Tíminn - 06.11.1945, Blaðsíða 6

6
TÍM1NJ\, þrlðjndaglim 6. móv. 1945
84. blað
Hjónin á Breiðabólsstað:
Jóhanna Oddsdóttir
og Eysteinn
Þó það sé gott hann sé þreklnn og stór,
sem þjóðleið um urðir vill brjóta,
þá sakar það ei, þótt þinn armur sé mjór,
því oft verður lítið tll bóta.
Við þjóðbrautir alda um aljarðar skeið
að iðju, þótt margir sé knáir,
þá velta þó fleiri þar völum úr leið,
sem veikburða eru og smáir.
Mig langar til þess að minn-
ast hjóna, sem í rösk 40 ár hafa
búið hér í sveit, lengst af á
Litla-Laugadal hálfum, hinni
snjóþyngstu og þar af leiðandi
vetrarhörðustu jörð sveitarinn-
ar.
Eysteinn Finnsson og Jóhanna
Oddsdóttir eru kynjuð úr Döl-
um og þaðan komu þau hingað.
Þau hafa eignazt þrettán börn,
sem öll komust til manns. En
nú eru fjöguí þeirra fallin fyrir
örlög fram. Tvær dæturnar og
einn sonur hafa orðið sjúkdóm-
um að bráð, en einn sonurinn
hneig í hafsins djúp.
Það var oft hart í búi í Lgnga-
dal, þegar ómegðin var sem
mest. Heimilisfaðirinn varð þrá-
faldlega að fara langdvölum til
sjávar. Hann var aflasæll og
dugandi sjómaður og eftirsótt-
ur á skúturnar. Enda vakti það
eftirtekt, hve vel hann dró að
heimilinu. Það þarf líka að vera
táp í þeirri húsmóður, sem situr
heima yfir stórum barnahóp,
með lítil og oft engin efni, og
þar að auki að stjórna búi lang-
an eða skamman tíma úr árinu,
eftir því hvernigfjarverumanns-
ins er háttað í það og það sinn.
Þetta starf leysti húsfreyjan í
Langadal prýðilega af hendi.
Eysteinn er glöggur fjármaður
og kann manna bezt að fara
með hey í garði, enda fjölgaði
fénu fljótt, þegar mesta þung-
anum fór að létta af heimilinu.
Þegar hann flutti að Breiðaból-
stað fyrir fáum árum, mun ekki
hafa skort á þrjú hundruð fjár.
Við þá jörð voru miklar vonir
tengdar, þar sem hún þykir hin
mesta sauðjörð sveitarinnar.
Það er ekki ein báran stök.
Þegar þangað kom, veiktist féð
af bráðsýki, sem kölluð var
garnabólga, ofan á hinar al-
mennu fjárplágu þessarar sveit-
ar og annarra, mæðiveikina. Svo
ramt kvað að þessu, að piltarnir
urðu að vaka dag og nótt við
sláturstörf langan tíma vetrar-
ins. Ennþá eimir af þessari veiki,
en nú er féð nálega failið.
Þau hjón eru gestrisin. Jó-
hanna er myndarlejg og veitul í
allri framreiðslu, svo að héraðs-
frægt mundi vera, ef hún væri
húsmóðir á ríku heimili. Nú
hafa þau tekið til fósturs dótt-
urson, þegar móðirin dó frá
börnum og heimili.
Þetta er í fáum dráttum ævi-
starf þessara lengst af fátæku
hjóna.
Á liðnu vori varð Eysteinn 65
ára, en konan 2 eða 3 árum
eldri. Þau hafa skilað þjóðfélag
inu þrettán börnum. Piltarnir
þykja hvarvetna röskir menn,
og eru sumir þeirra með allra
karlmannlegustu mönnum í
sjón. Þetta er ekki saga.af stór-
iðjuhöldi eða útgerðarfrömuði.
Það hefur lengst af tíðkast með
þessari þjóð, að meta mannorð
eftir efnum manna og umsvif-
um. En það er ekki hollt til
þroska þjóðarinnar i framtíð-
inni. Það vantar í það réttan
skilning.
Ríkið og enda fleiri stofnanir
borga starfsmönnum sínum eft-
irlaun, þegar kraftarnir þrjóta,
svo að þeir þurfi ekki að niður-
lægja sig í ellinni, og er ekki
nema gott um það að segja.
Þetta eru líka þegnar þjóðfé-
lagsins, sem slíta kröftum sín-
um i þágu þjóðarinnar og skila
þjóðinni arði.
Hvað um þá?
Skógstrendingur.
Einmennings-
kjördæmi
(Framhald af 3. siðu)
sitt. Slíikt stórlæti leyfði kjör-
dæmaskipunin honum. Frjáls-
lyndir kjósendur í fjölda kjör-
dæma áttu um tvennt að velja
og aðeins tvennt: Að tvístrast
til fylgis við ýmsa vonlausa
flokka að meira eða minna leyti
og láta íhaldsflokkinn , vinna
kjördæmið, eða sameinast undir
merki verkamannaflokksins.
Frjálslyndir menn kusu yfir-
leitt seinni kostinn og því fór
sem fór. Verkamannaflokkur-
inn hafði lagt fram stefnuskrá.
Um þá stefnu barðist hann. Þar
var annaðhvort að sigra eða
falla. Kjósendurnir áttu raun-
verulega um það tvennt eitt að
velja í fjölmörgum kjördæmum,
að styðja þá stefnu eða íhalds-
menn. Þetta er skýringin á því,
að flokkurinn fékk hreinan og
sterkan meirihluta á þingi
Breta.
Það er því alveg víst, að sam-
kvæmt höfðatölureglu og upp-
bótarkerfi hefði verkamanna-
flokkurinn brezki orðið að
semja við aðra flokka um
stjórnarmyndun. Samsteypu-
stjórnir hafa sjálfsagt bæði
kosti og galla. Við þekkjum vel
veikleika þeirra til þess að taka
vel á málum og gera röggsam-
ar ráðstafanir. Reynslan verður
oft sú, ef eitthvað á að gera, að
einhverjir stuðningsmenn ein-
hvers ráðherrans eru á móti þvi,
og þá er ekki hægt að gera það.
Svo þarf þá oft að gefa gaum
að skyldum smáflokkum í
stjórnarandstöðu og láta þá
ekki fá tækifæri til að rægja af
sér fylgið hjá þessum eða hin-
um. Enn itiun það vera til, að
samstarfsflokkar um stjórn
gruni hvor annan og tortryggi
og þykist sjá í þessari eða hinni
tillögu viðleitni þess, að spilla
fyrir sér við einhverja kjósend-
urna. Éeyndin verður því oft sú
að margra flokka stjórnir verða
veikar til framkvæmda og úr-
ræðalitlar. Stundum verður ekki
samkomulag um annað en það,
að gera ekki neitt sem vit er í,
og láta reka stjórnlaust og
stefnulaust.
Það þykir víða galli á lýðræð-
inu, að flokkar verða margir
og smáir og stjórnir veikar og
valtar í sessi. Ég hygg, að upp-
bótarkerfið sé einmitt gróðrar-
stía fyrir slíka hluti. Það er
ekki nóg að þjóðin hafi frelsi og
aðstöðu til að skipta sér í smá-
hópa og hafa ítök á Alþingi i
réttu hlutfali við það hvað full-
trúatölu snertir. Það verður að
koma eitthvað jákvætt og á-
kveðið út úr störfum þingsins.
Menn verða að sameinast og
laga sig hver eftir öðrum. Ann-
ars verður lýðræðið óskapnaður,
sem þreytir menn, unz þeir
gripa til annarra úrræða.
Ég hygg, að það sé hætt við
sérstakri spillingu í stjórnmála-
lífinu vegna smárra flokka og
málefnalega skyldra. Óánægðir
áhrifamenn yfirgefa flokk sinn
og reyna nýja flokksmyndun.
Þeir reyna að gera sem mest úr
málefnalegum ágreiningi, sem
stundum er enginn til, svo að
réttlætt geti skilnaðinn. Þeir
leita sér því oft upphefðar með
sýndarmálum og auglýsinga-
skrumi, ábyrgðarlausum yfir-
boðum og persónulegum rógi.
Með þessu vona þeir að geta
fengið utan um sig flokksbrot,
og svo ef til vill síðar gert góða
verzlun í hrossakaupum hins
pólitíska óskapnaðar, sem þeir
vona að verði sér til framdrátt-
ar á þinginu, þegar þjóðinni
hefir verið tvístrað í nógu
marga smáhópa: Kjósendur
eiga erfitt með að átta sig á á-
greiningsmálum skyldra flokka,
sem von er, því að þau eru
stundum gerfimál og baráttan
persónulegs eðlis og alþjóð því
óviðkomandi.
Slíkum ævintýramönnum og
loddurum þarf skipulagið að
reisa rammar skorður og sömu-
leiðis þeim, sem gera smámuni
að aðalatriði, svo að þeir vilja
leggja til höfuðorrustu við
raunverulega samherja vegna
einhverra aukaatriða sem litlu
skipta.
Kosningarnar i Bretlandi
sanna það, að hægt er að koma
fram gagngerðum og ákveðnum
stefnubreytingum, þó að lýð-
ræðið sé mótað í því formi, sem
er dálítið frávik frá fræðilegum
og reikningslegum grundvelli
þess. Ef til vill leiðir það af
slíkri tilhögun, að menn þurfa
stundum að bíða eitthvað eftir
sigri sínum. En hitt virðist líka
fylgja því formi, að kosning-
arnar verði málefnalegri og
eftir hreinni línum, stjómin
sterkari og viti betur vilja sinn.
Það eru til fjölmörg afbrigði
kosningalaga í lýðræðislönd-
um, og er þar margs að gæta.
En mér virðist, að sterk rök mæli
með því, að farsælast sé að
byggja á einmenningskerfi
hinna engilsaxnesku þjóða. Hér
er um að ræða hyrningarsteina
mannfélags okkar og þvi er það
skylda allra íslenzkra manna að
hugsa um þetta mál. Því hefir
mér þótt hlýða að skrifa þessi
orð.
Þurrkaður og pressaður
SALTFISKUR
Ódýr og góður, í stærri og
minni kaupum.
Hafliði Baldvinsson
Sími 1458. — Hverfisg. 123. ..
Vélbátur strandar
Síðastliðið laugardagskvöld
strandaði vélbáturinn Sævar
frá Sandgerði utan við inn-
siglinguna þangað. Sjór var ekki
úfinn, og er slæmum og ónógum
siglingamerkjum kennt um
strandið. Á bátnum voru 6 menn,
er hann strandaði og var þeim
öllum bjargað af vélbátum frá
Sandgerði, er komu á vettvang,
þegar strandið varð. Sævar
skemmdist all mikið og kom
gat á skipsbotninn. Líklegt er
talið að takast megi að ná bátn-
um út, ef veður spillist ekki.
Loftleiðir fá nýjan
flugbát
Eins og áður hefir verið skýrt
frá í blaðinu hefir flugfélagið
Loftleiðir h.f. nýlega keypt
Grumman-flugbát í Ameríku af
sömu gerð og flugbát þann, er
félagið átti og hafði aðallega í
förum til Vestfjarða. Sá flug-
bátur laskaðist í lendingu í
Skerjafirði og hefir ekki verið
nothæfur síðan.
Þessi nýi flugbátur félagsins
er nú kominn til landsins, hann
kom til Rejkjavíkur síðdegis á
sunnudag, og var honum flogið
frá Ameríku. Hann var búinn að
vera veðurtepptur í Grænlandi
á 3. viku og hafði ,oftar en einu
sinni lagt af stað til íslands,
en orðið að snúa við aftur sakir
illviðra og slæmra flugskilyrða.
Flugmaður var Sigurður Ólafs-
son.
FYLGIST MEÐ
Þlð, sem i dreifbýllnu búlð,
hvort heldur er við sjó eða 1
sveit! Minnlst þess, að Timinn
er ykkar málgagn og málsvarL
Sýnlð kunningjum ykkar blaðið
og grennslizt eftir þvi, hvort þeir
vilja ekkl gerast fastir áskrif-
endur.
I
Bækur frá
Skálholtsprent-
smíðju h.f.
Sími 6381
Lyklar himnaríkis eftir A. J.
. Cronin. — Aðeins nokk-
ur eintök eru eftir af
þessari vinsælu bók.
Tryggið yður eintak í
tíma. Kvikmynd hefir
verið gerð eftir þessari
sögu. Hún getur ef til vill
orðið jólamynd i ár. Mun-
ið Lyklar himnaríkis. Enn-
fremur er enn eftir af
eldri bókum:
Katrín, saga frá Álandseyj-
um. Hrífandi og skemmti-
leg bók, ógleymanleg
öllum, sem lesið hafa.
Hótel Berlín 1943, eftir Vicki
Baum.
York liðþjálfi eftir Sam K.
Cowan. — Bókin um
hetjudáðir amerískra lier-
manna í síðustu heims-
styrjöld.
Bók ungu stúlknanna í
ár verður:
Rósa eftir hina heimsfrægu
skáldkonu Louise M.
Alcott, sem þegar er
orðin kunn hér á landi
fyrir ágætar sögur handa
ungum stúlkum.
Ennfremur má minna á þess-
ar bækur, sem enn fást í
bókabúðum: •
Yngismeyjar eftir Louise M.
Alcott.
Tilhugalíf eftir sama höf.
Veróníka eftir Jóh. Spyri.
Ramóna eftir Helen Hunt-
Jackson.
Ekki má gleyma yngstu les-
endunum, en handa þeim er
hægt að mæla með þessum
bókum:
Einu sinni var 1.—II. Úrval
af ævintýrum með ágæt-
um myndum, innbund-
in í skemmtilegum bún-
ingi.
Ævintýrabókin með myndum,
sem börnin eiga að lita
sjálf.
Litli svarti Sambó, sem er
orðin kunningi allra
yngstu lesenda þessa
lands.
Gosi eftir Walt Disney. Þetta
er ein allra vinsælasta
barnabók, sem hefir kom-
ið út hér á landi, en
sniðin sérstaklega fyrir
yngstu lesendurna.
Litla músin og stóra músin,
eða Rökkurstundir II.
eftir Sig. Árnason. Fyrsta
hefti þess flokks, Rökk-
urstundir I., náði mik-
illi hylli yngstu lesend-
anna og ekki þarf að efa,
, að-þetta hefti verði síður
þegið.
Vinsælustu drengjabækurnar
verða alltaf þessar sígildu
bækur:
Ævintýri Stikilberja-Finns eft-
ir Mark Twain, sem er
nýútkomin.
Sagan af Tuma litla, eftir sama
höfund.
Jón miðskipsmaður eftir Marr-
yat.
Hjartabani eftir Cooper. Ind-
íánasaga með mörgum
myndum, mjög spenn-
andi frá upphafi til
enda.
Róbinson Krúsó.
Gúllíver í Putalandi.
Gúllíver í Risalandi.
En jólabók drengjanna í ár
verður
Jakob Ærlegur, gefinn út í
smekklegri útgáfu með
mörgum myndum.
Sam.vinn.um.enn!
. «
Þegar eldsvoða ber að höndum, brenna nálega í
hvert sinn óvátryggðir innanstokksmunir.
Frestið eUUi uð vátrygqja
innbú yðar.
Útboð
Þeir, sem vilja gera tilboð 1 að byggja eitt 4 hæða
íbúðarhús (32 íbúðir) við Miklubraut, fyrir Reykja-
víkurbæ, vitji uppdrátta og útþoðsskilmála í skrif-
stofu bæjarverkfræðings, gegn 100,00 króna skila-
tryggingu.
Bæjarverkfræðingur
Frá fræðslumála-
skrifstofunni
„Tekniska Institutet" í Stockhólmi hefir boðið sex
íslendingum ókeypis skólavist og að auki dvalarstyrk
frá miðjum janúar til maíloka 1946. Óskað er eftir
þremur málmiðnaðarmönnum og 3 byggingarmönn-
um, húsasmiðum eða múrurum.
Þeir einir, er lokið hafa gagnfræðaprófi og iðn-
skólaprófi, koma til greina.
Umsóknir, ásamt meðmælum frá meisturum um-
sækjenda, skal senda fræðslumálaskrifstofunni fyrir
15. nóvember þessa árs.
1 /
Fræðslumálastjóri
Orðsending
til Hafnfirðinga
Ákveðið hefir verið að hafa námskeið fyrir unga menn
i Hafnarfirði, er standi frá miðjum nóv. n. k. til næstu
árámóta.
Verður námskeiðið með líku sniði og síðastliðið ár, þann-
ig, að þátttakendur geti lært sjómennsku á mótorbátum,
sem stunda línuveiðar frá Hafnarfirði. Ennfremur línu-
beitningar, netabætningu o. fl.
Umsækjendur snúi sér til hr. skipstjóra Jóns Halldórs-
sonar, Hafnarfirði, fyrir 10. þ. m., sem gefur allar nánari
upplýsingar.
Atvinnumálanefnd
Hafnarfjarðar
*