið eftir annað — Austur-Pólland,
Eistland, Lettland, Lithaugaland,
Bessarabíu og Búkóvínu í Rúmeníu
— undir sig. rétt eins og Þýzka-
land Hitlers? — Sú stefna, sem
Rússar hafa í dag, að stríðinu
loknu, er aðeins áframhald á slík-
um yfirgangi við hina litlu ná-
grannalönd í upphafi ófriðarins. Og
fleiri og fleiri varpa nú þeirri spurn
ingu fram, hvort baráttan gegn
þýzka nazismanum hafi aðeins ver-
ið til þess háð, að rússnesk yfirráð
og rússneskur kommúnismi kæmi í
hans stað, — aðeins rautt einræði
í stað hins brúna. Því að það er
raunverulega þetta, sem um var
deilt á utanríkismálaráðherrafund-
inum í London, og margir óttast,
að nú þegar sé að stefna heimsfrið-
inum í hættu á ný.
í lengstu lög munu menn vona
hið bezta. En hlnn misheppnaði
utanríkismáláráðherrafundur í
London hefir opnað augu margra
fyrir því, að enn er friðurinn fall-
valtur."
Það er áreiðanlega engin svartsýni
að halda því fram, að friðurinn geti
verið fallvaltur, meðan ekki kemst
önnur skipan á heimsmálin en nú er.
Með tilliti til þess viðhorfs gera nú
þjóðirnar líka öryggisráðstafanir, eins
6g áframhaldandi vígbúnaður er svo
greinilegt merki um.